لثه سالم صورتی رنگ و محکم است. تیره یا سیاه شدن لثه همانند تغییر رنگ‌های دیگر لثه، ممکن است بی‌خطر باشد و یا باعث نگرانی شود. اگر لثههایتان اخیراً دچار تغییر رنگ شده‌اند، ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی طبیعی یا عوارض بی‌خطر درمان‌های مربوط به دهان و دندان باشند؛ در غیر اینصورت ممکن است بیماری زمینه‌ای داشته باشید. ابتدا باید دندانپزشک یا پزشک مشکل را تشخیص دهند، سپس در صورت لزوم می‌توانید درمان را شروع کنید.
دلایل سیاه شدن لثه
عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند باعث سیاه شدن لثه شوند و عبارتند از:
1.ملانین
رنگ لثه می‌تواند از قرمز یا صورتی تا قهوه‌ای یا سیاه باشد. بدن به طور طبیعی ملانین تولید می‌کند که مادهای در بدن است که باعث رنگ دادن به پوست، مو و چشم‌ها میشود. هرچه میزان ملانین در بدن فرد بیشتر باشد، مو، پوست و چشم‌هایش تیرهتر خواهند بود.
لثه‌هایی به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه، ممکن است ناشی از وجود ملانین زیاد در بدن فرد باشند. اگر لثه‌های فرد همیشه تیره بوده‌اند، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با این حال، اگر رنگ لثه طی مدت کوتاهی تغییر پیدا کند یا لکه‌های سیاهی روی لثهها ایجاد شوند، احتمالاً دلیل آن ملانین نبوده و نشانه بیماری است.
2.سیگار کشیدن
سیگار کشیدن می‌تواند باعث تغییر رنگ لثه شود؛ این مشکل با نام ملانوزیس سیگاری شناخته میشود. سلول‌های خاصی در بدن به نام ملانوسیت‌ها مسئول تولید ملانین هستند. نیکوتین موجود در تنباکو می‌تواند باعث شود که ملانوسیت‌ها بیشتر از حد معمول ملانین تولید کنند.
ممکن است لثهها قهوه‌ای یا سیاه شوند. این تغییر رنگ می‌توانند به صورت لک ایجاد شود و یا در کل دهان رخ دهد. داخل گونه‌ها و لب پایین نیز ممکن است دچار تغییر رنگ شوند.
تحقیقات نشان داده که رابطه مستقیمی بین ترک سیگار و کاهش تغییر رنگ لثهها وجود دارند. این امر نشان می‌دهد که لکهای تیره موجود در لثه که ناشی از سیگار کشیدن هستند، قابل بازگشت و برطرف شدن هستند.
3.دارو
مینوسایکلین برای درمان آکنه و برخی عفونت‌ها مانند کلامیدیا استفاده میشود. یکی از عوارض غیر متداول مینوسایکلین، پیگمانتاسیون یا تغییر رنگ است که ممکن است گاهی اوقات در داخل دهان رخ دهد. فرد باید در صورت مشاهده هرگونه تغییر رنگ ناشی از مصرف دارو به پزشک خود اطلاع دهد، چون ممکن است داروی جایگزینی وجود داشته باشد.
4.خالکوبی آمالگام (آمالگام تتو)
خالکوبی آمالگام در هر جایی از دهان ممکن است رخ دهد، اما اغلب در کنار دندان پر شده ایجاد میشود. این مشکل به شکل یک لکه سیاه، خاکستری یا آبی در داخل دهان دیده میشود. آمالگام ترکیبی از فلزات برای ساخت پر کننده یا تاج دندان است. اگر ذرات این ماده جابجا شوند، ممکن است در زیر پوست لثه نمایان شوند. معمولاً خالکوبی آمالگام نیازی به درمان ندارد، چون معمولاً خطری برای سلامت انسان نخواهد داشت.
5.ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد
ژنژیویت اولسراتیو نکروزان حاد (ANUG)، نوعی عفونت لثه است که با نام دهان خندقی نیز شناخته میشود. این عفونت باعث تب، درد لثه و بوی بد دهان میشود. عفونت می‌تواند در صورت ایجاد بافت مرده روی لثه، باعث سیاه یا خاکستری شدن لثهها شود.
دهان خندقی ناشی از رشد سریع باکتری در دهان که معمولاً به خاطر جینجیویت است، می‌باشد. تجمع باکتری می‌تواند به خاطر بهداشت نامناسب دهان و دندان، استرس، کم‌خوابی یا رژیم غذایی ناسالم باشد. علائم اولیه دهان خندقی شامل خونریزی لثه، بوی بد دهان، بزاق زیاد در دهان و احساس ناخوشی است. ممکن است در لبه‌های دندان‌ها زخم‌هایی در دهان ایجاد شود.
درمان این مشکل ساده است، دندانپزشک دهان را تمیز خواهد کرد و احتمالاً آنتی‌بیوتیک نیز تجویز خواهد کرد. شستن دهان با دهانشویه دارویی و تمیز نگه‌داشتن دندان‌ها و لثهها از بروز مجدد عفونت جلوگیری خواهد کرد.
6.بیماری آدیسون
بیماری آدیسون غدد فوق کلیوی (غدد آدرنال)، که هورمون‌های مختلفی ترشح می‌کنند را درگیر می‌کند. این اختلال باعث میشود که این غدد هورمون کافی تولید نکنند.
علائم اولیه عبارتند از:
- خستگی
- احساس تشنگی بیشتر نسبت به قبل
- کاهش وزن ناخواسته
- بی‌اشتهایی
- ضعف عضلات
با پیشرفت بیماری آدیسون، ممکن است فرد دچار تیره شدن لثهها و لب‌ها شود. اصطلاح پزشکی این مشکل، هایپرپیگمانتاسیون است. بیماری آدیسون، علاوهبر درگیر کردن لب‌ها و لثهها، ممکن است در قسمت‌های دیگر بدن نیز باعث ایجاد لکهای تیره روی پوست شود. متداول‌ترین قسمت‌هایی که دچار لکهای تیره می‌شوند عبارتند از: زانوها، بند انگشتان، خطوط کف دست و اطراف اسکارها.
در اکثر موارد، بیماری آدیسون به خاطر ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن است. این مشکل باعث میشود که بدن به غدد فوق کلیوی حمله کرده و به آنها آسیب برساند. بیماری آدیسون ممکن است در صورت عدم درمان باعث بروز عوارض و مشکلات جدی شود. اگر میزان هورمون‌ها خیلی کم شود، فرد دچار بحران آدرنال خواهد شد. علائم بحران آدرنال عبارتند از: دهیدراتاسیون شدید، تنفس سریع و کم عمق، کسالت و رنگ‌پریدگی و سردی و تیرگی پوست. بحران آدرنال یک وضعیت اورژانسی است.
7.سندرم پوتز-جگرز
سندرم پوتز-جگرز، مشکل ژنتیکی است که خطر ابتلا به پولیپ و یا سرطان را افزایش می‌دهد. یکی از علائم اولیه آن ایجاد لکهای آبی تیره یا قهوه‌ای تیره است. این لک‌ها ممکن است در داخل دهان یا روی پوست انگشتان دست و پا دیده شوند. لکهای پوتز-جگرز معمولاً در کودکی ظاهر شده و با افزایش سن ناپدید می‌شوند. یکی دیگر از علائم اصلی آن خونریزی یا انسداد روده است، که این مشکل هم در کودکی رخ خواهد داد و آزمایش ژنتیک می‌تواند نشان دهد که آیا فرد مبتلا به سندرم پوتز-جگرز هست یا خیر.
8.سیاه شدن لثه در بارداری
در دوران بارداری ممکن است لثهها به خاطر افزایش احتمال تجمع باکتری و پلاک که باعث قرمزی و التهاب لثهها خواهد شد، سیاه شوند. می‌توانید با مراجعه به دندانپزشک برای جرم‌گیری و تمیز کردن عمیق دندان‌ها و مراقبت و رعایت بهداشت روزانه دهان و دندان، از سیاه شدن لثه در بارداری جلوگیری کنید.
9.سیاه شدن لثه نوزادان
سیاه شدن لثه در نوزادان، اولین علامت دندان در آوردن است. در واقع، دندان‌هایی که می‌خواهند بیرون بیایند با قرمزی و تورم لثه همراه هستند. بنابراین مشکل سیاه شدن لثه نوزادان بسیار رایج است و نباید باعث نگرانی شود. در انتهای فاز دندان در آوردن، بافت لثه همان رنگ صورتی سابق خود را خواهد گرفت.
علائمی که همراه با سیاه شدن لثه رخ می‌دهند.
علائم سیاه شدن لثه در اطراف دندان‌ها عبارتند از:
- بوی بد دهان
- لکهای تیره روی سطح دندان
- لق بودن دندان
- رسوبات سخت روی دندان
- قرمزی، تورم یا خونریزی لثه
نکته: قرمزی و تورم لثه می‌تواند نشانه مشکلات دیگر دهان و دندان مانند آبسه دندان یا بیماری لثه نیز باشد.
درمان سیاه شدن لثه
سیاه شدن لثه همیشه نیازمند درمان نیست، اما برای افرادی که به دنبال بازگشت زیبایی هستند، درمان‌های زیادی وجود دارند. دندانپزشک شما بعد از معاینه لثههایتان درمان مناسب برای مشکل شما را مشخص خواهد کرد.
برداشتن بافت سیاه شده لثه با اسکالپل، یکی از روش‌های جراحی موجود برای درمان این مشکل است. نتایج اولیه این درمان رضایت‌بخش خواهند بود اما ممکن است ماندگار نباشند؛ دلیل آن این است که سلول‌های تولید کننده ملانین می‌توانند گاهی اوقات به ناحیه درمان شده بروند و باعث پیگمانتاسیون بیشتر شوند.
کرایو سرجری (سرما درمانی) که در آن بافت لثه منجمد میشود نیز روش دیگری برای درمان است.
در دپیگمانتاسیون لثه با لیزر، یک لیزر دندانپزشکی سلول‌های تولید کننده ملانین در لثهها را هدف قرار داده و آنها را نابود می‌کند. در طول بهبود یافتن، بافت بدنتان لثه‌های روشن‌تری خواهد ساخت. خوشبختانه نتیجه این درمان تا آخر عمرتان ماندگار خواهد بود.
ممکن است از پیوند لثه هم استفاده شود؛ در این درمان بافتی که دچار تغییر رنگ نشده از سقف دهان برداشته شده و به لثهها پیوند زده میشود. این درمان به جای از بین بردن سیاه شدن لثه باعث پوشانده شدن آن میشود.
لثهها، رنگ‌های مختلفی دارند. رنگ سیاه لثه هم یکی از انواع آن است و مشکلی ندارد. اگر نگران رنگ لثههایتان هستید با دندانپزشکتان صحبت کنید.
پیشگیری
افراد می‌توانند با مسواک زدن مرتب، استفاده روزانه از نخ دندان و کاهش مصرف شکر بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند. این موارد باید همراه با مراجعه مرتب به دندانپزشک انجام شوند. حفظ بهداشت دهان و دندان، بهترین راه برای سالم ماندن دندان‌ها و لثه‌هاست. همچنین افراد باید لثه‌هایشان را مرتباً و به آرامی با مسواک نرم مسواک بزنند. خوشبختانه محصولات بهداشتی دهان و دندان، از جمله مسواک، نخ دندان و دهانشویه، در اکثر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی موجود هستند.
سؤالات متداول
چقدر طول می‌کشد تا سیاه شدن لثه برطرف شود؟
بیماران بعد از حدود 1 هفته نتیجه درمان خود را خواهند دید، اما نتیجه کامل درمان بعد از دوران نقاهت (معمولاً 3-4 هفته) مشخص خواهد شد.
آیا سیاه شدن لثه مشکل نادری است؟
اگر لثههایتان سیاه شده یا لکهای تیره روی لثههایتان وجود دارد، تنها نیستید. هزاران نفر مشکل سیاه شدن لثه را دارند و در تعداد کمی از آنها عواملی غیر از عوامل ژنتیکی دخیل هستند. زیاد بودن ملانین (مادهای که باعث تیرهتر شدن پوست میشود) در بدن، معمولاً باعث سیاه شدن لثهها میشود.
آیا سیاه شدن لثه مشکل خطرناکی است؟
اگر لثه‌های فرد همیشه تیره بوده، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. با این حال اگر رنگ لثه در مدت کوتاهی تغییر کند یا لکهای سیاهی روی لثهها ایجاد شود، احتمالاً دلیل آن ملانین نیست و می‌تواند نشانه یک مشکل باشد.
چرا لثه‌هایم در اطراف دندان مصنوعی سیاه است؟
این مشکل می‌تواند ناشی از عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و دندان مصنوعی، استرس، کم‌خوابی یا رژیم غذایی ناسالم باشد و یا دلیل آن سایر مواردی باشد که در این مقاله ذکر شد.
چرا لثه من در بین دندان‌هایم سیاه است؟
مثلث‌های سیاه به نام امبراژور جینجیوال باز، می‌توانند در لابه‌لای دندان‌ها با عقب رفتن لثهها ایجاد شوند. سن، روش‌های رعایت بهداشت دهان و دندان ناملایم، بیماری لثه، تحلیل استخوان و اندازه و شکل دندان‌ها و لثهها می‌توانند باعث ایجاد این مثلث‌ها شوند.
آیا سیاه شدن لثه طبیعی است؟
خوشبختانه لثه‌های تیره یا سیاه در افرادی که ملانین بیشتری در پوستشان دارند، طبیعی است. اگر لثههایتان لک دارند، خال‌خالی یا تیره هستند، ممکن است کمی نگران این رنگ پوست خاص در اطراف دندان‌هایتان باشید.
چه داروهایی باعث سیاه شدن لثه می‌شوند؟
مت یا شیشه (کریستال)، یکی از مخرب‌ترین داروها برای دهان است. اثرات مت‌آمفتامین به قدری شدید است که مصرف کنندگان این دارو با نام دهان مت شناخته می‌شوند که در آن دندان‌های مجاور گونه‌ها شدیداً دچار پوسیدگی شده و ممکن است لثهها سیاه شوند.
