ممکن است درد لثه را تابه‌حال تجربه کرده باشید یا همین الان که در حال خواندن این مقاله هستید، درد لثه داشته باشید. درد لثه می‌تواند به‌ویژه هنگام غذا خوردن، مسواک زدن و نخ کشیدن بسیار آزاردهنده باشد. درد لثه گاهی یکی از نشانه‌های تحریک، عفونت یا آسیب دیدن لثه‌ها و دندان‌ها است. درد لثه غالباً علامتی موقت است، اما برای بعضی موارد درد لثه باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا با انجام دادن درمان مناسب از ابتلا به عارضههای بیشتر جلوگیری کنید.
دلایل ورم لثه
درد لثه دلایل فراوانی دارد. اما بسیاری از مشکلات لثه، بلافاصله باعث شروع درد نمی‌شوند. دلایل درد لثه از مشکلات بسیار جزئی تا بسیار جدی متغیر است.
بیماری لثه
خونریزی، ورم و قرمز شدن لثه‌ها نخستین نشانه‌های بیماری لثه است. بیماری لثه، معمولاً زمانی بروز می‌یابد که به خوبی یا به اندازه کافی مسواک نزنید یا نخ نکشید. ممکن است در مرحله اولیه بیماری لثه درد نداشته باشید.
اگر روش مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها را اصلاح نکنید و تلاش بیشتری برای رعایت بهداشت دهان و دندان نکنید، بیماری لثه شدیدتر خواهد شد. لثه‌ها به مرور زمان از روی دندان عقب می‌رود و در نتیجه پاکت‌های کوچکی ایجاد میشود. ذرات ریز غذا در پاکت‌ها گیر می‌افتند و باعث شروع عفونت می‌شوند. در نتیجه دندان لق میشود یا استخوان نگهدارنده دندان آسیب می‌بیند و در نهایت دندان از دست می‌رود. در این مرحله، ممکن است درد داشته باشید یا نداشته باشید.
ژنژیویت
ژنژیویت نوع خفیف و شایعی از بیماری لثه (بیماری پریودنتال) است که باعث تحریک، قرمز شدن و ورم (التهاب) ژنژیوا میشود ـ ژنژیوا بخشی از لثه است که دور پایه دندان را می‌پوشاند. ـ مهم است که ژنژیویت را جدی بگیرید و فوراً برای درمانش اقدام کنید.
جمع شدن پلاک
پلاک، تجمع باکتری‌ها روی دندان‌ها و لثه‌هاست. باکتری‌ها و واکنش سیستم ایمنی به باکتری‌ها، تحریک و التهاب لثه‌ها را به دنبال دارد.
تحریک مکانیکی
تحریک ناشی از مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا درمانهای دندانپزشکی می‌توانند التهاب لثه‌ها را در پی داشته باشد و باعث درد لثه شود.
مصرف دارو
مصرف بعضی داروها، موجب بزرگ شدن لثه‌ها می‌شوند که می‌توانند جمع شدن پلاک، تحریک، درد یا خونریزی لثه‌ها را به دنبال داشته باشند. مصرف مسدودکننده‌های کانال کلسیم (نوعی داروی رایج فشار خون)، فنی‌توئین (دیلانتین) و سیکلوسپورین (نوعی داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی) ممکن است علت درد لثه باشد.
بیماری‌های سیستمیک
بعضی عارضههای مزمن مانند دیابت، کمبود ویتامین، اختلال‌های نقص ایمنی یا اختلال‌های ژنتیک می‌توانند علت ابتلا به ژنژیویت باشند.
آفت
آفت در هر نقطه‌ای از دهان، از جمله لثه می‌تواند ایجاد شود. آفت معمولاً به صورت لکه‌های قرمز در دهان دیده میشود، البته آفت گاهی پوشش سفیدرنگی نیز دارد. آفت درمان خاصی ندارد، اما معمولاً ظرف یک یا دو هفته خودبه‌خود از بین می‌رود. اگر این‌طور نشد به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کنید.
دخانیات
اگر سیگار می‌کشید یا محصولات «بدون دودی» مانند توتون جویدنی مصرف می‌کنید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری لثه قرار دارید. چون توتون بدون دود معمولاً بین گونه و لثه گذاشته میشود، بیشتر از سیگار به دهان آسیب می‌زند. لثه‌ها از روی دندان‌ها عقب می‌روند و زخم‌هایی داخل دهان و روی لثه‌ها ایجاد می‌شوند. همچنین مصرف توتون می‌تواند منجر به سرطان دهان شود.
تغییرات هورمونی
هورمون‌ها در مراحل مختلف زندگی به لثه‌های بانوان آسیب میزنند. جریان خون در دوران بلوغ در لثه‌ها بیشتر میشود و لثه‌ها متورم، دردناک یا حساس به لمس می‌شوند. همچنین احتمال دارد لثه‌ها در زمان قاعدگی کمی دردناک شوند.
میزان هورمون‌ها در دوران بارداری به شدت افزایش می‌یابد و این وضعیت بر لثه‌ها اثر می‌گذارد. اگر دچار مشکل خونریزی یا درد لثه شدید، با پزشک مشورت کنید. میزان هورمون‌ها پس از یائسگی دوباره تغییر می‌کند. ممکن است لثه‌ها خونریزی کنند، تغییررنگ بدهند، درد بگیرند یا احساس سوزش داشته باشند.
آبسه دندان
اگر ریشه دندان عفونت کند، کیسه مملو از چرکی تشکیل میشود که به آن آبسه دندان می‌گویند. آبسه همواره دردناک نیست، البته بسیاری از آبسه‌ها با درد همراه هستند. آبسه دهان گاهی باعث ورم لثه نیز میشود. اگر لثه‌هایتان دردناک یا متورم شد، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد که درمان ریشه یا عصب‌کشی را برای درمان آبسه دندان انجام بدهید.
سرطان دهان
سرطان دهان از روی زبان، بخش داخلی گونه، لوزه‌ها یا لثه‌ها شروع میشود. پزشک یا خود بیمار به دلیل مشاهده زخمی در دهان که التیام نمی‌یابد، به سرطان دهان مشکوک میشود. ممکن است سرطان دهان در ابتدا دردناک نباشد، اما باید آن را تحت نظر بگیرید و مراقب هر گونه زخم در دهان یا روی لثه‌ها باشید. اگر زخم دهان یا لثه ظرف چند هفته التیام نیافت، به دندانپزشک مراجعه کنید.
بریدگی یا خراش
گاهی یک بریدگی یا خراش ساده، علت درد لثه است. بریس ارتودنسی یا دیگر وسایل دندانی مانند دندان مصنوعی یا پلاک نگهدارنده (ریتینر) می‌تواند بافت را تحریک کنند و باعث درد لثه شوند.
عفونت سینوس
عفونت سینوس یا سینوزیت، زمانی بروز می‌یابد که بافت پوشش‌دهنده داخل سینوس‌ها متورم یا ملتهب شود و به درد لثه سینوسی دامن بزند. سینوس‌ها در حالت عادی مملو از هوا هستند، اما وقتی از مایع پر می‌شوند، میکروب‌ها می‌توانند رشد کنند و باعث عفونت شوند.
درمانهای خانگی زخم لثه
برای درمان درد لثه باید به پزشک مراجعه کنید. تا آن زمان می‌توانید برای تسکین درد خود از روش‌های زیر استفاده کنید.
- کمپرس گرم و سرد: یک روش آسان و فوق‌العاده برای تسکین درد لثه، گذاشتن کمپرس روی لثه‌های دردناک است. هر یک از دو کمپرس سرد یا گرم می‌توانند مفید باشند. برای تهیه کمپرس گرم، کافی است مقداری آب را گرم کنید، البته مراقب باشید که آب به نقطه جوش نرسد. گرمای آب باید در حدی باشد که بتوانید آن را تحمل کنید. دستمال تمیزی بردارید و در آب گرم خیس کنید، آب اضافی دستمال را بگیرید و دستمال خیس را روی صورت، در ناحیه لثه دردناک بگذارید. برای تهیه کمپرس سرد باید دستمال تمیزی را دور کیسه یخ بپیچید و آن را روی صورت در ناحیه لثه دردناک بگذارید. می‌توانید تا زمان فروکش کردن درد به تناوب از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید.
- شستشو با آب نمک: شستشو با آب نمک درمان خانگی فوق‌العاده‌ای برای التیام درد لثه است. نمک از رشد باکتری‌ها جلوگیری می‌کند و به از بین بردن باکتری‌هایی که در محیط دهان در حال رشد هستند، کمک می‌کند. یک فنجان آب را گرم کنید، اما نجوشانید. سپس یک قاشق چای‌خوری نمک به آن اضافه کنید. آب نمک را در دهان بچرخانید و دهان را چند ثانیه با آب نمک شستشو بدهید، سپس آب نمک را در کاسه روشویی تف کنید. مراقب باشید آب نمک را نبلعید. دهان را حداقل دو بار در روز با آب نمک شستشو بدهید.
- خمیر زردچوبه: زردچوبه ترکیب طبیعی دیگری با ویژگی‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است. زردچوبه درد، ورم و التهاب لثه‌ها را کاهش میدهد. یک‌چهارم قاشق چای‌خوری زردچوبه را با کمی آب ترکیب کنید تا ترکیب حالت خمیری پیدا کند. خمیر را روی لثه دردناک بگذارید و اجازه بدهید 5 دقیقه بماند. خمیر را به آرامی ماساژ بدهید تا مطمئن شوید که آن را روی لثه دردناک مالیده‌اید. سپس زردچوبه باقی‌مانده را با آب گرم شستشو بدهید تا از محیط دهان خارج شود. این کار را به مدت یک تا دو هفته یا تا زمان برطرف شدن درد لثه هر روز انجام بدهید.
- بهبود تغذیه: بهترین راه برای درمان درد و التهاب لثه این است که از همان ابتدا از درد لثه پیشگیری کنید. یک روش فوق‌العاده برای پیشگیری از درد لثه و تسکین درد لثه این است که تغذیه‌تان را اصلاح کنید. در ابتدا کلسیم، ویتامین ث و فولیک اسید به رژیم غذایی‌تان اضافه کنید. نبود این ویتامین‌ها در برنامه غذایی می‌تواند یکی از دلایل ورم کردن لثه‌ها باشد. ویتامین C در بسیاری از خوراکی‌ها مانند کلم بروکلی، فلفل دلمه‌ای، پرتقال، آناناس، کلم کیل، کیوی و توتفرنگی وجود دارد. دریافت کلسیم کافی مزایای فراوانی برای سلامت کلی دهان و دندان‌ها دارد. کلسیم در لبنیات، شیر سویا، توفو، ساردین، غلات صبحانه و کلم سبز موجود است. برای افزودن فولیک اسید به رژیم غذایی‌تان کافی است لوبیا، عدس، کلم بروکلی، مارچوبه، نخود فرنگی، سبزیجات سبزبرگ و آووکادو میل کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر درد یا خونریزی لثه‌هایتان بیش از یک هفته طول کشید، به دندانپزشک مراجعه کنید. لثه‌های سرخ و متورمی که به راحتی خونریزی می‌کند، یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری لثه ژنژیویت است. می‌توانید لثه‌هایتان را با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم و جرم‌گیری دوره‌ای به حالت عادی برگردانید. اگر ژنژیویت را درمان نکنید، به نوع جدی‌تری از بیماری لثه، موسوم به پریودنتیت تبدیل میشود. پریودنتیت پاکت‌های دردناک مملو از چرکی به نام آبسه را ایجاد می‌کند که در نهایت می‌تواند به از دست دادن دندان منجر شود. مشخص شده است که بیماری لثه می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود، بنابراین بسیار مهم است که از دهانتان به خوبی مراقبت کنید.
اگر از درد لثه مداوم یا هر یک از علائم زیر رنج می‌برید، به دندانپزشک مراجعه کنید:
- خونریزی لثه
- سرخ و متورم شدن لثه‌ها
- عقب رفتن لثه‌ها از روی دندان‌ها
- نامناسب شدن دندان مصنوعی به نحوی که دیگر برایتان اندازه نباشد.
- احساس درد هنگام جویدن
- لق شدن دندان‌ها
- حساس شدن دندان‌ها به سرما یا گرما
درمان درد لثه
روش درمان درد لثه، به علت اصلی بروز مشکل بستگی دارد. برای مثال جرم‌گیری حرفه‌ای برای زدودن جرم و پلاک از روی لثه‌ها یکی از روش‌هایی است که دندانپزشکان برای درمان بیماری لثه توصیه میکنند. همچنین ممکن است دندانپزشک دهانشویه آنتی‌باکتریال، مانند دهانشویه‌های حاوی الکل یا کلرهگزیدین را برای از بین بردن باکتری‌ها و جلوگیری از جمع شدن پلاک در آینده تجویز کند.
اگر بیماری لثه شدید باشد، دندانپزشک توصیه می‌کند که جراحی برای ترمیم تحلیل استخوان یا لثه در اثر بیماری لثه انجام شود. این جراحی گاهی مستلزم پیوند بافت و استخوان است تا به رشد بافت سالم و جدید کمک کند. بیماران دچار آبسه دندان ممکن است به عصب‌کشی نیاز داشته باشند. دندانپزشک بافت نرم داخل دندان یا پالپ عفونی را در درمان ریشه از دندان خارج می‌کند، آبسه را از ریشه دندان بیرون می‌آورد، کانال‌های ریشه را پر و مهر و موم می‌کند و سپس دندان آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند. درصورتی که درد لثه شما به علت بیماری‌های دهان و دندان نباشد و دلایلی مانند تغییرات هورمونی داشته باشد، ممکن است دندانپزشک شما را به پزشک متخصص در آن زمینه ارجاع دهد.
روش‌های پیشگیری از درد لثه
دندان‌های‌تان را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.
حواستان باشد که تکنیک درست مسواک زدن را رعایت کنید. اگر مطمئن نیستید که چطور باید مسواک بزنید، از دندانپزشک بخواهید که روش صحیح مسواک زدن را در جلسه بعد به شما یاد بدهد.
هر روز نخ دندان بکشید.
نخ دندان کشیدن بین دندان‌ها بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد، اما مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای پیشگیری از مشکلات لثه در زمان حال و آینده انجام بدهید.
دهانتان را هر روز با دهانشویه شستشو بدهید.
دهانشویه ضدعفونی‌کننده، باکتری‌های عامل بیماری لثه را می‌کشد.
رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
تغذیه متعادل، شامل مقدار فراوانی کلسیم و ویتامین ث، احتمال بروز مشکلات لثه را به حداقل می‌رساند.
آب فراوان بنوشید.
نوشیدن آب، به‌ویژه بعد از غذا، به پاک شدن ذرات غذا از روی دندان‌ها کمک می‌کند و احتمال این که باکتری‌ها پلاک آسیب‌زننده به لثه تولید کنند، کمتر میشود.
به دخانیات نه بگویید.
اگر سیگاری هستید یا دخانیات مصرف می‌کنید، این عادت مضر را ترک کنید.
خوراکی‌های بسیار داغ یا سرد را با احتیاط مصرف کنید.
وقتی مشکل لثه دارید، بهتر است غذاها و نوشیدنی‌های خنک یا ولرم مصرف کنید.
آرامش‌تان را حفظ کنید.
استرس داشتن، میزان هورمون استرس کورتیزول را افزایش میدهد و در نتیجه احتمال بروز التهاب در سراسر بدن، از جمله لثه‌ها بالاتر می‌رود.
پرسش‌های پرتکرار
درد لثه چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان برطرف شدن درد لثه به علت ناراحتی لثه بستگی دارد. درد لثه ناشی از اکثر دلایل، مانند تکنیک اشتباه مسواک زدن یا آسیب‌دیدگی ساده، ظرف ده روز تسکین پیدا می‌کند. البته لثه‌ها ظرف چند روز بهتر میشود، اما التیام یافتن کامل تقریباً یک هفته زمان می‌برد.
آبسه لثه خودبه‌خود از بین می‌رود؟
به آبسه لثه آبسه پریودنتال نیز می‌گویند. آبسه دندان غالباً، اما نه همیشه دردناک است. درهرحال برای درمان آبسه لثه باید به دندانپزشک مراجعه کنید. بسیار مهم است که آبسه را در اولین فرصت درمان کنید، چون آبسه خودبه‌خود از بین نمی‌رود.
بهترین دارو برای تسکین درد لثه چیست؟
مسکنهایی مانند استامینوفن (تایلنول) و ایبوپروفن (ادویل) ناراحتیهای دهان و دندان را تسکین میدهد. بیمارانی که در کنار مصرف مسکنهای بدون نسخه (OTC) از درمانهای خانگی مانند غرغره آب نمک نیز استفاده میکنند، بهترین نتیجه را میگیرند.
درد لثه چگونه است؟
ممکن است بین دندان‌ها، روی سطح فوقانی بعضی دندان‌ها یا روی تمام لثه‌ها احساس درد کنید. گاهی اوقات درد لثه در عقب دهان حس میشود. لثه دردناک ممکن است خونریزی کند یا متورم بشود، البته درد لثه همواره با علائم آشکار همراه نیست.
آیا درد لثه مانند دندان درد است؟
عارضههای دیگری نیز وجود دارند که به دردی شبیه دندان درد دامن میزنند، حتی اگر پالپ آسیب ندیده باشد. برای مثال درد ناشی از زخم لثه یا آبسه پریودنتال مانند دندان درد است؛ آبسه پریودنتال کیسه مملو از چرکی در لثه است که در اثر عفونت باکتریایی ایجاد میشود.
آیا ممکن است درد لثه‌ها عصبی باشد؟
درد ناشی از عصب سه‌قلو غالباً در فک، دندان‌ها یا لثه‌ها حس میشود، بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه پیش از مراجعه به پزشک عمومی نزد دندانپزشک می‌روند. دندانپزشک علائم را بررسی می‌کند و دستور رادیوگرافی میدهد تا به تشخیص علت درد صورت کمک کند.
چرا یک سمت لثه‌ام درد می‌کند؟
اگر زخمی روی هر نقطه از لثه داشته باشید، ممکن است لثه‌تان در یک نقطه درد بگیرد. این وضعیت ممکن است پیامد مصرف کردن غذاهای سفت یا تیز، آبسه دندان یا عفونت گیرافتاده درون لثه‌ها باشد. غذای گیرافتاده بین دندان‌ها نیز به لثه‌ها فشار می‌آورد و اگر ذره غذا را با نخ کشیدن خارج نکنید، ممکن است دچار درد لثه شوید.
