کامپوزیت دندان نوعی روکش است که با استفاده از رزین، نوعی مواد پلیمری، ساخته می‌شود. از کامپوزیت برای پوشاندن عیوب ظاهری دندان مانند تغییر رنگ، لب‌پرشدن، شکستگی‌های کوچک و ترک‌های جزئی استفاده می‌شود. برای قرارگیری کامپوزیت روی دندان، نیازی به تراشیدن مینای دندان نیست و روش کاملاً برگشت‌پذیری است. کامپوزیت دندان میتواند در یک جلسه انجام شود، به این صورت که پس از معاینه و بررسی شرایط فرد متقاضی، رنگ مورد نظر و مناسب کامپوزیت انتخاب شده و سپس با قرار دادن رزین روی دندان و تاباندن نور به آن مواد باعث سخت شدن آن می‌شوند. طول عمر کامپوزیت دندان میتواند با انجام مراقبت‌های بهداشتی مانند مسواک زدن و نخ دندان کشیدن افزایش پیدا کند. معمولاً کامپوزیت‌ها باعث بروز عوارض جدی نمی‌شوند، اما ممکن است که باعث بروز حساسیت دندان یا بروز التهابات لثه شوند.
کامپوزیت دندان چیست؟
کامپوزیت دندان یا ونیر کامپوزیت (Composite Veneer)، لایه‌های نازکی هستند که روی دندان قرار می‌گیرند تا ظاهر آنها را بهبود ببخشند. کامپوزیت دندان یکی از روش‌های اصلاح طرح لبخند است که برخلاف لمینت دندان، بدون آسیب زدن و تغییر شکل دندان انجام می‌شود. در ونیر کامپوزیت از رزین همرنگ دندان استفاده می‌شود تا ظاهر دندان اصلاح شود. رزین کامپوزیت به‌صورت لایه‌لایه روی دندان قرار داده می‌شود و سپس شکل داده می‌شود تا به طول و حالت مطلوب برسد. سپس هر لایه، با نور مخصوص سخت می‌شود. وقتی که کل کامپوزیت قرار داده شد، قبل از اینکه ونیر به دندان بچسبد، باید به‌خوبی پولیش شود.
تفاوت کامپوزیت، لمینت و روکش دندان
کامپوزیت دندان از رزین ساخته می‌شود، اما لمینت سرامیکی از سرامیک یا پرسلن ساخته می‌شود. لمینت سرامیکی بعد از قالب‌گیری در آزمایشگاه ساخته می‌شود و سپس با تراشیدن مینا روی دندان قرار می‌گیرند، اما کامپوزیت دندان در یک جلسه و با قرارگرفتن رزین روی دندان و سپس با شکل دادن مواد کامپوزیت انجام می‌شود. هم کامپوزیت و هم لمینت نوعی ونیر هستند و به مقداری دندان برای قرارگیری روی آن نیاز دارند. اگر دندان به قدری آسیب دیده باشد که نتوان روی آن کامپوزیت یا لمینت قرار داد، میتوان از روکش دندان استفاده کرد. در واقع از روکش دندان زمانی استفاده می‌شود که مشکلات دندان به قدری زیاد است که ساختار ضعیف آن اجازه نصب کامپوزیت یا لمینت را به دندانپزشک نمی‌دهد. روکش دندان همانند یک کلاهک است که دندان را کاملاً می‌پوشاند و روی آن قرار می‌گیرد.
کاربردهای کامپوزیت دندان
کامپوزیت دندان در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد که بیشتر در زمینه اصلاح ظاهری مشکلات دندان‌ها است. برخی از کاربردهای کامپوزیت دندان شامل موارد زیر می‌شود:
- رفع کجی یا بدشکلی خفیف دندان
- رفع شکستگی کوچک، لب‌پر شدن یا ترک دندان
- رفع لکه و تغییر رنگ دندان
- رفع ساییدگی مینای دندان
- سفید کردن دندان
مزایا و معایب کامپوزیت دندان
کامپوزیت دندان یکی از روش‌های پوشاندن دندان است و مانند هر روش دیگری مزایا و معایب مختلفی دارد. یکی از مزایای اصلی کامپوزیت دندان مقرون‌به‌صرفه بودن آن در مقایسه با سایر روش‌های زیبایی دندان است. همچنین کامپوزیت دندان تهاجم کمتری دارد و به آماده‌سازی کمی نیاز دارد. اغلب میتوان کامپوزیت را در یک ویزیت نصب کرد. به علاوه کامپوزیت دندان قابلیت شخصی‌سازی بالایی دارند و اجازه می‌دهند تا به نتیجه‌ای طبیعی و مطابق با رنگ و شکل دندان‌های اطراف دست پیدا کرد. همچنین در صورت آسیب‌دیدگی کامپوزیت یا نارضایتی از رنگ و ظاهر، میتوان به راحتی کامپوزیت را برداشته یا ترمیم کرد.
با این حال، کامپوزیت دندان برخی معایب نیز دارد که باید در نظر گرفته شود. ماندگاری کامپوزیت دندان در مقایسه با سایر روش‌های ترمیم ظاهر دندان، ماندگاری پایین‌تری داشته و نیاز به مراقبت بیشتری دارند. معمولاً ماندگاری کامپوزیت دندان، حدود ۴ تا ۸ سال است. به علاوه احتمال لب‌پرشدن و شکستگی آنها بیشتر است و راحت‌تر لک می‌شوند. این موارد باعث می‌شود کامپوزیت‌های دندان، درصورتیکه مرتباً سیگار می‌کشید یا قهوه و چای می‌نوشید، زودتر تغییر رنگ دهند. همچنین کامپوزیت دندان ممکن است برای همه مناسب نباشد، اگر فاصله دندان‌ها از یکدیگر بیش از حد باشد یا شکستگی زیادی داشته باشند، ممکن است قابلیت نصب کامپوزیت وجود نداشته باشد.
مزایای کامپوزیت دندان | معایب کامپوزیت دندان |
قیمت پایین | ماندگاری پایین |
| انجام در یک روز | تغییر رنگ |
| پوشاندن عیوب ظاهری دندان | استحکام پایین |
قابل برگشت بودن | عدم پوشش فاصله زیاد دندان‌ها |
قابلیت ترمیم | عدم پوشش شکستگی‌های زیاد دندان |
انواع کامپوزیت دندان
دندانپزشک دو نوع کامپوزیت دندان را به شما پیشنهاد خواهد کرد:
کامپوزیت دندان مستقیم
کامپوزیت مستقیم، ونیری است که از رزین ساخته شده و مستقیماً روی دندان قرار می‌گیرد. آماده‌سازی دندان برای نصب ونیر طولی نمی‌کشد و پروسه‌ی نصب آن سریع بوده و در یک جلسه انجام می‌شود.
کامپوزیت دندان غیرمستقیم
تفاوت اصلی کامپوزیت مستقیم و غیرمستقیم، فرایند نصب آن است و ماده استفاده شده در آنها متفاوت نیست. تفاوت آنها در این است که کامپوزیت غیرمستقیم در بیرون از دهان و در مطب دندانپزشک یا در آزمایشگاه دندان‌سازی ساخته می‌شود اما در کامپوزیت مستقیم، مواد تشکیل دهنده‌ی کامپوزیت مستقیماً روی دندان قرار گرفته و سپس به شکل دندان تراشیده می‌شوند.
تا زمانی که کامپوزیت‌های غیرمستقیم آماده شوند، ونیر موقت برای شما قرار داده می‌شود. در جلسه‌ی بعد، کامپوزیت غیر مستقیم، با کمک یک لایه چسب، روی دندانتان قرار خواهد گرفت. کامپوزیت غیرمستقیم، نسبت به نوع مستقیم آن، در برابر ساییدگی و شکستگی مقاوم‌تر است؛ اما نسبت به کامپوزیت مستقیم گران‌تر است.
کامپوزیت دندان مناسب چه افرادی نیست؟
اگر شرایط زیر در فردی وجود داشته باشد ممکن است نصب کامپوزیت دندان مناسب نباشد. بهتر است که ابتدا مشکلات زیر برطرف شوند و سپس برای کامپوزیت دندان اقدام شود:
- عفونت: وجود بیماری‌ها و عفونت در لثه میتواند باعث التهاب و تورم لثه‌ها شود که این میتواند چسباندن مناسب روکش‌ها روی دندان‌ها را دشوارتر کند. همچنین عفونت و بیماری‌های لثه میتواند باعث عقب‌نشینی لثه‌ها شود و ریشه دندان‌ها را نمایان سازد.
- پوسیدگی: کامپوزیت دندان برای اتصال صحیح نیاز به یک ساختار دندان سالم دارند. اگر دندان بیش از حد پوسیده باشد، ممکن است به اندازه‌ای قوی نباشد که مواد کامپوزیت را نگه دارد.
- تغییر رنگ زیاد: کامپوزیت‌ها پوسته‌های نازکی از مواد همرنگ دندان هستند که برای بهبود ظاهر دندان ها روی سطح جلویی دندان قرار می گیرند. موفقیت این روکش‌ها به وضعیت دندان‌های زیرین بستگی دارد. اگر دندان‌های زیرین در اثر پرکردگی‌های زیاد، سیاه شده یا تغییر رنگ شدید داشته باشند، ممکن است کامپوزیت به خوبی نتواند رنگ زیرین را پوشش دهد.
- دندان قروچه شدید: ونیرهای کامپوزیت یک لایه نازک هستند و در صورت دندان قروچه یا ایجاد فشار مداوم ممکن است باعث شکستگی، آسیب یا کنده‌شدن روکش‌ها شوند. دندانپزشک قبل از نصب کامپوزیت ابتدا رفع دندان قروچه را توصیه خواهد کرد و سپس اقدام به نصب کامپوزیت می‌کند.
مراحل کامپوزیت کردن دندان
کامپوزیت دندان را می توان در یک جلسه نصب کرد. در زیر می‌توانید مراحل نصب کامپوزیت را مشاهده کنید:
- معاینه و انتخاب رنگ: دندانپزشک ابتدا دندان را برای کامپوزیت آماده می‌کند. این شامل تمیز کردن دندان است. اگر دندان شکسته شده باشد شاید نیاز به انجام تغییراتی برای نگهداری بهتر کامپوزیت داشته باشد. سپس با مشورت شما، رنگ مناسب را انتخاب خواهد کرد.
- قرار دادن رزین روی دندان: سپس یک چسب برای کمک به چسبیدن مواد رزین کامپوزیت به دندان‌های شما اعمال می‌شود و لایه های بسیار نازکی از مواد کامپوزیت به سطح دندان شما اضافه می‌شود. سپس لایه‌های رزین کامپوزیت را با تاباندن نور مخصوصی به سرعت سفت می‌کنند.
- پولیش کردن کامپوزیت: درنهایت دندانپزشک رزین کامپوزیت را صیقل داده و صاف می‌کند تا ظاهری طبیعی پیدا کند.
مراقبت از کامپوزیت دندان
دوام ونیر کامپوزیت به مراقبت شما از آنها بستگی دارد و ممکن است بتوانید طول عمر آنها را با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی افزایش دهید. برای مراقبت از کامپوزیت دندان موارد زیر را رعایت کنید:
- روتین بهداشت دهان و دندان مناسبی داشته باشید: دندان‌هایتان را دو بار در روز مسواک بزنید و روزانه بین دندان‌هایتان را با نخ دندان تمیز کنید. پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه باعث به‌خطرافتادن ونیرها و در کل، سلامت دهان شما خواهد شد. از دندان‌پزشکتان بخواهید که روش درست مسواکزدن و نخ دندان کشیدن ونیر کامپوزیت را به شما نشان دهد.
- از مسواک و خمیردندان مناسب استفاده کنید: برای مسواکزدن کامپوزیت، از مسواک نرم و خمیردندان غیر ساینده استفاده کنید. یعنی از موادی مانند: هیدروژن پراکسید، سدیم بی‌کربنات و جوش‌شیرین که باعث خوردگی سطح ونیر می‌شود، دوری کنید. دندان‌پزشکتان، میتواند بهترین محصولات را به شما معرفی کند.
- چیزهای سفت و سخت را نجوید: در زمان مصرف غذاهای سفت مثل میوه و سبزیجات خام، چیپس یا گوشت با استخوان، باید بیشتر مراقب باشید. همچنین باید عادات مضری مثل جویدن یخ یا چیزی را با دندان بازکردن را ترک کنید.
- مراقب تغییر رنگ و لکه‌دار شدن باشید: بهتر است بعد از دریافت کامپوزیت دندان، مصرف نوشیدنی‌هایی مانند قهوه یا چای و همچنین استعمال دخانیات را محدود کنید یا بلافاصله پس از مصرف مسواک بزنید.
- از لبخند جدیدتان مراقبت کنید: اگر عادت دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها به یکدیگر را دارید، دندانپزشک، محافظ شبانه‌ای (نایت‌گارد) به شما خواهد داد تا از آسیب به کامپوزیت در زمان خواب جلوگیری شود. همچنین اگر ورزش‌های پربرخورد انجام می‌دهید، باید برای مراقبت از کامپوزیت در برابر ضربات ناگهانی به صورت، از محافظ دهان استفاده کنید.
عوارض کامپوزیت دندان
عوارض جانبی کامپوزیت معمولاً جدی نیستند و خطری ندارند. اهمیت مراجعه به متخصص و یک دندانپزشک باتجربه در عدم بروز این عوارض مشخص می‌شود. برخی از عوارض کامپوزیت شامل موارد زیر می‌شوند:
- حساسیت دندان
- احتمال عدم تطابق رنگ
- قرارگیری نادرست کامپوزیت
- در صورت عدم مراقبت صحیح، احتمال التهاب لثه وجود دارد.
قیمت کامپوزیت دندان
کامپوزیت دندان ارزان‌تر از لمینت سرامیکی است. هزینه کامپوزیت دندان بسته به مشکل فرد متقاضی، تخصص پزشک و نوع موادی که مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است. کامپوزیت‌های چینی در مقایسه با برندهای آلمانی و آمریکایی کیفیت پایین‌تری دارند و در نتیجه ارزان‌تر هستند. دندانپزشک شما در جلسه مشاوره درباره گزینه مناسب با شما صحبت می‌کند و میزان هزینه‌ها را به شما اعلام می‌کند.
سخن آخر
کامپوزیت دندان یک راه آسان و به‌صرفه برای برطرف‌کردن مشکلات به وجود آمده برای دندان اعم از تغییر رنگ، لب‌پر شدن و دندان‌های بافاصله است. در مقایسه با لمینت‌های سرامیکی، کامپوزیت دندان روشی برگشت‌پذیر است به این معنی که بعد از مدتی شما می‌توانید اقدام به برداشتن، تعمیر یا تعویض کامپوزیت کنید. البته اگر مشکلات دندان‌ها شدید است به این معنی که زیاد از هم فاصله دارند یا شکستگی آنها شدید است، همچنان استفاده از لمینت گزینه بهتری است. برای تعیین وقت و مشاوره با دندانپزشک درباره کامپوزیت دندان، می‌توانید با شماره‌های دندانپزشکی حکیم تماس بگیرید.
سؤالات متداول
آیا کامپوزیت دندان درد دارد؟
کامپوزیت کردن دندان نباید درد داشته باشد، اما ممکن است دندان‌های برخی افراد، بعد از این درمان حساس شوند.
آیا کامپوزیت دندان بی‌خطر است؟
کامپوزیت دندان ایمن است، چون ماده‌ی رزینی آن بی‌اثر بوده و هیچ خطری برای شما ندارد. همچنین نسبت به سرامیک هم کم‌تهاجمی‌تر است، زیرا نیازی به تراشیدن دندان وجود ندارد و دندانپزشک رزین را روی سطح دندان شکل خواهد داد.
آیا کامپوزیت دندان راحت می‌شکند؟
کامپوزیت ممکن است بنا به دلایل مختلفی بشکند؛ رایج‌ترین آنها، گازگرفتن و جویدن غذاهای سفت و دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها به هم است. البته حتی اگر کامپوزیت هم بشکند، به‌راحتی و در یک جلسه، قابل ترمیم خواهد بود.
آیا میتوان کامپوزیت دندان را برداشت؟
بله در صورت لزوم می‌توانید با مراجعه به دندانپزشک اقدام به برداشتن کامپوزیت دندان خود کنید.
اگر از ظاهر کامپوزیت دندان خوشمان نیامد، چه کاری می‌توانیم انجام دهیم؟
اگر از ظاهر و رنگ کامپوزیت دندان رضایت کاملی نداشتید، می‌توانید از دندانپزشک بخواهید تا کامپوزیت‌ها را بردارد و با کامپوزیت دلخواه‌تان جایگزین کند.
دندان‌های زیرین بعد از برداشتن کامپوزیت دندان چه شکلی خواهند داشت؟
دندان‌های زیرین پس از برداشتن کامپوزیت دندان هیچ تغییری نخواهند کرد و همانند قبل باقی خواهند ماند.
آیا کامپوزیت دندان در مقایسه با بلیچینگ بهتر است؟
بلیچینگ فقط میتواند برای رفع تغییر رنگ دندان و سفیدکردن آن استفاده شود، اما کامپوزیت مشکلات دیگری اعم از کجی، ترک‌خوردگی و شکستگی‌های کوچک را نیز رفع می‌کند. اگر پس از بلیچینگ از میزان سفید شدن دندان‌هایتان رضایت ندارید می‌توانید با انتخاب رنگ مناسب اقدام به کامپوزیت دندان کنید.
آیا میتوان برای رفع دندان خرگوشی میتوان کامپوزیت کرد؟
در صورتی که دندان‌های خرگوشی شدید نباشد میتوان از کامپوزیت هم برای رفع ظاهر آن استفاده کرد، اما معمولاً از روش‌های دیگر مانند ارتودنسی برای رفع دندان‌ّهای خرگوشی استفاده می‌کنند. البته بهتر است در این مورد با دندانپزشک مشورت کنید.
آیا میتوان با کامپوزیت دندان غذا خورد؟
بله، میتوان بدون هیچ مشکلی با وجود کامپوزیت دندان غذا جوید و خورد، البته بهتر است که از جوییدن یا گاز گرفتن غذاها و میوهها یا اجسام سخت با کامپوزیت خودداری کرد.
آیا کامپوزیت دندان باعث بزرگ‌تر شدن دندان می‌شود؟
حتی اگر کامپوزیت‌ها به صورت فوق‌نازک روی دندان قرار گیرند، ممکن است باعث شوند تا دندان کمی ضخیم‌تر و بزرگ‌تر جلوه کند. البته باید توجه داشت که این حجیم‌شدن آنقدر قابل توجه نیست و نیازی به نگران‌شدن در این زمینه وجود ندارد.
در چه سنی میتوان دندان را کامپوزیت کرد؟
با این که دندان‌های دائمی تا سن ۱۲ و ۱۳ در می‌آیند، اما فک و دهان تا پایان دوره بلوغ رشد می‌کند. بهتر است که کامپوزیت دندان بعد از ۱۶ تا ۱۸ سالگی قرار داده شود.
آیا در ۵۰ سالگی هم میتوان دندان را کامپوزیت کرد؟
بله، در صورتی که دندان مورد نظر پوسیدگی زیادی نداشته باشد یا دندان‌ها از یکدیگر فاصله زیادی نداشته باشند، میتوان کامپوزیت دندان کرد.
اگر کامپوزیت دندان افتاد چه کنیم؟
درصورتیکه کامپوزیت دندان آسیب دید یا شل شد و از جای خود خارج شد، میتوان به راحتی آن را تعویض کرد و دوباره دندان را کامپوزیت کرد.
آیا دندان زیر کامپوزیت پوسیده می‌شود؟
با اینکه کامپوزیت دندان میتواند به بهبود ظاهر دندان کمک کند، اما از پوسیدگی دندان جلوگیری نمی‌کند. اگر بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، دندان‌های زیر کامپوزیت همچنان می توانند دچار پوسیدگی شوند.
آیا میتوان با کامپوزیت دندان از نخ دندان استفاده کرد؟
بله، اما باید در هنگام استفاده از نخ دندان در اطراف کامپوزیت نهایت احتیاط را به خرج دهید چراکه احتمال آسیب رسیدن با کامپوزیت وجود دارد.
چه مسواکی برای کامپوزیت دندان مناسب است؟
مسواک‌های فوق‌العاده نرم برای کامپوزیت دندان مناسب هستند و آسیبی به آن نمی‌رسانند. اگر خیلی وقت است که از مسواک خود استفاده می‌کنید بهتر است که هر ماه مسواک خود را عوض کنید.
چه خمیردندانی برای کامپوزیت دندان مناسب است؟
برای مسواکزدن کامپوزیت دندان بهتر است از خمیردندانهای ساینده خودداری کنید. ذرات ناهموار موجود در خمیردندانهای ساینده میتواند با خراش دادن سطح کامپوزیت باعث آسیب رسیدن به آن شوند. بهتر است که از خمیردندانهای ژلهای برای کامپوزیت دندان استفاده کنید.
آیا با کامپوزیت دندان میتوان از دهان‌شویه استفاده کرد؟
بله، البته بهتر است با کامپوزیت دندان از دهان‌شویه‌های فاقد الکل استفاده کنید، چراکه الکل میتواند پیوند میان کامپوزیت و دندان را به‌تدریج ضعیف کند.
