کشیدن دندان شیری چه زمانی لازم است؟

کشیدن دندان یکی از عمل‌های رایج در دندانپزشکی کودکان است. دندانپزشک اطفال دندان شیری را از حفره استخوان آلوئولار بیرون می‌کشد.

دندان شیری کودکان عموماً به‌طور طبیعی می‌افتد و فضا برای رویش دندان دائمی باز می‌شود. اما در بعضی موارد که دندان شیری به‌طور طبیعی نمی‌افتد، پوسیدگی عمیق دارد یا در اثر عامل‌های خارجی آسیب می‌بیند، کمک خارجی لازم می‌شود. کشیدن دندان در چنین مواردی ضروری است. دلایل کشیدن دندان شیری، نحوه کشیدن دندان شیری و مراقبت‌های بعد از آن را در این مقاله بررسی می‌کنیم.

چه زمانی دندان شیری باید کشیده شود؟

دندان شیری نقش مهمی در رشد دهان دارد، چرا که فضا را برای رویش دندان‌های دائمی در محل مناسب نگه می‌دارد و دندان‌های دائمی را به سمت موقعیت درست هدایت می‌کند. اگر کشیدن دندان شیری ضرورت یابد، سؤالی که برای والدین پیش می‌آید این است که چه زمانی برای کشیدن دندان شیری مناسب است. پاسخ این سؤال برای تمام کودکان یکسان نیست و به عامل‌های متعددی مانند ابتلا به بیماری، سبک زندگی و ژنتیک بستگی دارد.

وقتی دندان شیری در سن پایین آسیب می‌بیند یا ضربه‌ای به آن وارد می‌شود، این وضعیت می‌تواند آسیبی مادام‌العمر را در زمان رویش دندان‌های دائمی به آن‌ها وارد کند. چنانچه والدین متوجه تغییراتی غیرعادی در دهان کودک بشوند یا نگران از بین رفتن دندان دائمی کودک باشند، باید با دندانپزشک مشورت کنند.

با توجه به جدول بالا، در این قسمت برخی از متداول‌ترین علت‌ها را جداگانه بررسی کرده‌ایم:

پوسیدگی شدید دندان که با پر کردن قابل‌ ترمیم نباشد

دندان شیری به راحتی خراب می‌شود، چرا که مینا یعنی پوشش محافظ دندان شیری نازک‌تر از دندان دائمی است. به‌علاوه کودکان مقدار زیادی مواد قندی مصرف می‌کنند یا بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت نمی‌کنند. این عوامل باعث می‌شود که دندان‌های شیری بیشتر در معرض خطر پوسیدگی باشند.

اگر پوسیدگی دندان شیری عمیق یا بسیار بزرگ باشد، نمی‌توان دندان را حفظ کرد و چاره‌ای جز کشیدنش باقی نمی‌ماند. درمان نکردن پوسیدگی دندان شیری به مشکلات جدی‌تر دهان و دندان و بیماری‌های گوناگون دامن می‌زند. برای مثال وقتی دندان شیری عفونت می‌کند، باکتری‌ها پخش می‌شوند و آسیبی دائمی را به دندان دائمی در حال رشد وارد می‌کنند و عفونت‌های مرگباری را ایجاد می‌کنند.

اگر دندان شیری به دلیل پوسیدگی کشیده شود، دندان‌های دیگر به سمت فضای خالی دندان کشیده حرکت می‌کنند و در نتیجه بقیه دندان‌ها کج و نامرتب یا به‌هم‎فشرده می‌شوند.

آسیب یا صدمه دیدن دهان

گاهی دندان‌های شیری کودکان حین سوانحی مانند تصادف یا زمین خوردن آسیب می‌بیند. درد و حساسیت از عوارض شایع لب‌پر شدن، ترک خوردن یا جدا شدن دندان شیری از حفره است.

عصب‌کشی دندان کودکان یا روکش پوشش‌دهنده کل دندان با توجه به شدت آسیب‌دیدگی برای حفظ دندان انجام می‌شود. اما گاهی دندان باید کشیده شود و تا زمان درآمدن دندان دائمی با فضانگهدار جایگزین شود. برای مثال اگر روی لثه دندان جوش بزند، کشیدن دندان شیری ضرورت می‌یابد.

آماده شدن برای درمان‌های ارتودنسی مانند سیم‌کشی دندان‌ها

دندان شیری بیش از حد حفظ‌ شده به دندانی گفته می‌شود که در سن مناسب خود به‌ خود نیفتاده است. دندانپزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که دندان شیری کشیده شود تا دندان دائمی به‌موقع و در مکان مناسب در بیاید.

اگر دندان شیری کشیده نشود، اختلالات بایت بروز می‌یابد. همچنین ممکن است دندان دائمی بالای دندان شیری به‌موقع نیفتاده در بیاید. در این صورت دندان‌ها نامنظم می‌شود و درمان ارتودنسی در سال‌های آینده ضرورت می‌یابد.

بیماری شدید لثه (نادر)

ژنژیویت باعث التهاب بافت‌های لثه می‌شود. التهاب لثه عوارضی مانند خونریزی، سرخ شدن و ورم بافت لثه را به دنبال دارد.

بیماری لثه کودکان (PD) در صورت درمان نشدن ژنژیویت بروز می‌یابد. بیماری پریودنتال یا لثه کودکان یک عارضه دهانی جدی است که به لثه‌ها و استخوان فک آسیب می‌زند، اگرچه ابتلا به این بیماری در غیاب مشکلات سیستمی یا مادرزادی نادر است.

موارد شدید بیماری لثه به لق شدن دندان، تحلیل و عقب رفتن لثه و خونریزی شدید منجر می‌شود. کشیدن دندان عموماً در صورتی ضرورت می‌یابد که دندان شیری خود به‌ خود نیفتد.

دندان شیری اضافی یا با شکل غیرعادی

کشیدن دندان شیری در موارد نادرتری نیز ضرورت می‌یابد. برخی کودکان به دلیل مشکلات سیستمی یا بدون هیچ دلیلی با دندان شیری اضافی متولد می‌شوند. لازم است دندان‌های شیری اضافی کشیده شود تا دندان دائمی بتواند به‌طور عادی رشد کند.

بعضی دندان‌های شیری نیز شکل غیرعادی دارند، مثلاً دو دندان به هم جوش خورده‌اند. این دندان‌های غیرعادی خود به‌ خود نمی‌افتند و بنابراین باید کشیده شوند.

مزایای کشیدن دندان شیری

کشیدن به موقع دندان شیری فواید بسیاری برای کودکان و والدین‌شان دارد. والدین باید از بهترین زمان کشیدن دندان شیری مطلع باشند تا فرزندشان در آینده دچار مشکلات دندانی نشود. کشیدن به موقع دندان شیری باعث می‌شود کودک از حالتی که صبر می‌کنید تا دندان دائمی دربیاید، ناراحتی کمتری را تحمل کند. اگر دندان شیری را به موقع نکشید، کودک برای غذا خوردن، حرف زدن و مسواک زدن دندان‌ها دچار مشکل خواهد شد. به‌علاوه کشیدن به موقع دندان شیری کمک می‌کند تا فضا برای رویش صحیح و منظم دندان دائمی، بدون ایجاد شدن مشکل دندان نهفته یا بهم‌فشردگی و شلوغی دندان‌ها ایجاد شود.

از این‌ گذشته کشیدن به موقع دندان شیری پوسیده از پخش شدن عفونت در دیگر بخش‌های دهان یا حتی جریان خون جلوگیری می‌کند. به‌علاوه با کشیدن دندان شیری خراب اجازه نمی‌دهید باکتری‌ها ناحیه عفونی یا آبسه را دور دندانی دائمی ایجاد کنند که هنوز کاملاً از خط لثه بیرون نزده است.

فرزند خود را برای کشیدن دندان شیری آماده کنید

• از متخصص کمک بگیرید: کشیدن دندان کودکان از چند نظر با کشیدن دندان دائمی تفاوت دارد. چون کودک هنوز در حال رشد است، عمل کشیدن دندان شیری بیشتر به تکنیک حساس است. از این گذشته آستانه درد کودکان پایین‌تر است و کودک از کشیدن دندان می‌ترسد. بنابراین پزشک باید از تجربه و تخصص کافی برای درمان کودکان برخوردار باشد، از اصول روان‌شناسی کودک مطلع باشد، بتواند ترس و استرس کودک را کاهش دهد، راهنمایی لازم را ارائه دهد و درمان و مراقبت مناسب و باکیفیتی را انجام دهد.
• به فرزندتان آموزش بدهید: کشیدن دندان برای فرزندتان به تجربه‌ای دردناک و آسیب‌زننده تبدیل خواهد شد، اگر او از نظر ذهنی برای عمل آماده نباشد، با علت، عمل واقعی و جزئیات عمل آشنا نباشد و از مزایای کشیدن دندان مطلع نباشد. بنابراین لازم است به فرزندتان آموزش بدهید و شفاف و واضح به او توضیح بدهید که باید منتظر چه اتفاقاتی باشد. به‌ این‌ ترتیب تجربه کلی کشیدن دندان برای فرزندتان آسان‌تر می‌شود.
• آماده باشید: لازم است تمام اطلاعات لازم را درباره آمادگی قبل از کشیدن دندان شیری، دوران نقاهت پس از عمل، عوارض جانبی و خطرهای احتمالی و دیگر جنبه‌های عمل داشته باشید. با پزشک معالج‌تان مشورت کنید، تمام شک و تردیدهای‌تان را برطرف کنید و بخواهید با توصیه‌ها و پیشنهادهای خاص راهنمایی‌تان کنند تا کاملاً برای کشیدن دندان شیری آماده باشید و دوران نقاهت را به سرعت پشت سر بگذارید.
• گرفتن عکس رادیوگرافی: قبل از کشیدن دندان شیری از دهان و دندان‌های کودک عکس رادیوگرافی گرفته می‌شود. عکس محل ریشه‌های دندان‌ها و ساختارهای استخوانی دور دندان را نشان می‌دهد. همچنین دندانپزشک با توجه به عکس می‌تواند موقعیت کلی را تحلیل کند و خطرها و عوارض احتمالی را پیش‌بینی کند.

مراحل کشیدن دندان شیری کودکان

کشیدن دندان شیری شباهت بسیاری به کشیدن دندان دائمی دارد، البته با احتیاط و دقت بیشتری انجام می‌شود:

• بی‌حسی: دندانپزشک ابتدا ناحیه دندان مورد نظر را به صورت موضعی بی‌حس می‌کند. کودک در نتیجه بی‌حسی هیچ دردی را احساس نمی‌کند و عمل به راحتی و به روشی ایمن انجام می‌شود. اگر کودک از آمپول بترسد یا اضطراب شدیدی داشته باشد، آرامبخش با داروی بی‌حسی ترکیب می‌شود، حتی برخی پزشکان بیهوشی عمومی را توصیه می‌کنند.
• کشیدن دندان: دندان پس از اثر کردن داروی بی‌حسی با ابزار و تجهیزات مخصوص، بدون آسیب زدن به ساختار استخوانی اطراف کشیده می‌شود.
• بخیه: حفره دندان پس از کشیدن دندان با گاز استریل پر می‌شود و حدود 20 دقیقه به آن فشار آورده می‌شود. بخیه زدن در بعضی موارد ضروری است.
• فضانگهدار: وقتی دندان آسیاب شیری کشیده می‌شود یا زودتر از موعد می‌افتد، فضانگهدار جای‌گذاری می‌شود تا اطمینان حاصل شود که دندان دائمی در جای مناسب درخواهد آمد. این ابزار ارتودنسی از جابه‌جایی دندان‌های مجاور حفره خالی دندان جلوگیری می‌کند. اگر فضای کافی برای رویش دندان دائمی وجود داشته باشد یا انتظار برود که دندان دائمی در فاصله کوتاهی پس از کشیدن دندان شیری دربیاید؛ استفاده از فضانگهدار ضروری نخواهد بود.

مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان شیری

برای این‌که لخته محافظ روی لثه آسیب‌دیده تشکیل شود، تا 24 ساعت از شستشوی دهان خودداری کنید. سپس دهان را با آب نمک شستشو بدهید تا از تمیز ماندن موضع مطمئن شوید و به کاهش درد کمک کنید.

کشیدن دندان شیری دردناک نیست. کودک ناراحتی خفیفی را پس از کشیدن دندان تجربه می‌کند که به سرعت برطرف می‌شود. موارد زیر به راحت‌تر بودن کودک پس از کشیدن دندان کمک می‌کند.

مصرف دارو

داروهای ضدالتهابی مانند ایبوپروفن را می‌توانید با نسخه یا بدون نسخه برای کاهش درد پس از جراحی و تسریع روند بهبود تهیه کنید. دندانپزشکان در بعضی موارد آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند.

کیسه یخ

گذاشتن یخ روی فک به کاهش درد و التهاب در طول فرایند التیام کمک می‌کند.

خوردن غذاهای نرم

کودکان باید تا چند روز پس از جراحی غذاهای نرم‌تری مانند سبزیجات پخته، پوره سیب‌زمینی و اسموتی بخورند تا راحت‌تر باشند.

ضمناً تقریباً تا یک هفته پس از کشیدن دندان، به‌هیچ وجه نباید نوشیدنی‌ها را با نی بنوشند یا محکم تف کنند. چون این کارها باعث جدا شدن لخته خونی می‌شود که پس از کشیدن دندان تشکیل شده است. اگر لخته خون جدا شود، ممکن است انجام درمان دیگری لازم شود.

اگر فرزندتان پس از کشیدن دندان تب کرد یا متوجه ورم شدیدی شدید، با دندانپزشک تماس بگیرید. دندانپزشک داروی آنتی‌بیوتیک را در صورت بروز نشانه‌های عفونت تجویز خواهد کرد.

عوارض زود کشیدن دندان شیری

تعیین زمان کشیدن دندان شیری تصمیم سختی برای والدین و دندانپزشکان است. چون زود کشیدن دندان شیری با خطراتی همراه است، باید از بهترین زمان کشیدن دندان فرزندتان مطلع باشید.

اگرچه بعضی دندان‌های شیری باید زودتر از بقیه کشیده شود، زود کشیدن دندان شیری با خطرات خاصی همراه است. برای مثال کشیدن زودهنگام دندان شیری باعث می‌شود دندان‌های مجاور به سمت فضای خالی دندان غایب حرکت کنند. در نتیجه دندان‌های دائمی نامرتب و به‌ هم‌ فشرده می‌شود یا مشکلات دیگری در ارتباط با نظم و هم‌ترازی دندان‌ها پیش می‌آید که درمان ارتودنسی را در آینده ضروری می‌سازد. از این‌ گذشته زود کشیدن دندان آسیاب شیری خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد، چون تمیز کردن دور این دندان‌های بزرگ که هنوز جایگزین‌شان درنیامده است، سخت می‌شود.

هزینه کشیدن دندان شیری

هزینه کشیدن دندان کودکان بر اساس تعداد دندان هایی که نیاز به کشیده شدن دارند محاسبه می‌شود. همچنین سابقه و تخصص دندانپزشک نیز بر هزینه نهایی موثر است.

برای اطلاع از قیمت نهایی و دقیق آن می‌توانید با تلفن کلینیک تماس حاصل فرمایید.

پرسش‌های پرتکرار

کشیدن دندان شیری ضروری است؟

دندان شیری معمولاً فقط زمانی کشیده می‌شود که به شدت آسیب دیده باشد. برای مثال دندان شیری در آسیب‌دیدگی‌های جدی ترک می‌خورد، لق می‌شود یا ضربه می‌خورد و چاره‌ای جز کشیدنش باقی نمی‌ماند. دندان شیری عفونی یا با پوسیدگی شدید نیز باید کشیده شود.

کشیدن دندان شیری دردناک است؟

کودک فشار مختصری را حین کشیدن دندان حس می‌کند، اما کشیدن دندان بدون درد است یا درد بسیار کمی دارد.

اگر دندان شیری کشیده نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟

چون ریشه‌های دندان شیری خود به‌ خود از بین می‌رود، دندان شیری تقریباً در تمام موارد در نهایت به خودی خود می‌افتد.

کشیدن دندان شیری با چه خطرهایی همراه است؟

از عوارض جانبی معمول کشیدن دندان می‌توان به درد، التهاب، کبودی، خونریزی و عفونت اشاره کرد.

چند دندان شیری را می‌توان هم‌زمان کشید؟

قانون مشخصی وجود ندارد که بگوید چند عدد دندان شیری را می‌توان هم‌زمان به روشی ایمن کشید. پاسخ این سؤال به وضعیت سلامت دهان و دندان‌های کودک و نظر دندانپزشک متخصص کودکان بستگی دارد.

چه مدت طول می‌کشد تا جای دندان شیری کشیده شده خوب شود؟

جای دندان شیری کشیده‌ شده در کودکان سالم تقریباً ظرف یک یا دو روز خوب می‌شود.