عقب رفتن لثه وضعیتی است که در آن لثهها از سطح دندان و جایی که باید باشند عقب می‌نشینند و ریشه دندان‌ها را در معرض دید قرار می‌دهد. این فقط یک شکل از بیماری لثه (پریودنتال) است. این عارضه، یک پیام جدی مبنی بر ضعف سلامت دهان است که ممکن است منجر به از دست دادن دندان شود. بسته به شدت عقب نشینی لثه، درمان‌های مختلفی وجود دارند. هرچه تشخیص و درمان زودتر انجام شود، نتیجه بهتری به همراه خواهد داشت. در صورت عدم درمان، بافت لثه و ساختار استخوانی دندان میتواند به شدت آسیب ببیند و در نهایت منجر به از دست دادن دندان شود.
علائم همراه با عقب رفتن لثه
علائم عقب رفتن لثه عبارتند از:
- خونریزی لثه پس از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- لثه‌های قرمز و متورم
- بوی بد دهان
- درد در خط لثه
- کوچک شدن لثهها
- در معرض دید قرار گرفتن ریشه دندان‌ها
- لق شدن دندان‌ها
دلایل عقب رفتن لثه
تعدادی از عوامل که می‌توانند باعث عقب نشینی لثه شما شوند، عبارتند از:
بیماری‌های پریودنتال
این بیماری‌ها، عفونت‌های باکتریایی لثه هستند که بافت لثه و فک را که دندانهای شما را در جای خود نگه می‌دارد از بین می‌برند. بیماری لثه عامل اصلی تحلیل رفتن و عقب نشینی لثه است.
مسواک زدن خشن
اگر دندان‌هایتان را خیلی محکم یا اشتباه مسواک بزنید، مینای دندان‌تان از بین می‌رود و لثه‌هایتان عقب‌نشینی میکند.
مراقبت ناکافی از دندان
مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و شستشوی ناکافی با دهانشویه‌های آنتی باکتریال، باعث میشود که پلاک دندانی به آسانی به جرم (تارتار) تبدیل شود (ماده سختی که روی دندان‌ها و بین آنها ساخته میشود) و تنها با یک جرمگیری حرفه‌ای دندان قابل حذف است. این جرم دندانی میتواند منجر به عقب نشینی لثه شود.
تغییرات هورمونی
نوسانات سطح هورمون‌های زنانه در طول زندگی یک زن، مانند بلوغ، بارداری و یائسگی، میتواند لثهها را حساس‌تر و آسیب پذیرتر کند.
محصولات حاوی تنباکو
تشکیل پلاک روی دندانهای مصرف کنندگان دخانیات، محتمل‌تر بوده و به سختی هم پاک میشود و همین امر میتواند باعث تحلیل لثه شود.
دندان قروچه
دندان قروچه (فشردن یا ساییدن دندان‌ها روی یکدیگر) میتواند نیروی زیادی به دندان وارد کند و باعث عقب نشینی لثهها شود.
دندانهای کج یا ناهماهنگی بایت
هنگامی که دندان‌ها به طور یکنواخت روی هم چفت نمی‌شوند، نیروی زیادی میتواند به لثه و استخوان وارد شده و باعث عقب رفتن لثه شود.
پیرسینگ لب یا زبان
پیرسینگ میتواند باعث سایش لثهها شده و آنها را به حدی تحریک کند که بافت لثه فرسوده شده و عقب برود.
تشخیص عقب رفتگی لثه توسط دندانپزشک
عقب نشینی لثه و سایر اشکال بیماری پریودنتال، توسط دندانپزشک تشخیص داده میشود. معاینه فیزیکی میتواند به تشخیص این مشکلات کمک کند. همچنین ممکن است از نوعی پروب دهانی برای اندازه‌گیری ابعاد لثه استفاده شود. پروب فرآیندی است که از یک خط کش کوچک و بدون درد برای اندازه‌گیری ابعاد و طول لثه استفاده میکند. مطالعات نشان می‌دهند که اندازه نرمال لثه، بین 1 تا 3 میلی‌متر است. حال هر ابعادی بزرگتر از این مقدار، نشانه بیماری لثه است. تشخیص عقبرفتگی لثه ممکن است مستلزم ارجاع به پریودنتیست باشد.
راه‌های درمان عقب رفتن لثه
درمان عقب رفتن لثه تا حد زیادی به علت ایجاد این بیماری بستگی دارد. موارد خفیف تحلیل لثه ممکن است با درمان‌های غیرجراحی مانند آنتی بیوتیک‌های موضعی، باندینگ دندان یا ارتودنسی بهبود یابد. با این حال، در بیشتر موارد، برای اصلاح کامل این مشکل، جراحی لثه مورد نیاز است.
استفاده از آنتی بیوتیک‌ها
اگر عقب رفتن لثه ناشی از بیماری پریودنتال باشد، دندانپزشک، به شما نحوه صحیح رعایت بهداشت دهان و دندان را آموزش خواهد داد. گاهی اوقات، پریودنتیست شما (متخصص بیماری لثه) ممکن است برای کمک به درمان بیماری لثه، تزریق مستقیم آنتی بیوتیک را در زیر لثه توصیه کند.
کامپوزیت کردن دندان
گاهی اوقات دندانپزشک میتواند ناحیه‌ای از دندان که لثه‌ای روی آن قرار ندارد را با رزین کامپوزیت همرنگ دندان استتار کند. این کار، ریشه دندان در معرض دید شما را پوشانده و باعث کمتر دیده شدن ریشه دندان و احساس راحتی بیشتر شما می‌گردد.
ارتودنسی
اگر دندان شما کج و نامرتب باشد، میتواند باعث تحلیل لثه شود. در این موارد، ارتودنسی میتواند یک راهکار درمانی عالی باشد. هنگامی که دندان در ردیف مناسب خود قرار گرفت، حاشیه لثه به مرور زمان خود را اصلاح خواهد کرد.
جراحی گرافت لثه
اگر لثه‌های فرد به شدت عقب رفته باشند، دندانپزشک ممکن است جراحی پیوند لثه (GGS) را در نظر بگیرد. در طی این جراحی، جراح یک تکه کوچک از بافت لثه را از جای دیگری در دهان برداشته و از آن برای پوشاندن ریشه‌های دندان در معرض دندان استفاده میکند. جراحی پیوند لثه، به جلوگیری از تحلیل استخوان و عقب نشینی بیشتر لثهها کمک میکند. همچنین میتواند از ریشه‌های دندانی که قبلاً در معرض پوسیدگی قرار گرفته بودند، محافظت کند.
جراحی سوزنی یا پین هول لثه
تکنیک جراحی پین هول (PST)، یک روش درمانی جدید برای عقب نشینی لثه خفیف تا متوسط است. این جراحی، یک روش کم تهاجمی است که شامل ایجاد یک سوراخ کوچک در بافت لثه بالای ریشه دندان در معرض دید است. دندانپزشک، ابزار منحصر به فردی را در سوراخ قرار می‌دهد تا لثه را از دندان جدا کند؛ سپس لثه را کشیده و روی ریشه دندان در معرض قرار می‌دهد.
جراحی فلپ
جراحی فلپ، شامل تمیز کردن بافت عمیق است که در صورت عدم موفقیت سایر درمان‌ها استفاده میشود. در اصل در این جراحی، دندانپزشک، از شر باکتری‌ها و تجمع جرم در لثه خلاص میشود. برای انجام این جراحی، پریودنتیست، لثهها را بالا می‌آورد و پس از پایان عمل آنها را در جای خود قرار می‌دهد. گاهی اوقات دندان‌ها بعد از جراحی فلپ بلندتر ظاهر می‌شوند، زیرا لثهها در اطراف آنها قرار می‌گیرند.
عقب رفتن لثه منجر به چه مشکلاتی میشود؟
طبق مطالعات انجام شده، بیماری‌های پریودنتال، مانند عقب نشینی لثه، مسئول حدود 70 درصد از دست دادن دندان در بزرگسالان است. وقتی بافت لثه کافی برای نگه داشتن ریشه دندان در جای خود وجود نداشته باشد، دندان‌ها در برابر افتادن آسیب پذیر می‌شوند. در برخی موارد نیز، چندین دندان لق قبل از افتادن توسط دندانپزشک برداشته می‌شوند. موارد پیشرفته عقب‌رفتن لثه احتمالاً برای جلوگیری از آسیب بیشتر نیاز به جراحی دارند.
راه‌های پیشگیری از عقب رفتن لثه
همیشه نمی‌توان از تحلیل رفتن لثه جلوگیری کرد، به خصوص اگر از نظر ژنتیکی مستعد بافت نازک لثه باشید. با این حال، می‌توانید با مراقبت صحیح از دندان‌ها و لثه، خطر ابتلا به عفونت لثه را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. به عنوان مثال:
- دندانهای خود را دو بار در روز به طور کامل مسواک بزنید.
- یک بار در روز نخ دندان بکشید.
- از دهانشویه آنتی باکتریال دو بار در روز استفاده کنید.
- توصیه‌های دندانپزشک خود را برای تمیز کردن دندان‌ها دنبال کنید (بسیاری از افراد می‌توانند طی یک دوره 6 ماهه رعایت بهداشت دهان و دندان، باعث بهبود سلامت لثه‌های خود شوند، اما برخی ممکن است نیاز به ویزیت‌های مکرر داشته باشند).
- از مسواک نرم استفاده کنید.
- سیگار نکشید یا از تنباکوی جویدنی استفاده نکنید.
سوالات متداول
آیا همه افراد در خطر عقب نشینی لثه هستند؟
عقب رفتن لثه در بزرگسالان 40 سال و بالاتر شایعتر است. به همین دلیل، اغلب به عنوان یک علامت طبیعی پیری تصور میشود. همچنین، عقبرفتگی لثه در مردان بیشتر از زنان است.
پیوند لثه را همزمان می‌توان روی چند دندان انجام داد؟
اگر نیاز به پیوند لثه برای دندانهای زیادی دارید و می‌خواهید این روش را فقط یک بار انجام دهید، حتما باید “آلودرم” را در نظر بگیرید. اگر از بافت لثه خود استفاده می‌کنید، بیشترین دندان‌هایی که می‌توانید برایشان پیوند لثه بزنید، احتمالاً 7 تا 8 دندان خواهد بود.
آیا مسواک برقی باعث تحلیل لثه میشود؟
مسواک برقی به طور کلی برای لثه ایمنتر در نظر گرفته میشود. علاوه بر این، بدون توجه به نوع مسواک، مسواک نرم بیش از مسواک سفت توصیه میشود. از آنجایی که مسواک زدن محکم میتواند منجر به تحلیل لثه شود، مسواک برقی با برس‌های نرم میتواند برای سلامت لثه مفیدتر باشد.
چه ویتامینی برای لثه مفید است؟
ویتامین C لثهها و بافت نرم دهان را تقویت میکند، میتواند در برابر التهاب لثه، مرحله اولیه بیماری لثه، محافظت کرده و از لق شدن دندانهای شما جلوگیری کند.
آیا عقب نشینی لثه شایع است؟
عقب رفتن لثهها یک بیماری شایع است، اما افراد اغلب تا اواخر بروز این عارضه، متوجه عقب‌رفتن لثه‌هایشان نمی‌شوند. در نتیجه، بهتر است به طور منظم برای معاینات دقیق به دندانپزشکی مراجعه کرده و در رابطه با نحوه صحیح رعایت بهداشت دهان و دندان خود، دقیق مطلع شوید.
چه غذاهایی عقب نشینی لثه را درمان می‌کنند؟
غذاهای حاوی اُمگا 3. اُمگا 3 حاوی خواص ضد التهابی بوده که به تسکین درد لثه و التیام آسیب‌های ناشی از بیماری لثه کمک میکند. منابع رایج غذاهای غنی شده با اُمگا 3 شامل ماهی‌های چرب مانند سالمون، شاه ماهی، ماهی خال مخالی، دانه کنجد، آجیل ماکادمیا و پسته است.
