دندانهای نیش افراد بزرگسال ممکن است نهفته شوند (در استخوان فک گیر کنند). نیش‌های پایینی هم ممکن است نهفته شوند، اما این مشکل کمتر رخ میدهد.
بیشتر نیش‌های بالایی نهفته به سمت قوس دندانی جابجا میشوند.
بیشتر نیش‌های نهفته بالایی هرگز خود به خود از طریق لثه وارد دهان نمی‌شوند. گاهی اوقات نیش از طریق لثه در ناحیه سقف دهان رشد میکند. دندان نیش حتی اگر از لثه خارج شود خود به خود به طور صحیح خارج نمیشود.
دندان نیش نهفته اغلب یک مشکل ژنتیکی است و میتواند با سایر مشکلات دندانی مانند دندانهای ثنایای جانبی کوچک یا افتاده همراه باشد.
دندان نهفته به چه معناست؟
نهفته به این معنا است که استخوان، بافت فیبری یا دندان دیگر از بیرون آمدن دندان نیش جلوگیری میکند. دندانهای نیش از آخرین دندان‌هایی هستند که رشد میکنند و بنابراین پتانسیل بیشتری برای نهفته شدن دارند و نمیتوانند به موقعیت صحیح خود در فک برسند.
انواع دندان نیش نهفته
دندانهای نیش نهفته فک بالا شایع ترین دندانهای نهفته هستند و اکثر بیماران مبتلا (90 درصد) فقط در یک طرف نهفتگی را تجربه میکنند. هنگامی که دندانهای موجود رشد دندانهای نیش را مسدود میکنند باعث رویش نامرتب دندان میشود (دندان مسیر درست خود را دنبال نمیکند).
تقریباً 60 تا 85 درصد از رویش‌های نامرتب دندان نیش، نهفتگی سقف دهان است و سر دندان به سمت بیرون و گونه یا به سمت بالای ریشه دندانهای مجاور و در یک موقعیت بالا در داخل فک گیر کرده است. دندانهای نیش نهفته زنان را دو برابر مردان تحت تأثیر قرار میدهد و تقریباً دو درصد از افراد این مشکل را تجربه میکنند. (منبع)
علت دندان نیش نهفته
دلایل رایج نهفتگی دندان نیش عبارتند از:
- فضای ناکافی
- ناتوانی در طی کردن مسیر رشد طبیعی در امتداد دندانهای مجاور
- مشکلات تراز با دندانهای دیگر
- از دست دادن یا برداشتن زود هنگام دندانهای شیری
- ژنتیک
دندانهای نیش معمولاً به دلایل زیر مسیر باریکی برای رشد دارند:
- توالی رویش: تمام دندانهای جلویی دیگر به طور کامل رشد کرده‌اند.
- اندازه: دندانهای نیش دائمی بسیار بزرگتر از دندانهای موقتی هستند که جایگزین میشوند.
- رشد آهسته: دندان نیش ریشههای بلندتری نیست به سایر دندانها دارد بنابراین مسیر رشد آن طولانی تر است.
علائم دندان نیش نهفته
واضح ترین علامت دندان نیش نهفته این است که دندان قابل رویت نیست یا اینکه دندان شیری تا سال‌های نوجوانی نمی‌افتد. اگر دندانهای نهفته درمان نشوند ممکن است علائم دیگری ظاهر شود؛ از جمله: مشکل در جویدن و صحبت کردن. دندانهای نهفته همچنین میتوانند باعث درد در محل دندان و همچنین سرایت درد به فک گردن شوند. هر چه دندان دیرتر درمان شود ممکن است علائم بیشتری ظاهر شود. در دراز مدت احتمال ایجاد مشکلاتی مانند کیست، عفونت و تحلیل داخلی و خارجی ریشه امکان پذیر است.
چه زمانی باید برای دندان نیش نهفته به پزشک مراجعه کنم؟
اگر شک دارید که دندان نهفته دارید در اسرع وقت به دندانپزشک خود مراجعه کنید. تشخیص زود هنگام دندان نیش نهفته بهترین کار برای درمان موفقیت آمیز آن است. کودکان باید تا سن 7 سالگی معاینه دندانپزشکی شامل غربالگری پانورکس یا اشعه ایکس انجام دهند تا وجود و محل همه دندانها مشخص شود و هر گونه مشکل در رویش دندان شناسایی شود. دقت روی نواحی حساس به تشخیص زود هنگام دندان نیش کمک میکند.
اگر دندان نیش در زمان مناسب رشد نکرده باشد دندانپزشک شما موارد زیر را انجام میدهد:
- مقایسه موقعیت و زاویه دندانهای مجاور
- وضعیت خط لثه برای تشخیص دندان از دست رفته
- اشعه ایکس
گاهی اوقات سی تی اسکن برای به دست آوردن اطلاعات سه بعدی در مورد دندان نهفته تجویز میشود.
درمان دندانهای نیش نهفته
هدف از درمان دندان نیش نهفته، هم ردیف شدن دندانها است. معمولاً اولین دوره درمان ایجاد فضای کافی برای رویش دندان نیش است. اگر نهفتگی دندان نیش زود تشخیص داده شود کشیدن دندان نیش شیری یا سایر دندان‌هایی که راه را مسدود میکنند میتواند مسیر را باز کند در نتیجه دندان نیش رشد کند.
روش دیگر ژنژیوکتومی یا روش اکسپوژر باز است که شامل برداشتن لثه از روی دندان نیش میشود.
اگر ایجاد فضای کافی و باز کردن مسیر برای دندان نیش رشد دندان را راحت تر نکند، دندانپزشک، ارتودنتیست و جراح اغلب به عنوان یک تیم برای درمان و جابجایی دندان به وضعیت بیمار کمک میکنند.
نوع درمان دندان نیش نهفته به موار زیر بستگی دارد:
- موقعیت دندان نهفته در استخوان فک
- میزان نهفتگی
اکسپوژر و براکتینگ برای درمان دندانهای نیش نهفته (بریس)
رایج ترین درمان برای دندان نیش نهفته، اکسپوژر و براکتینگ نام دارد که شامل استفاده از ارتودنسی و یک روش جراحی ساده است.
هنگامی که فضایی برای جابجایی دندان نیش باز میشود، جراح اکسپوژر و براکتینگ را انجام میدهد. اکسپوژر و براکتینگ برای یک دندان معمولاً با استفاده از بی‌حسی موضعی و اکسید نیتروژن (گاز خنده)، یک جراحی کوتاه مدت (معمولاً بیش از یک ساعت) در مطب انجام میشود. در برخی موارد ممکن است برای روش‌های پیچیده تر از آرام بخش IV هم استفاده شود.
طی جراحی اکسپوژر و براکتینگ، لثه از روی دندان نیش بلند میشود و دندان در معرض دید قرار می‌گیرد. سپس جراح یک براکت ارتودنسی متصل به یک زنجیز کوچک را به دندان نیش مورد نظر وصل میکند. زنجی به یک قوس ارتودنسی متصل میشود و در بیشتر موارد لثه بخیه میشود و تنها زنجیر قابل مشاهده است. اگر دندان نهفته در سقف دهان قرار داشته باشد، ممکن است بدون پوشش باقی بماند.
چند روز بعد ارتودنیست نوارهای لاستیکی را روی زنجیر قرار میدهد تا کششی کمی ایجاد کند و دندان نهفته را به تدریج به موقعیت صحیح خود برساند. این روند درمانی ممکن است تا یک سال طول بکشد و در این مدت بیمار باید طی جلسات مکرر به دندانپزشک مراجعه کند.
زمانی که نیش نهفته نیاز به جابجایی در مسیری طولانی تری از حد طبیعی داشته باشد ممکن است جراحی لثه برای حجیم تر کردن بافت لثه روی دندان ضروری باشد. اگر دندان بیش از حد افقی باشد با افزایش سن بیمار میزان موفقیت اکسپوژر و براکتینگ کاهش می‌یابد.
پس از اکسپوژر و براکتینگ برای دندانهای نهفته نیش
پس از جراحی اکسپوژر و براکتینگ، به طور طبیعی در محل جراحی خونریزی خفیفی را تجربه خواهید کرد. داروهای مسکن بدون نسخه هر گونه ناراحتی را که برای چند روز تجربه می‌کنید کاهش میدهد.
سایر نکات مورد توجه بعد از جراحی دندان نیش نهفته عبارتند از:
- در صورت بروز تورم از کمپرس یخ استفاده کنید.
- از مواد غذایی نرم استفاده کنید تا حین جویدن دچار مشکل نشوید.
- از مصرف غذاهای ترد یا تیز (چیپس، کراکر) که میتواند محل جراحی را تحریک کند خودداری کنید.
- بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید.
- دو هفته پس از جراحی به ارتودنتیست مراجعه کنید.
کشیدن دندان نیش
در برخی موارد نادر ممکن است لازم باشد دندان نیش را بکشید از جمله:
- آنکیلوز (دندان به دلیل همجوشی با استخوان حرکت نمیکند)
- تحلیل دندان را به خطر می‌اندازد
- نهفتگی بسیار شدید
- دندانهای مجاور به طور جدی در معرض خطر هستند.
- تغییرات پاتولوژیک (کیست و تومور)
مشکلات دندان نیش نهفته
برخی از دندانهای نیش نهفته میتوانند بدون درمان باقی بمانند و مشکل خاصی برای بیمار ایجاد نمیکنند، اما باید به طور مرتب معاینه شوند چون احتمال بروز مشکلات جدی وجود دارد. از نظر زیبایی ناحیه‌ای که دندان نیش باید رشد کند یا خالی خواهد بود یا دندان شیری کوچکتر باقی می‌ماند.
سایر عواقب احتمالی دندانهای نیش نهفته درمان نشده عبارتند از:
- تحلیل: آسیب به دندان های سالم مجاور که میتواند منجر به از دست دادن دندان شود.
- ناهماهنگی دندانها: دندانهای نیش نهفته میتوانند دندانهای مجاور را از موقعیت صحیح خارج کنند.
- رشد غیر طبیعی بافت: کیست‌ها یا تومورهایی که نیاز به برداشتن دارند ممکن است در اطراف دندان نهفته رشد کنند.
- کاهش عملکرد دندان: به دلیل عدم وجود دندان نیش یا آسیب دندان
- از دست دادن استخوان
- تحلیل زود رس سایر دندانها
هزینه درمان دندان نیش نهفته چقدر است؟
هزینه درمان دندان نیش نهفته به تعداد دندانهای نیش نهفته‌ای که دارید و نوع درمانی که باید برای شرایط خاص خود انجام دهید بستگی دارد.
سؤالات پرتکرار
آیا دندان نیش نهفته ژنتیکی است؟
بله میتواند ناشی از عوامل ژنتیکی باشد و اغلب با ناهنجاریهای دندانی در شکل، اندازه، تعداد و ساختار دندان همراه است.
آیا کشیدن دندان نیش سخت است؟
دندانهای نیش دارای ریشههای بلند و خمیدهای هستند که به طور کلی با کشیدن ساده (بسته، غیر جراحی)، کشیدن آنها دشوار است. اگر دندان نیش قابل جراحی باشد جراحی باز توصیه میشود.
چه مدت برای دندان نیش نهفته به بریس نیاز دارید؟
جابجایی دندان به موقعیت صحیح خود (و مرتب کردن بقیه دندانها) از شش ماه تا دو سال زمان میبرد.
چرا دندانپزشک من دندان نیش را کشید و آن را با بریس درمان نکرد؟
اگر درمان موثر نباشد دندانپزشک کشیدن دندان را توصیه میکند.
آیا دندان نیش نهفته خود‌به‌خود اصلاح میشود؟
خیر تنها گزینه ارتودنسی یا کشیدن دندان نهفته و جایگزینی آن با ایمپلنت دندان یا بریج است.
آیا دندان نیش نهفته میتواند باعث مشکلات سینوسی شود؟
نیش نهفته هیچ تأثیر قابل توجهی بر سینوس‌های ماگزیلاری ندارد، مگر اینکه نیش عمیقاً نهفته باشد و ارتباط نزدیک تری با سینوس‌های ماگزیلاری داشته باشد. در چنین حالتی زمانی که نیش نهفته به سمت قوس دندانی بیرون زده میشود ممکن است باعث افزایش حجم سینوس های ماگزیلاری شود.
