درمان ارتودنسی، راهی برای صافکردن یا جابهجایی دندانها، بهمنظور بهبود ظاهر دندانها یا کارکردشان است؛ همچنین میتواند با توزیع فشار ناشی از جویدن روی کل دندانها، باعث سلامت طولانی مدت دندانها، لثهها و مفاصل فک شود.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی، شاخهای از دندانپزشکی است که به کجی دندان مرتبط میشود. فرد ممکن است دچار مشکل اوربایت، آندربایت، شلوغی دندان، کجی دندان یا کجی فک باشد که منجربه اختلال در خوردن یا صحبتکردن خواهد شد. در چنین مواردی، درمان ارتودنسی توصیه میشود تا بهآرامی جای دندانها را تغییر داده و دندانها صافتر و مرتبتر شوند. همچنین اگر فرد بخواهد لبخند بهتری داشته باشد نیز ممکن است ارتودنسی با هدف زیبایی، مورد استفاده قرار گیرد.
مزایای ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی مهم است، چون دندان نامرتب یا کج، خطر پوسیدگی و تورم لثه را افزایش خواهد داد. حالت بایت نامناسب، باعث میشود مسواکزدن دندانها دشوار شده و نخدندان کشیدن آنها دردناک شود، که به بهداشت دهان و دندان ضعیف خواهد انجامید و میتواند روی سلامت کلی شما تأثیر منفی داشته باشد.
ارتودنسی، روش درمانی مؤثری است که میتواند برای مقاصد زیر استفاده شود:
- بستن فاصلهی بین دندانها
- ترازشدن دندانها و فک
- صاف کردن دندان کج
- بهبود کارکرد دهان و دندان (مانند خوردن و صحبتکردن)
- اصلاح بایت نامناسب
- بهبود سلامت طولانی مدت لثهها و دندانها
- جلوگیری از فرسایش و تخریب زیاد دندانها یا آسیب شدید به دندانها
- درمان بایت نامناسب
ارتودنسی برای درمان کدام اختلالات در ناحیهی فک و دندانها مناسب است؟
مالاکلوژن شدید دندانها، میتواند غذا خوردن، صحبتکردن و تمیز نگه داشتن دندانها را تحتتأثیر قرار دهد. درمان ارتودنسی، میتواند موارد زیر را اصلاح یا درمان کند:
- بیرونزدگی دندان جلو: درمان باعث میشود که ظاهر فرد بهتر شده و از دندانها در برابر آسیبدیدگی در صدمات ورزشی و افتادن محافظت خواهد شد.
- دندان نهفته: این مورد زمانی رخمیدهد که دندانهای دائمی فرد از لثه یا استخوان بیرون نمیآید یا فقط بخشی از آن بیرون میآید.
- دندان نامرتب (اسیمتریک): دندانهای بالا و پایین روی هم قرار نمیگیرند؛ مخصوصاً وقتی که دندانها در زمان بسته بودن دهان نیز نمایان هستند.
- دیپبایت یا اوربایت: وقتی که دهان بسته میشود، دندانهای بالایی به میزان زیادی جلوتر از دندانهای پایینی قرار میگیرند.
- ریورسبایت (بایت معکوس): وقتیکه دهان بسته میشود، دندانهای بالایی داخل (پشت) دندانهای پایینی قرار میگیرند.
- اپنبایت: وقتیکه دهان بسته میشود، بین دندانهای بالایی و پایینی فاصلهای وجود دارد.
- آندربایت: دندانهای بالایی بیش از حد عقب یا دندانهای پایینی بیش از حد جلو هستند.
- کراسبایت: در زمان بستن دهان، حداقل یکی از دندانهای بالایی، کمی جلوتر از دندان پایینی قرار نمیگیرد؛ این دندانها خیلی نزدیک گونه یا زبان هستند.
- فاصله: بین دندانها فاصله یا جای خالی وجود دارد، که یا بهدلیل افتادن دندان است و یا به این دلیل است که دندانها دهان را پر نمیکنند. این مورد برعکس شلوغی دندان است.
انواع ارتودنسی دندان
ارتودنسی ثابت
در درمان ارتودنسی ثابت، دندانها باکمک قطعههای فلزی بهنام براکت، که به دندان و سیمهای فلزی که آنها را بههم متصل میکند وصل هستند، به محل مورد نظر جابهجا میشوند. افرادی که با زیبایی براکتهای فلزی مشکل دارند، براکتهای سرامیکی (پرسلین) به جای براکتهای فلزی استفاده میشود، چون ظاهر زیباتری دارند. درمان ارتودنسی ثابت، میتواند برای افراد در همهی سنین، درصورت داشتن لثههای سالم، استفاده شود.
ارتودنسی متحرک
بریسهای متحرک، قالبهایی از جنس پلاستیک شفاف هستند، که میتوانید برای اصلاح مشکلات ارتودنسی، آن را داخل دهان قراردهید و از دهان خارج کنید. یک دورهی درمان، قالبهای زیادی لازم دارد که حدود چند هفته یکبار باید آنها را تعویض کنید و این کار تا حدود 12 الی 18 ماه ادامه خواهد داشت.
قالبهای مورد استفادهی شما در هفتههای اول با قالبهای مورد استفاده در انتهای درمان، متفاوت خواهند بود؛ زیرا این قالبها مسئول جابهجایی تدریجی دندانها هستند. این قالبها، فشار ملایمی به دندانهایتان وارد میکنند تا بهآرامی آنها را در جای مناسبشان قرار دهند.
شما باید از بریسهای متحرک ساعات بیشتری در طول روز استفاده کنید. متخصص ارتودنسی شما، پیشرفت اصلاح را بررسی خواهد کرد تا مطمئن شود که بریسها مطابق برنامهی درمانی شما کار میکنند.
ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین)
ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین) نوعی درمان ارتودنسی است که میتواند برای درمان نامرتبی، مورداستفاده قرارگیرد و همچنین میتواند مشکلات بایت را نیز برطرف سازد. افرادی که دچار مشکل اوربایت، کراسبایت یا آندربایت هستند، میتوانند از ارتودنسی نامرئی استفاده کنند.
این روند با استفاده از قالبهای مرتبکنندهی پلاستیکی شفاف انجام میشود تا دندانها بهتدریج جابهجا شده و مرتب شوند. برای این منظور باید روزانه 20 ساعت از این قالب استفاده کرد. این قالبها بهآسانی از دهان خارج میشوند و به فرد این امکان را میدهند که به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی کند و همانند قبل مسواک بزند و نخدندان بکشد، بدون اینکه نگران براکت و سیمهایی که باعث دشوار شدن این کارها میشود، باشد.
ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی
برخی افراد ظاهر بریسهای فلزی معمولی را نمیپسندند. ارتودنسی لینگوال، از اجزایی مشابه بریسهای معمولی تشکیل شده است؛ اما در پشت دندانها، در سمت زبانی (لینگوال) دندانها، قرار میگیرد. چون در پشت دندانها قرار دارند، تقریباً نامرئی هستند.
درمان ارتودنسی تیکهای
همهی افراد نیازمند بریس کامل برای همهی دندانهایشان نیستند. بسته به مورد، گاهیاوقات برای مقاصد زیبایی یا آمادهسازی برای اعمال دیگر دندانی، مانند ایمپلنت دندان، بازسازی یا درمان بیماری لثه، فقط یک، دو یا چند دندان نیازمند صافشدن و مرتبشدن هستند؛ درچنین مواردی، متخصص ارتودنسی، ارتودنسی تیکهای، که درمان محدود نیز نامیده میشود، را توصیه میکند. چون این درمان، ناحیهی محدودی از دهان را درمان میکند، معمولاً دورهی درمان کمتر و ابزار کمتری لازم دارد.
چطور بدانید که آیا نیازمند برنامهی درمانی ارتودنسی هستید یا خیر؟
متخصص ارتودنسی، وضعیت دندانهای فرد را بررسی میکند و پیشبینی میکند که درصورت عدم درمان، دندانهای فرد به چه شکلی خواهند شد. این معاینه و بررسی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بررسی کامل سوابق دارویی و سلامت دندانی
- معاینهی بالینی
- عکسبرداری اشعهی ایکس از دندانها و فک
- ساخت مدل گچی از دندانها
سپس متخصص ارتودنسی برای برنامهی درمان ارتودنسی تصمیم خواهد گرفت.
مراحل درمان ارتودنسی
آزمایش اولیه
اولین قدم شامل بررسی کامل سوابق پزشکی و دندانی شما و معاینه و توضیح درمان پیشنهادی برای شما میباشد.
آمادهسازی برای بریسها
ارتودنتیست در دومین قدم، برای تشخیص، از تصویربرداری سهبعدی و عکسها استفاده میکند. همچنین ممکن است در این مرحله، فضانگهدار (اسپیسر)، در بین دندانها قرار داده شود تا فضای کافی برای ارتودنسی ایجاد شود.
قراردادن بریسها
این قدم، همان مرحلهای است که ارتودنتیست، بریسها را روی دندانهایتان قرار میدهد. باند، براکت و سیم به دندانها وصل میشود.
چکاپ
قدم چهارم فاز فعال درمان ارتودنسی نیز نامیده میشود. ارتودنتیست، دندانها را برای رسیدن به محل مورد نظر جابهجا میکند و چندین جلسه چکاپ خواهید داشت تا پیشرفت درمانتان بررسی شود. این جلسات معمولاً هر 6-8 هفته یکبار هستند تا تنظیمات و تغییرات، درصورت نیاز بررسی شود.
برداشتن بریسها
در پنجمین قدم، وقتیکه ارتودنتیست به حالت بایت موردنظر برسد، بریسها برداشته میشود. فاصلهی زمانی بین قدم سوم تا پنجم متفاوت خواهد بود و به شدت مشکل خاص شما بستگی دارد و بهطور میانگین، 12 الی 24 ماه خواهد بود. همچنین ممکن است در همان جلسه، ریتینر (نگهدارنده) نیز روی دندانهایتان قرار گیرد.
مرحلهی نگهداری (ریتنشن)
ارتودنتیست به شما خواهد گفت که کی و چگونه از ریتینر خود استفاده کنید و در این قدم ششم و نهایی، چندین جلسهی دورهای برای چکاپ، نیاز خواهید داشت.
تصاویر قبل و بعد ارتودنسی
درمان ارتودنسی چقدر زمان میبرد؟
این امر، وابسته به این است که چقدر کار لازم است و دندان چقدر باید جابهجا شود. مرتبکردن زیبایی دندان، میتواند در عرض 6ماه انجام شود، اما در برخی موارد، بسته به میزان پیچدگی مشکل ارتودنسی، 18 تا 24 ماه زمان میبرد. ارتودنتیست به شما خواهدگفت که درمان چقدر زمان لازم دارد.
بهترین سن برای ارتودنسی چه سنی است؟
قاعدتاً، بریسها باید در سن 9 تا 14 سالگی، روی دندانهای کودکتان قرار گیرند. معمولاً این زمان قبل از رسیدن به بلوغ است و سن مناسبی جهت انجام ارتودنسی میباشد. اگر به بلوغ رسیده است یا در سنین بعد از آن قرار دارد، اصلاح دندانها یا فک او دشوارتر خواهد بود.
آیا ارتودنسی درد دارد؟
درد خفیف و ناراحتی، از عوارض عادی استفاده از بریس است؛ اما فقط باید این درد را بلافاصله بعد از قراردادن بریسها یا سیمها توسط ارتودنتیست، حس کنید. این ناراحتی معمولاً طی 4 روز برطرف میشود و درد ناشی از بریسها، بهندرت بیش از یک هفته ادامه خواهد داشت.
مقایسهی ارتودنسی در کودکان و افراد بزرگسال
تفاوت اصلی ارتودنسی کودکان و بزرگسالان، کمتر بودن گزینههای درمانی است. بریسگذاری در کودکان و نوجوانان، میتواند درصورت نیاز با ابزارهای دیگری نیز همراه شود. این ابزار شامل هدگیر، فضانگهدار (حفظ فاصله) و وسیعکنندهی کام (پلتال اکسپندر) است.
افراد بزرگسال نمیتوانند از این ابزار ارتودنسی استفاده کنند، زیرا فکهای آنها کاملاً رشد کرده است؛ درحالیکه فکهای کودک همچنان در حال رشد است.
عوارض جانبی بریسها چیست؟
- ناراحتی خفیف. برخی از ناراحتیهای ناشی از بریسها عادی است و باید انتظار آن را داشته باشید.
- آزردگی
- درد فک
- مشکل در خوردن
- پوسیدگی دندان
- واکنش آلرژیک
- بازجذب ریشه
هزینهی درمان ارتودنسی چقدر است؟
باتوجه به پیچیدگی درمان و نوع بریسی که خواهید داشت، هزینهی ارتودنسی متفاوت خواهد بود.
سؤالات متداول
آیا میتوان هزینهی ارتودنسی را بهصورت اقساطی پرداخت کرد؟
برای تقسیط هزینهی درمان ارتودنسی، برنامهها و گزینههای مختلفی وجود دارد.
آیا بریس ایمن است؟
آیا بریسهای فلزی بیخطرند؟ بله. بریسهای فلزی کاملاً ایمن هستند. آلیاژ فلز استفاده شده در این بریسها، مورد تأیید سازمان غذا و دارو آمریکا(FDA) هستند و از لحاظ زیستی سازگار هستند تا بدون ایجاد اختلال در فرآیندهای طبیعی بدنتان، تأثیرات درمانی داشته باشند. این فلز عاری از هرگونه مادهی شیمیایی مضر است، تمیز کردن آن راحت است و ضدخوردگی و زنگ زدگی و لکشدن است.
آیا بریسها صورتتان را تغییر میدهد؟
بله. درمانهای ارتودنسی ممکناست باعث تغییر ظاهر فرد شود. تغییرات حاصله از بریسها، مثبت اند! بریسها، مشکلات ترازبودن صورت را اصلاح کرده و به دهان و فک شما، ظاهری متناسبتر و طبیعیتر میبخشند.
آیا بعد از 30 سالگی میتوان از بریس استفاده کرد؟
درواقع، هیچ محدودیت سنی برای فرد در زمینهی استفاده از بریس وجود ندارد. براساس نظر جامعهی متخصصین ارتودنسی آمریکا، روزانه تعداد زیادی بیمار بالای 18سال تحت درمان با بریس قرار میگیرند. معمولاً تنها شرایط موردنظر متخصصین دندان، فک سالم و دندان دائمی است.
آیا میتوانم در 25 سالگی از بریس استفاده کنم؟
بله. میتوانید در 25 سالگی از بریس استفاده کنید. هیچ محدودیت سنی برای استفاده از بریس وجود ندارد. البته باید در نظر داشتهباشید هرچه زودتر برای ارتودنسی اقدام کنید، درمان، بهتر و سریعتر انجام میشود.
