افرادی که مشکلاتی مانند: ترک خوردگی، شکستگی، افتادن یا پوسیدگی دندان دارند، نیازمند ترمیم دندان برای بهبود لبخند خود هستند. خوشبختانه روشهای درمانی زیادی برای ترمیم دندان و بازگرداندن آن به شرایط قبل از آسیب وجود دارد.
روشهای متعددی برای ترمیم دندان وجود دارند که شامل پرکردن دندان، روکش، بریج و ایمپلنت میشوند. دندانپزشک با توجه به شرایط دندان شما بهترین روش را برای ترمیم آن به شما توصیه میکند.
چرا به ترمیم دندان نیاز پیدا میکنیم؟
وقتی که باید نیاز به ترمیم دندان بررسی شود، چندین عامل در نظر گرفته خواهد شد که عبارتند از: اعتماد به نفس فرد، سلامت دندانها و لثهها و کارکرد کلی دهان. پوسیدگی دندان، دندان قروچه مزمن (بروکسیسم) و ترومای بلانت فورس (ترومای غیر نافذ) از جمله رایجترین دلایلی هستند که باعث میشوند فرد به ترمیم دندان نیاز پیدا کند.
پوسیدگی دندان میتواند نتیجهی مصرف غذاهایی با شکر زیاد باشد. ذرات شکر باکتریهای موجود در دهان را تغذیه میکنند و منجر به تشکیل پلاک اسیدی روی دندان میشود که ساختار دندان را از بین خواهد برد.
دندان قروچه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که عبارتند از: استرس، اضطراب، افتادن دندان، کجی دندانها، مشکلات بایت و اختلالات خواب. بدون در نظر گرفتن اینکه فرد نیاز به ترمیم دندان دارد یا خیر، دلیل دندان قروچه باید مشخص شود تا از بروز مشکلات دیگر پیشگیری شود.
هر چیزی که باعث فشار زیاد بر دندانها شود، مانند مشت به صورت، گاز گرفتن چیز سفت، تصادفات رانندگی و یا آسیب دیدن در ورزش یا افتادن میتواند منجر به شکستگی، ترکخوردگی یا افتادن دندان شود. در صورتی که فردی دچار این سوانح شود، حتماً نیازمند ترمیم دندان خواهد بود.
مزایای ترمیم دندان
ترمیم دندان مزایای زیادی برای افراد در همهی سنین دارد. برای مثال میتواند:
- سلامت دهان را حفظ کند.
- عملکرد جویدن را بهبود بخشد.
- دندان درد را از بین ببرد.
- احتمال بروز مشکلات دندان در آینده را کاهش دهد.
- لبخندتان را زیباتر کند.
مشکلات ناشی از عدم ترمیم دندان
چنانچه ترمیم دندان لازم باشد و این کار را انجام ندهید، ممکن است با مشکلات جدی مواجه شوید.
- آسیب به عصب: وقتی که خرابی عمیقی پر میشود، احتمال دارد که عصب آسیب ببیند. این امر میتواند باعث حساسیت موقت نسبت به مواد یخ و داغ و درد در زمان جویدن شود. این مورد ممکن است خودبهخود برطرف شود؛ در غیر اینصورت درمانهای جایگزین مانند عصب کشی دندان باید برای حفظ دندان در ضمن برطرف کردن درد انجام شوند.
- تضعیف ساختار دندان: در مواردی که قسمت وسیعی از دندان از دست رفته یا پر شده است، ممکن است قدرت دندان تحت تأثیر قرار گیرد. این امر به طور چشمگیری باعث افزایش احتمال شکستگی دندان در آینده و وقتی که فشار زیادی به دندان وارد شود، مانند تروما یا دندان قروچه در شب میشود و منجر به سندرم ترک دندان خواهد شد.
انواع روشهای ترمیم دندان
درمانهای متعددی وجود دارند که میتوانند باعث ترمیم ظاهر و کارکرد دندان شوند. روش ترمیم دندان مورد نیاز شما، به نوع و میزان آسیب دندان بستگی دارد.
برخی از روشهای متداول ترمیم دندان عبارتند از:
پر کردن دندان (مستقیم)
پر کنندههای دندان موادی خاص یا ترکیبی از فلز، پلاستیک، شیشه یا مواد دیگر هستند که برای ترمیم یا بازسازی دندان استفاده میشوند. این روش متداولترین روش ترمیم دندان بوده و یکی از رایجترین مواردی که نیاز به پر کردن دارد زمانی است که قسمتی که دندانپزشک به دلیل پوسیدگی، همان خرابی، تراشیده است باید پر شود. همچنین از پرکنندهها برای ترمیم دندان ترک خورده یا شکسته و دندانهایی که در اثر استفادهی نادرست (مانند جویدن ناخن یا دندان قروچه) پوسیده شده و تحلیل رفتهاند نیز استفاده میشود.
مواد مورد استفاده در پر کردن دندان
مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان عبارتند از:
- طلا
- سرامیک (پرسلین)
- آمالگام نقره (از ترکیب جیوه با نقره، قلع، روی و مس ساخته شده)
- مواد پلاستیکی و شیشهای همرنگ دندان که پر کننده رزین کامپوزیت نامیده میشود.
محل و میزان پوسیدگی، قیمت پر کننده، بیمه و توصیهی دندانپزشک به شما کمک خواهد کرد تا بهترین نوع پر کنندهی مناسب شما انتخاب شود.
ترمیم اینلِی و آنلِی
اینلِی برای پر کردن قسمتی از دندان استفاده میشود که وسیعتر از پر کردن معمولی است. این درمان معمولاً قسمت بین کاسپهای (برجستگیهای) روی دندان را پر میکند. به همین دلیل به شکلی در میآیند که بتوانند قسمتی که دندانپزشک در مطب برداشته است را به خوبی پر کنند. هدف این درمان جلوگیری از ورود غذا و باکتری به زیر پر کننده و ایجاد پوسیدگی بیشتر است.
آنلِی معمولاً روکش تکهای نیز نامیده میشود، زیرا یک کاسپ یا چند کاسپ را خواهد پوشاند. برای مثال اگر دندان شما در قسمتی در وسط یا کنارههای دندان علائم پوسیدگی دارد، ممکن است نیازمند درمان آنلِی باشید. همانطور که در زیر میبینید، برای ترمیم دندان پر کننده آمالگام با آنلِی کامپوزیت جایگزین شده است.
تفاوت بین اینلِی و آنلِی
معمولاً از آنلِی برای پوشاندن یک کاسپ (برجستگی) دندان استفاده میشود و اینلِی برای پر کردن حفرهها و قسمتهای بزرگتر در بین کاسپها مورد استفاده قرار میگیرد. چون از موادی مانند پرسلین (سرامیک) ساخته شدهاند، برخلاف پر کننده کامپوزیت، به خاطر ماهیت سرامیکی خود کوچک و جمع نخواهند شد.
عصب کشی
گاهی اوقات پوسیدگی یا ترک به قدری عمیق میشود که به پالپ دندان میرسد. اگر باکتری وارد پالپ دندان شود، میتواند باعث بروز عفونتی دردناک شود. در چنین مواردی باید درمان عصب کشی انجام شود.
در این روند درمان، دندانپزشک پالپ آسیب دیده را بر میدارد که شامل عصبهای ریز و رگهای خونی آن است. سپس سطوح داخلی دندان را با دقت و کامل تمیز و ضدعفونی میکند، بعد کانالها را با مواد لاستیکی مخصوص دندان پر میکند. سپس از پر کننده برای بستن حفرهها و جلوگیری از ورود باکتری به دندان استفاده میکند.
در اکثر موارد، افرادی که تحت درمان عصب کشی قرار میگیرند، به روکش دندان نیز نیاز دارند تا بیشتر از دندان محافظت شود و استحکام آن بیشتر شود.
روکش یا تاج مصنوعی دندان
تاج مصنوعی دندان نوعی روکش است که روی کل دندان قرار میگیرد. از روکش دندان برای محافظت از موارد زیر استفاده میشود:
- دندانهایی که پوسیدگی وسیعی دارند که نمیتوان پر کرد.
- دندانهای ضعیف یا ترک خورده
- دندان پوسیده
- دندان آسیبپذیر بعد از عصب کشی
همچنین به عنوان انکر برای بریجی که جایگزین دندان افتاده میشود نیز مورد استفاده قرار میگیرد. روکش دندان توسط دندانپزشک یا متخصصی به نام پروستودنتیست نصب میشود. در صورتی که روکش دندان لازم داشته باشید، دندانپزشک میتواند آن را در مطب بسازد.
در اکثر موارد، متخصص دندانپزشکی از دندانهای شما قالبی تهیه میکند و آن را به لابراتواری که در آنجا تاج مصنوعی دندانتان ساخته میشود، میفرستد. در چنین مواردی تا زمانی که روکش اصلی دندان آماده شود، دندانپزشک روکش موقتی روی دندان قرار خواهد داد.
انواع روکش یا تاج مصنوعی دندان
تاج مصنوعی دائمی ممکن است از جنس استیل ضد زنگ، تمام فلز (مانند طلا یا آلیاژهای دیگر)، پرسلین متصل به فلز، تمام رزین یا تمام سرامیک باشد.
- روکش استیل ضد زنگ روکشهایی آماده هستند که معمولاً به صورت موقت روی دندان دائمی قرار میگیرند. این تاج مصنوعی از دندان یا پر کننده محافظت میکند، در حالیکه روکش دائمی دندان از مواد دیگری ساخته میشود. روکش استیل ضد زنگ اغلب برای کودکان استفاده میشود و روی دندانهای شیری که برای قرار گرفتن روکش آماده شدهاند قرار میگیرد. روکش کل سطح دندان را میپوشاند و از پوسیدگی بیشتر آن جلوگیری مینماید. وقتی که دندان شیری میافتد تا فضا برای دندان دائمی فراهم شود، تاج مصنوعی نیز همراه با آن کنده خواهد شد. در کل از روکش استیل ضد زنگ برای دندان کودکان استفاده میشود، چون نیازی به چندین جلسه مراجعه برای نصب ندارد و در نتیجه مقرون به صرفهتر از روکشهای سفارشی هستند و دندانهای بدون روکش نیز برای محافظت نیازمند درمان پروفیلاکتیک هستند.
- فلز مورد استفاده در تاج مصنوعی دندان آلیاژهایی است که میزان زیادی طلا یا پلاتین دارند یا آلیاژهای فلزی پایه (برای مثال آلیاژهای کبالت-کروم و نیکل-کروم). روکشهای فلزی در برابر خرد کردن و جویدن مقاوم بوده و احتمالاً بیشترین ماندگاری را دارند.
- روکش پرسلن متصل به فلز میتواند (برخلاف روکشهای فلزی دندان) همرنگ دندانهای مجاور شما باشد. با این حال نسبت به روکشهای فلزی یا رزینی بیشتر باعث خرابی دندانهای مقابل خواهد شد.
- روکش دندان تمام رزین ارزانتر از سایر انواع روکش دندان است. با این حال به مرور زمان فرسوده شده و نسبت به پرسلن متصل به فلز بیشتر مستعد شکستگی است.
- روکش تمام سرامیک یا تمام پرسلن نسبت به سایر روکشها هماهنگی بیشتری با رنگ دندان دارد و برای افرادی که به فلز حساسیت دارند مناسبتر است. روکش تمام سرامیک برای دندانهای جلو و عقب استفاده میشود.
ونیر
ونیرها روکشهایی هستند که به سطح جلوی دندان چسبانده میشوند. متخصصین از مواد باکیفیت مانند کامپوزیت یا سرامیک همرنگ دندان برای ساخت ونیر استفاده میکنند. ونیر دندان اساساً جنبهی زیبایی دارد. آنها میتوانند مشکلات زیبایی متعددی، از جمله لبپریدگی، ترک، فاصله، تغییر رنگ دندان و … را بپوشانند.
ونیر سطح جلویی دندان را میپوشاند تا لبخندتان زیباتر شود. کار آنها پوشاندن نقصهای زیبایی دندان است.
هر فردی که بخواهد لبخند زیباتری داشته باشد، میتواند از ونیر استفاده کند. این درمان ترمیمی دندان میتواند موارد زیر را بپوشاند:
- لبپریدگی یا شکستگی دندان
- دیاستما (فاصله یا فضای خالی بین دندانها)
- لکهایی که با سفید کردن دندان برطرف نمیشوند.
- دندانهای خیلی کوچک
- دندان بدشکل
بریج
اگر دندانهایتان را از دست داده باشید، دندانپزشک میتواند فاصلهی موجود در لبخند شما را با بریج پر کند یا پل بزند. بریج نوعی دندان مصنوعی (به نام پونتیک) است که با کمک دندانهای پایه (اباتمنت) در دو طرف جای خالی در جای خود ثابت میشود. اگرچه جنس پونتیک میتواند مواد مختلفی باشد، اما آنها معمولاً از جنس سرامیک هستند تا از لحاظ زیبایی با دندانهایتان هماهنگ باشند.
انواع بریج
بریج دندان 4 نوع اصلی دارد:
- سنتی: بریج سنتی از دندان یا دندانهای مصنوعی تشکیل شده که توسط روکش دندانی که به دندانهای پایه (اباتمنت) چسبانده میشود در جای خود قرار خواهد گرفت. بریج سنتی رایجترین نوع بریج است و زمانی میتوان از آن استفاده کرد که در دو طرف فاصلهی ایجاد شده به خاطر دندان از دست رفته، دندان طبیعی داشته باشید.
- کانتی لور: اگرچه همانند بریج سنتی است، اما پونتیک (دندان مصنوعی) بریج کانتی لور با کمک روکش دندانی که تنها به یک دندان پایه چسبانده میشود قرار خواهد گرفت. برای بریج کانتی لور تنها به یک دندان طبیعی در کنار جای خالی دندان از دست رفته نیاز دارید.
- مریلند: بریج مریلند نیز همانند بریج سنتی به دو دندان پایه نیاز دارد که هر کدام از آنها باید در یک طرف جای خالی باشد. با این حال اگرچه در بریج سنتی از چسباندن روکش دندان به دندانهای پایه استفاده میشود، اما در بریج مریلند از قاب سرامیکی یا فلزی استفاده میشود که به پشت دندانهای پایه چسبانده خواهد شد. از بریج مریلند نیز همانند بریج سنتی زمانی میتوان استفاده کرد که در هر طرف جای خالی ایجاد شده توسط دندان از دست رفته یک دندان طبیعی داشته باشید.
- بریج بر پایهی ایمپلنت: همانطور که از نام آن مشخص است، در بریج بر پایهی ایمپلنت به جای تاج مصنوعی یا قاب از ایمپلنت دندان استفاده میشود. معمولاً به جای هر دندان از دست رفته یک ایمپلنت با کمک جراحی کاشته میشود و این ایمپلنتها بریج را نگه میدارند. اگر امکان کاشت یک ایمپلنت برای هر دندان وجود نداشته باشد، بریج پونتیکی (دندان مصنوعی) خواهد داشت که به دو تاج مصنوعی قرار گرفته روی ایمپلنت متصل خواهد بود.
ایمپلنت
ایمپلنت دندان از نظر فنی یک ریشهی مصنوعی دندان است که داخل فک قرار خواهد گرفت تا دندان مصنوعی یا تاج مصنوعی را نگه دارد. با این حال اکثر افراد وقتی از واژهی ایمپلنت دندان استفاده میکنند، منظورشان ایمپلنت (ریشهی مصنوعی دندان) و دندان مصنوعی آن است. ایمپلنت دندان میتواند برای افرادی که یک یا چند دندان را به خاطر بیماریهای پریودنتال، آسیب یا دلایل دیگر از دست دادهاند و نمیخواهند از دندان مصنوعی متحرک (دنچر) استفاده کنند مناسب باشد.
در اکثر موارد هر فردی که از سلامت کافی برای کشیدن دندان یا جراحی معمولی دهان برخوردار باشد، میتواند کاندیدی برای ایمپلنت دندان باشد. فرد باید لثههای سالم و استخوان کافی برای نگه داشتن ایمپلنت داشته باشد. همچنین باید بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کند و مرتباً به دندانپزشک مراجعه نماید. افرادی که زیاد سیگار میکشند، افراد مبتلا به اختلالات مزمن کنترل نشده (مانند دیابت یا بیماریهای قلبی) یا افرادی که تحت پرتودرمانی سر یا گردن قرار گرفتهاند باید منحصراً معاینه شوند.
دندان مصنوعی
دندان مصنوعی جایگزین متحرکی برای دندانهای از دست رفته و بافتهای مجاورشان است. دو نوع دندان مصنوعی وجود دارد: دندان مصنوعی کامل و تکهای (پارسیل). دندان مصنوعی کامل زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که همهی دندانها از دست رفته باشند، ولی از دندان مصنوعی تکهای (تکی) زمانی استفاده میشود که تعدادی از دندانهای طبیعی موجود باشند.
اکثر بیمههای دندانپزشکی کل یا قسمتی از هزینهی دندان مصنوعی را پوشش میدهند. با این حال باید با شرکت بیمهی خود تماس بگیرید تا از مواردی که پوشش میدهد اطلاع کسب کنید.
ترمیم دندان در حاملگی
بارداری دوران حساسی است که هیجان زیادی دارد و نیازمند آمادگیهای زیادی برای کودکی که در راه است میباشد. مراقبت از دندانها در دوران بارداری اغلب آخرین موردی است که به ذهنمان میرسد و اکثر ما نمیدانیم که چقدر مهم است. هم برای شما و هم برای فرزندی که در راه است، حفظ سلامت دهان و دندان در طول دوران بارداری ضروری است.
اکثر خدمات و درمانهای دندانپزشکی، شامل تصویربرداری اشعه ایکس، کشیدن دندان، پر کردن دندان و جرمگیری را میتوان به طور ایمن در دوران بارداری انجام داد، که توصیه میشود کشیدن دندان در سه ماههی دوم یا سوم انجام شود. برای پر کردن دندان ابتدا با دندانپزشک مشورت کنید.
اگر باردار هستید و باید دندانتان را پر کنید، عصب کشی کنید و یا دندانی را بکشید، یکی از مواردی که میتوانید نگرانی به خاطر آن نداشته باشید ایمنی داروهای بیحسی است که دندانپزشک از آن استفاده خواهد کرد؛ آنها هم برای شما و هم برای جنین ایمن هستند.
مراقبتهای لازم بعد از ترمیم دندان
تا چند روز بعد از ترمیم دندان باید به دهانتان توجه داشته باشید. رعایت نکات زیر کمک میکند تا دهان سریع و به خوبی بهبود یابد.
- از جویدن غذاهای سفت یا چسبناک خودداری کنید: خوردن زیاد غذاهای سفت یا چسبناک باعث آسیب یا تضعیف دندانها خواهد شد. این غذاها عبارتند از:
- آجیل و مغزها
- ابنبات
- هویج خام
- پاپکورن
- اصلاح عادات مضر مانند دندان قروچه: ممکن است به خاطر برخی عادات غیرارادی مانند فشردن دندانها روی هم یا دندان قروچه، پر کنندهی دندان کنده شود یا ونیر و روکش دندان آسیب ببینند. استفاده از گارد دهانی در شب میتواند از دندانهای طبیعی یا ترمیم شده در برابر فرسودگی زودهنگام مراقبت کند.
- رعایت بهداشت دهان و دندان: از آنجایی که روشهای ترمیمی حداقل کم تهاجمی هستند، دهان بعد از آنها محیط مناسبی برای باکتریها خواهد بود. مخصوصاً اگر بعد از درمان دهان ملتهب باشد باعث میشود که مسواک زدن دندان یا استفاده از نخ دندان نادیده گرفته شود. توجه به رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از ترمیم دندان میتواند روند بهبودی را تسریع کند.
- از قسمتهای مختلف دهان برای جویدن استفاده کنید: جویدن به دندانها و لثهها فشار وارد میکند. بعد از درمان دندانپزشکی، فشار آوردن به سمت درمان شده ناراحت کننده بوده و فشار اضافی به دندان ترمیم شده وارد خواهد کرد. سعی کنید از جویدن غذا با دندانهایی که درمان شدهاند خودداری کنید و اجازه دهید تا بهبود یابند.
قیمت ترمیم دندان
قیمت ترمیم دندان نزد دندانپزشکان مختلف متفاوت است. علاوه بر این موارد دیگری نیز وجود دارند که هزینهی ترمیم دندان را تحت تأثیر قرار میدهند. مهمترین مورد این است که مشکل شما چیست. مثلاً: روکش دندان، ونیر و بریج گرانتر از پر کردن دندان و عصب کشی دندان هستند. علاوه بر این عامل دیگری که قیمت ترمیم دندان را تحت تأثیر قرار میدهد، مواد مورد انتخاب شما است؛ مثلاً قیمت تاج مصنوعی دندان بسته به نوع و جنس آن متفاوت خواهد بود.
به هر حال ابتدا باید با دندانپزشک مشورت کنید تا ببینید چه روشی برای شما بهتر است؛ سپس هزینه نیز اهمیت خواهد داشت.
سؤالات متداول
مقاومترین روش ترمیم دندان کدام است؟
روکش دندان در مقایسه با سایر روشهای ترمیم دندان یکی از متداولترین روشهای ترمیم دندان است که دندانپزشکان عمومی نیز آن را انجام میدهند. همچنین یکی از مقاومترین و ماندگارترین روشهای ترمیم است، چون دندان را بدون توجه به شکل و اندازهی آن به طور کامل پوشش میدهد.
آیا ترمیم دندان با روکش درد دارد؟
پاسخ مختصر آن خیر است. قبل از هر مرحلهی درمان، دندانپزشک دندان و بافت لثهی مجاور را بیحس خواهد کرد. بعد از نصب روکش و از بین رفتن اثر بیحسی، ممکن است فرد کمی ناراحتی یا حتی حساسیت را تجربه کند.
کاربرد لیزر در ترمیم دندان چیست؟
لیزر در بسیاری از درمانها مانند برش بافت لثه برای ایمپلنت بدون جراحی (فلپلس) مورد استفاده قرار میگیرد.
پر کنندهی موقتی چیست و چرا به آن نیاز دارم؟
ممکن است در موارد زیر نیازمند پر کننده موقتی باشید:
- اگر برای پر کردن دندان بیش از یک جلسه مراجعه لازم باشد؛ مثلاً قبل از قرار دادن پر کنندههای طلا و برای پر کنندههای غیر مستقیم که در آنها از مواد کامپوزیت استفاده میشود.
- بعد از عصب کشی
- به منظور اجازه دادن به پالپ برای ترمیم در صورتی که ملتهب شده باشد.
- برای درمان اورژانسی دندان (مثلاً تسکین دندان درد)
آیا روکش دندان به جای پر کننده استفاده میشود؟
اگر پر کنندهی دندانتان کهنه شده باشد، باید آن را با روکش دندان جایگزین کنید. روکش دندان باعث مقاومتر شدن دندان شده، کمتر مشهود است و نسبت به دما حساس نخواهد بود. اگر لبخندی با ظاهری طبیعیتر میخواهید، باید با دندانپزشک برای جایگزین کردن پر کننده با روکش صحبت کنید.
آیا دندان را به طور طبیعی ترمیم میشود؟
مینای دندان نمیتواند به طور طبیعی مجدداً تشکیل شود. بنابراین احتمالاً باید از یک یا چند روش ترمیمی استفاده کنید.
از بین روکش و ونیر کدام روش ترمیم دندان بهتر است؟
معمولاً در صورتی که دندان آسیب زیادی دیده باشد، قسمت وسیعی از آن پر شده باشد یا تحت درمان عصب کشی قرار گرفته باشد، روکش دندان بهترین گزینه است، چون مینای دندان خیلی از بین رفته و نیازمند محافظ بهتری است. از طرف دیگر ونیر سرامیکی برای مقاصد زیبایی بهترین گزینه است.