دیاستما به فاصلهی بیش از نیم میلیمتر در بین دندانها گفته میشود. این فاصله ممکن است در بین هریک از دندانها ایجاد شود و آسیبی ایجاد نخواهد کرد. این مشکل در کودکان و بزرگسالان دیده شده و در کودکان معمولاً با رشد دندانهای دائمی برطرف میشود. بستن فاصله بین دندانها از نظر پزشکی ضروری نخواهد بود، ولی اگر فرد از ظاهر دندانها ناراضی باشد میتوان این فاصله را پر کرد. در این مقاله به علت ایجاد فاصلهی بین دندانها و چگونگی درمان و پیشگیری از آن خواهیم پرداخت. باید بدانید که برای بستن فاصلهی بین دندانها، لازم است به یک دندانپزشک باتجربه مراجعه کنید که مهارت کافی برای درمان و مدیریت عوارض آن را داشته باشد. این کار خطرات، عوارض و طول دوره‌ی نقاهت را کاهش خواهد داد.
علت ایجاد فاصله بین دندانها
فاصلهی بین دندانها ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:
اندازه‌ی دندانها در برابر استخوان فک
اگر دندانهای فرد نسبت به استخوان فک کوچک باشند، بین دندانها فاصله ایجاد خواهد شد. اندازه‌ی دندانها و استخوان فک ژنتیکی بوده و ممکن است فاصلهی بین دندانها به صورت وراثتی در خانواده وجود داشته باشد.
افتادن دندان
اگر برخی از دندانها افتاده و یا نسبت به دیگر دندانها کوچک‌تر باشند، ممکن است بین دندانها فاصله ایجاد شود. این مشکل معمولاً در دندانهای ثنایای جانبی فوقانی (دندان‌‌هایی در سمت چپ و راست دو دندان جلوی بالا قرار دارند) ایجاد میشود. اگر دندانهای ثنایای جانبی فوقانی کوچک بوده یا افتاده باشند در بین دندانهای جلویی بالا فاصله ایجاد خواهد شد.
بزرگ بودن فرنولوم لب
فرنولوم یک بافت نواری است که از پشت لب فوقانی تا لثه کشیده شده است. اگر این بافت بزرگ باشد می‌تواند باعث ایجاد فاصله بین دندانها شود.
بیماری‌های لثه
حرکت کردن دندانها یکی از علائم اصلی بیماری‌های لثه است. در افراد مبتلا به بیماری لثه، التهاب باعث آسیب به استخوان‌های نگهدارنده‌ی دندان خواهد شد. درنهایت ممکن است دندانها لق شده و بین آنها فاصله ایجاد شود.
رفلکس بلع نادرست
در رفلکس بلع صحیح، زبان به سقف دهان فشرده میشود. ممکن است برخی از افراد به هنگام بلع زبان را به دندانهای جلویی خود فشار دهند. با گذشت زمان این فشار باعث به جلو رانده شدن دندانها و ایجاد فاصله در بین آنها خواهد شد.
عادت‌ها
مکیدن شست یا لب، فشار دادن زبان به دندانها و عاداتی از این قبیل می‌توانند باعث فشار بر روی دندانها شده و با راندن آنها به جلو باعث ایجاد فاصله در بین آنها شوند.
افتادن دندانهای شیری
ممکن است با افتادن دندان شیری، کودک به طور موقت دچار فاصله در بین دندانها شود. زمانی که دندانهای دائمی رشد می‌کنند معمولاً این فاصلهها پر میشوند. این مشکل به وفور دیده شده و دندانپزشکان آن را بخشی طبیعی از روند رشد دندانها می‌دانند. در یک مطالعه‌ی انجام شده در سال 2012 نشان داده شد که این فاصله در حدود دو سوم از کودکانی که تنها دندانهای پیش آنها رشد کرده است دیده میشود.
رشد طبیعی
دندانهای شیری معمولاً با فاصله قرار می‌گیرند تا فضای کافی برای رشد دندانهای دائمی بزرگ‌تر وجود داشته باشد. دندانهای دائمی نیز در ابتدای رشد با فاصله قرار می‌گیرند، ولی رشد دندانهای بیشتر و به خصوص دندانهای نیش باعث بسته شدن این فاصلهها خواهد شد.
دندانهای اضافی
ممکن است دندانهای اضافی در استخوان وجود داشته و از رشد دندانهای دیگر جلوگیری کنند که باعث ایجاد فاصله خواهد شد.
چه زمانی باید به دندانپزشک برای بستن فاصله بین دندانها مراجعه کرد؟
اگر شما یا فرزندتان به فاصلهی بین دندانها مبتلا هستید و نگران آن هستید، می‌توانید به دندانپزشک مراجعه کنید. انجمن ارتودنسی ایران توصیه میکند که همه‌ی کودکان در سن 7 سالگی مورد بررسی متخصص ارتودنسی قرار بگیرند. دندانپزشک می‌تواند مشکلات و علل آنها را تشخیص داده و یک برنامه‌ی درمانی مناسب به شما ارائه کند.
تشخیص فاصلهی بین دندانها
تشخیص فاصله در بین دندانها روند ساده‌ای داشته و در طی یک معاینه‌ی روتین قابل انجام است. معمولاً خود فرد به هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان متوجه فاصله میشود.
درمان فاصلهی بین دندانها
ممکن است درمان این عارضه لازم نباشد، به خصوص در مواردی که فاصلهی بین دندانها در اثر نامساوی بودن اندازه‌ی دندانها و استخوان فک و یا افتادن دندانها ایجاد شده باشد. اگر درمان ضروری نبوده، ولی فرد به دلیل زیبایی قصد پر کردن فاصله را داشته باشد، دندانپزشک می‌تواند بهترین روش‌های درمانی را به او پیشنهاد کند. ازجمله این روش‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بریس
فاصلهی بین دندانها عموماً به کمک بریس درمان میشود. این وسیله بر روی دندان فشار وارد کرده و به تدریج فاصلهی بین آنها را می‌بندد. ممکن است برای بستن یک فاصله، استفاده از بریس بر روی همه‌ی دندانها لازم باشد؛ چراکه حرکت هریک از دندانها کل دهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ارتودنسی شفاف نیز می‌تواند برای حل این مشکل به شما کمک کند.
پرکردن از طریق کامپوزیت
میتوان از یک کامپوزیت هم رنگ دندان برای پرکردن فاصله بین دندانها استفاده کرد.
روکش
روکش‌های دائمی ساخته شده از جنس پرسلین، فلز یا هردو برای پوشاندن دندانها و تغییر شکل آنها به کار می‌روند.
ونیر یا لمینت
به عنوان جایگزینی برای ارتودنسی میتوان از لمینت برای از بین بردن فاصلهی بین دندانها استفاده کرد. این گزینه در مواردی که فاصله در اثر کوچک بودن دندانها ایجاد شده است ایده‌آل خواهد بود. در روش باندینگ، سطح روی دندان با استفاده از رزین پوشانده شده و سپس با استفاده از یک نور مخصوص محکم میشود. برای لمینت نیز تکه‌های پرسلین از قبل ساخته شده بر روی سطح دندان چسبانده میشوند.
ایمپلنت
اگر فاصلهی بین دندانها در اثر افتادن یک دندان ایجاد شده باشد، ممکن است به روش‌های پیچیده‌تری مثل ایمپلنت نیاز داشته باشید. در این روش یک پیچ فلزی به داخل استخوان فک وارد شده و دندان مصنوعی بر روی آن متصل میشود.
بریج دندان
بریج به یک دندان مصنوعی گفته میشود که با چسبیدن به دندانهای دوطرف خود در محل محکم میشود. بریج یا پونتیک بر روی دو دندان کناری سوار شده و فاصلهی بین آنها را پر میکند. با وجود اینکه میتوان پونتیک را با جنس‌های مختلفی از جمله طلا ساخت، معمولاً برای ساخت آن از پرسلین استفاده میشود که هم رنگ دندان خواهد بود.
جراحی
در صورتی که فاصلهی بین دندانها در اثر بزرگ بودن فرنولوم لب ایجاد شده باشد، ممکن است دندانپزشک عمل فرنکتومی را به شما پیشنهاد دهد، که در طی آن بافت اضافی برداشته خواهد شد. پس از آن ممکن است برای بستن فاصله به ارتودنسی نیاز داشته باشید. در کودکان کم سن تر ممکن است فاصله به صورت خود به خودی بسته شود.
در موارد شدید ممکن است به عمل جراحی برای خارج کردن دندانهای رشد نکرده نیاز داشته باشید. در مواردی که فک دچار مشکل بوده و یا نتیجه‌ی ارتودنسی نیاز به بهبود داشته باشد نیز میتوان از جراحی استفاده کرد.
پیشگیری از فاصله افتادن بین دندانها
پیشگیری از همه‌ی موارد این عارضه ممکن نیست، ولی اگر علت آن بیماری‌های لثه یا عادات نامناسب باشند میتوان با اقدامات زیر تا حدی به رفع مشکل کمک کرد:
- دو بار مسواک زدن در روز
- استفاده‌ی روزانه از نخ دندان
- مراجعه‌ی منظم به دندانپزشک برای معاینه و جرم گیری
- اجتناب از مکیدن انگشت و کمک به کودک برای ترک این عادت
- اصلاح رفلکس‌های نامناسب بلع
خلاصه
دیاستما به فاصلهی بین دندانها گفته میشود. عوامل مختلفی ازجمله بیماری‌های لثه و نامساوی بودن اندازه‌ی دندانها با استخوان فک می‌توانند باعث ایجاد دیاستما شوند. دندانپزشک می‌تواند علت دقیق این مشکل را تشخیص دهد. در بسیاری از موارد درمان لازم نبوده، ولی برخی افراد به دلیل زیبایی تصمیم به درمان می‌گیرند. روش‌های مختلفی برای پر کردن فاصلهی بین دندانها وجود داشته که نتیجه‌ی آنها معمولاً دائمی است. نوع درمان، بسته به علت ایجاد عارضه متفاوت بوده ولی درمان می‌تواند اکثر موارد دیاستما را برطرف کند. فاصلهی بین دندانها معمولاً پس از درمان بسته باقی می‌ماند، مگر اینکه فرد مجدداً به عاداتی مثل مکیدن انگشت بازگشته و یا دستورات دندانپزشک را رعایت نکند.
سؤالات متداول
آیا فاصلهی بین دندانها طبیعی است؟
باوجود اینکه فاصلهی بین دندانها در کودکان طبیعی است در بزرگسالان به این شکل نخواهد بود. این فاصله ممکن است تنها بین دو دندان بوده و یا کل دندانهای یک فک را درگیر کند.
آیا فاصلهی بین دندانها برطرف میشود؟
در کودکان با رشد دندانهای دائمی این فاصلهها از بین خواهند رفت. برخی از این فاصلهها کوچک بوده در حالی که برخی از آنها بزرگ بوده و از نظر زیبایی خوشایند نیستند. اگر از ظاهر دندانهای خود راضی نیستید راههایی برای پر کردن این فاصله وجود دارند.
آیا فاصلهی بین دندانها با افزایش سن بیشتر میشود؟
یک فاصلهی کوچک بین دندانها مشکل مهمی نبوده ولی باید به منظور پیشگیری از پوسیدگی یا آسیب، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و به یاد داشته باشید که این فاصلهها با افزایش سن بیشتر میشوند. به همین دلیل مهم است که قبل از ایجاد مشکلات بزرگ‌تر این فاصلهها را پر کنید.
چگونه میتوان به طور طبیعی فاصلهی بین دندانها را از بین برد؟
اگر به دنبال روشی طبیعی برای پر کردن فاصلهی بین دندانهای خود میگردید، ارتودنسی شفاف بهترین گزینه برای شما خواهد بود. این وسیله از پلیمرهای شفاف پزشکی ساخته شده و با فشار بر روی دندان آن را به موقعیت مناسب هدایت میکند.
ارزان‌ترین روش برای از بین بردن فاصلهی بین دندان چیست؟
باندینگ سریع‌ترین، ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش پر کردن فاصلهی بین دندان‌هاست. دندانپزشک از رزین هم رنگ دندان در محل موردنظر استفاده کرده و با استفاده از یک نور مخصوص آن را محکم میکند. باندینگ دندان در یک جلسه قابل انجام خواهد بود.
آیا میتوان فاصلهی بین دندانها را بدون ارتودنسی از بین برد؟
با وجود اینکه فاصلهی بین دندانها با استفاده از باندینگ و لمینت قابل اصلاح است، بهتر است برای پر کردن فاصله‌های بزرگ از ارتودنسی استفاده کنید. میتوان با استفاده از ارتودنسی شفاف این کار را انجام داد. ارتودنسی شفاف نسبت به ارتودنسی ساده هزینه‌ی کمتری داشته و می‌تواند فاصلهی بین دندانها را از بین ببرد.
پر کردن فاصلهی بین دندانها چقدر هزینه خواهد داشت؟
بسته به شدت عارضه و تکنیک درمانی مورد استفاده، هزینه‌ی این کار متفاوت خواهد بود. تجربه‌ی دندانپزشک، موقعیت جغرافیایی و مواد مورد استفاده بر هزینه‌ی درمان تأثیرگذار خواهند بود.
