در دوران کودکی، دندان های شیری کودک شما در میآیند، میافتند و در نهایت دندانهای دائمی و اصلی جایگزین آنها میشوند. همه این تغییرات ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد. اگر دندان درد مداوم یا شدید باشد، ممکن است نشانه مشکل جدیتری باشد که نیاز به درمان دارد. در اینجا شما را با علائم، علل، درمان و پیشگیری از دندان درد در کودکان بیشتر آشنا خواهیم کرد. توجه داشته باشید که هر زمان قصد کردید دندان درد کودکان خود را درمان کنید، به دندانپزشکی مجرب و ماهر مراجعه کنید.
اگر کودک شما دندان درد دارد چه کاری انجام دهید؟
اگر کودک شما دندان درد دارد، اولین قدم این است که متوجه شوید آیا درد او یک مورد اورژانسی است یا خیر. بچههای بزرگتر به احتمال زیاد میتوانند به شما بگویند کدام دندان درد میکند، چه مدت درد دارند و آیا درد آنها مداوم است یا خیر. نوزادان و کودکان نوپا نمیتوانند همه این موارد را بیان کنند، اما ممکن است بتوانند محل کلی درد خود را به شما نشان دهند. اگر کودک شما ورم صورت یا تب داشته باشد، این نشانه عفونت است، بنابراین باید هرچه سریعتر به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید. همچنین از کودک خود بپرسید که آیا در روزهای اخیر آسیب دیده است یا خیر و به دنبال نشانههایی از آسیب مانند شکستگی، بریدگی یا لق شدن دندان و بریدگی یا خراش روی لب یا زبان وی باشید. اگر فکر میکنید فرزندتان دچار شکستگی یا دررفتگی فک یا ضربه مغزی شده است، فوراً به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر دندانی افتاده، لق شده یا شکسته است، با دندانپزشک تماس بگیرید، زیرا اغلب میتوان چنین آسیبدیدگیهایی را ظرف یک یا دو ساعت پس از آسیب درمان کرد. اگر هم دندان درد کودک شما نتیجه عفونت یا آسیب ناگهانی نیست، به احتمال قوی اورژانس دندانپزشکی نمیباشد، ولی با این وجود سعی کنید در اسرع وقت به دندانپزشکی مراجعه داشته باشید.
در دهان کودکتان به دنبال پوسیدگی آشکار، تغییر رنگ دندان، ذرات گیر کرده غذا، قرمزی، لثه های متورم یا هر تغییر دیگری که بتواند به شما سرنخ هایی بدهد که چه چیزی باعث درد دندان کودک شما میشود، باشید.
در اینجا شایع ترین علائم دندان درد آورده شده است:
- درد مداوم و ضربان دار در دندان.
- دندان دردی که با لمس دندان بدتر شود.
- دندان دردی که با خوردن غذاها یا مایعات سرد یا گرم بدتر شود.
- درد در فکها و حساس شدن دندانها.
- تب.
- به طور کلی خستگی و بیحالی.
علل شایع دندان درد در کودکان
پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان در مراحل اولیه در کودکان به طور معمول هیچ دردی ایجاد نمیکند. با این حال، اگر درمان نشود، پوسیدگی همچنان بزرگتر شده و اگر این پوسیدگی به پالپ دندان که حاوی اعصاب و رگ های خونی است برسد، کودک شما ممکن است دچار درد ضربان دار شود که به حدی دردناک است که آنها را از خواب بیدار کند. از آنجایی که این درد زمانی که بچه ها دراز میکشند بدتر میشود، کودک شما ممکن است از درد شدید دندان در شب شکایت کند.
افتادن یا شکسته شدن پرکردگی و یا روکش دندان
در این حالت، باکتری ها میتوانند به زیر پرکردگیهای آسیب دیده یا روکش های دندان کودکان نفوذ کرده و باعث پوسیدگی، التهاب و درد شوند.
آسیبدیدگی
آسیب یکی از علل شایع دندان درد در کودکان نوپایی است که در حال یادگیری راه رفتن هستند و هنوز نمیتوانند به خوبی روی پاهای خود بایستند. اگر کودک بزرگتر شما، در حین ورزش یا سایر فعالیتهای بدنی از محافظ دهان و دندان استفاده نکند، ممکن است دندانش آسیب ببیند.
افتادن دندان های شیری
درد ناشی از لق شدن دندان کودک، معمولاً به محض افتادن دندان شیری برطرف میشود. در بیشتر مواقع، از دست دادن دندان های شیری و رشد دندان دائمی دردی ندارد ولی گاهی اوقات رشد دندان دائمی میتواند به اعصاب دندان و لثه ها فشار وارد کرده و با درد همراه باشد.
دندان قروچه
اگر کودک شما، چندین دندانش درد میکند و صبحها دچار درد فک میشود، ممکن است نشان دهنده دندان قروچه وی باشد. دندان قروچه، به فک و مفاصل گیجگاهی-فکی (TMJ) فشار وارد کرده و باعث درد میشود. همچنین میتواند مینای دندان را از بین ببرد و دندان را در معرض آسیبدیدگی و درد شدید کند.
شکستگی یا ترکخوردگی دندان
کودکانی که دندانهای نامرتب یا دندان قروچه دارند، ممکن است دچار ترکخوردگی یا شکستگی در دندانهای خود شوند. این موارد میتوانند باعث درد و همچنین حساس شدن دندان هنگام خوردن یا نوشیدن شوند.
مسواک زدن نادرست
اگر کودک شما خیلی تهاجمی مسواک بزند، ممکن است مینای دندانش از بین رفته و دندانهایش حساستر شود. همچنین ممکن است به لثههایشان آسیب جدی وارد شود.
غذا و نوشیدنی
نوشیدن یا خوردن مواد غذایی فوق العاده شیرین یا اسیدی و یا حتی گاز زدن غذای واقعاً سفت، میتواند باعث درد موقت دندان یا افزایش حساسیت آن شود. همچنین اگر غذا بین دندان ها یا زیر لثه قرار گیرد، میتواند باعث آسیب به دندان و درد شود.
مشکلات سینوسی
کودک شما سینوسهایی دارد که درست بالای دندانهای بالایی او قرار دارند. وقتی این سینوسها در اثر سرماخوردگی، آلرژی، عفونت سینوسی یا مسائل دیگر ملتهب و عفونی شوند، فشار ناشی از آن میتواند باعث ایجاد درد در دندانهای بالایی وی شود. در این حالت معمولاً چندین دندان کودک شما آسیب دیده و نیز آبریزش بینی و احتقان بینی را تجربه خواهد کرد. چنین درد دندانی باید به محض برطرف شدن عفونت، درمان شود.
آبسه دندان
اگر کودک شما دندان درد شدید دارد و نیز یک جوش کوچک پر از چرک روی لثههای خود دارد، میتواند نشانگر وجود آبسه دندانی باشد. آبسه معمولاً به دلیل عفونت باکتریایی ناشی از پوسیدگی درمان نشده رخ میدهد. درد ناشی از آن نیز میتواند دائمی و ضربان دار باشد یا ممکن است به فک، گردن یا گوش نیز بزند. همچنین ممکن است کودک دچار تب، بوی بد دهان، طعم بد در دهان، لثههای براقشده، متورم و یا تورم صورت شوند. آبسه دندان باید به صورت اورژانسی درمان شود.
تشخیص دندان درد در کودکان
دندانپزشک اغلب با گرفتن شرح حال کودک شما و معاینه دندانهای وی، درد را تشخیص دهد. همچنین ممکن است دندانپزشک برای تشخیص بهتر از دندان کودک شما اسکن اشعه ایکس بگیرد. حتی ممکن است دندانپزشک، با استفاده از دستگاهی به نام ترانس لومیناتور، حفره های دندانی کودک شما را بررسی کند.
درمان دندان درد در کودک
درمان دندان درد، به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد.
درمانهای مرسوم عبارتند از:
- آنتی بیوتیک ها
- داروی مسکن
- شستشوی دهان با آب گرم و نمک
- کشیدن دندان
- تخلیه عفونت (آبسه)، در صورت نیاز
- پر کردن دندان، در صورت نیاز
- جراحی برای عصب کشی
درمان های خانگی برای دندان درد کودکان
در اینجا چند درمان خانگی آزمایش شده و واقعی وجود دارد که میتواند دندان درد کودک شما را قابل کنترل تر کند:
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
به کودک خود کمک کنید تا به آرامی دو طرف دندان دردناک خود را نخ دندان بکشد و سپس دندان های خود را مسواک بزند. اگر هم درد دندان کودک، به دلیل گیر کردن غذا بین دندانهای وی باشد، بیرون آوردن آن، درد را کاهش میدهد.
شستشوی دهان با محلول آب نمک
شستشو با آب نمک یک درمان طبیعی و ایمن برای تسکین درد دندان است. یک قاشق چایخوری نمک را به 1 فنجان آب گرم اضافه و مخلوط را هم بزنید تا نمک حل شود. از کودک خود بخواهید به مدت 30 ثانیه، این محلول را در دهان خود نگه داشته و سپس به بیرون تف کند. این کار را تکرار کنید تا محلول تمام شود.
استفاده از کمپرس سرد
به کودک خود یک کیسه یخ بدهید تا روی ناحیه ای که دندانش درد میکند نگه دارد. یخ نه تنها باعث بی حسی میشود، بلکه هرگونه التهاب را نیز کاهش میدهد. برای انجام این کار میتوانید کیسه یخ را در یک حوله تمیز بپیچید.
استفاده از مسکن
در صورت لزوم، یک مسکن بدون نسخه به کودک خود داده تا درد وی را کم کنید. البته برای انجام این کار بهتر است با پزشک اطفال مشورت داشته باشید.
وکس (موم) دندان
پوشاندن پرشدگی دندانی که تا حدی از بین رفته و یا روکش دندان آسیب دیده کودک با موم دندان (مادهای که برای ارتودنسیهای کودکان استفاده میشود) میتواند به سالم نگه داشتن دندان تا زمان مراجعه به دندانپزشک کمک کند. فقط مطمئن شوید که کودک شما به اندازه کافی بزرگ است که متوجه شود نباید این موم (وکس) را قورت دهد. برای انجام این کار، به سادگی یک تکه کوچک از موم را جدا کنید، آن را بین انگشتان خود بغلتانید تا گرم شود و آن را روی پرشدگی یا روکش دندان آسیب دیده کودکتان بچسبانید.
استفاده از پوره سیر
سیر که به دلیل خواص ضد باکتریایی خود از جمله کشتن باکتری های مضری که باعث ایجاد پلاک دندانی میشوند، شناخته شده است، میتواند به عنوان یک مسکن نیز عمل کند. برای انجام این کار، یک یا دو حبه سیر را له کنید و آن را با یک گوش پاککن تمیز روی ناحیه آسیب دیده بمالید. افزودن مقداری نمک به این ترکیب، به کاهش درد ناشی از عفونت کمک میکند.
استفاده از چای کیسه ای نعناع
نعناع لذیذترین مسکن برای کودکان است. چای کیسه ای نعناع را میتوان برای از بین بردن درد و آرامش لثه های کودک استفاده کرد. تنها کاری که باید انجام دهید این است که چای کیسه ای تازه استفاده شده نعناع را برای چند دقیقه در فریزر قرار دهید. سپس آنها را داخل دهان بین لپ و لثه کودک خود قرار دهید تا درد دندان وی تسکین یابد.
استفاده از دهانشویه آویشن
آویشن دارای خواص ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی است که به تسکین دندان درد در کودکان کمک میکند. چند قطره اسانس آویشن و آب را روی یک پنبه بریزید و آن را روی ناحیه آسیب دیده بمالید. همچنین میتوانید یک فنجان آب را بجوشانید و برگهای آویشن را در آن بریزید. سپس بگذارید این محلول خنک شده و در نهایت کودک شما از آن به عنوان دهانشویه استفاده کند.
ماساژ با ژل آلوئه ورا
آلوئه ورا دارای خواص ضد باکتری طبیعی بوده و میتواند به از بین بردن باکتری های دهان که باعث پوسیدگی دندان میشوند کمک کند. برای تسکین درد دندان، ژل آلوئه ورا را روی ناحیه دردناک مالیده و به آرامی ماساژ دهید.
درمان های خانگی خطرناک برای دندان درد کودکان
چند درمان خانگی محبوب برای درمان دندان درد وجود دارد که نباید برای کودکان استفاده شود.
مالیدن آسپرین روی لثه
هرگز آسپرین یا هر مسکن دیگری را روی دندان یا لثههای دردناک کودک نمالید. چراکه اسید موجود در آسپرین میتواند منجر به سوختگی شود و در نهایت به جای کاهش درد، درد بیشتری برای کودک شما ایجاد کند. علاوه بر این، دادن آسپرین به کودکان خردسال حتی میتواند منجر به بیماری کشنده ای به نام “سندرم ری” شود.
داروهای بیحس کننده خوراکی با بنزوکائین
اگرچه چنین دارویی به عنوان راهی برای توقف سریع دندان درد معرفی میشود، ولی چنین داروهایی مانند اورجل، اغلب حاوی بنزوکائین بوده که این ماده میتواند یک عارضه جانبی نادر اما جدی در کودکان خردسال، به ویژه در سنین دو سال به بالا ایجاد کند. بنابراین، از بیحس کنندههای خوراکی برای نوزادان، کودکان نوپا و خردسالان خودداری کنید.
روغن میخک
استفاده از روغن میخک، یک درمان طبیعی دندان درد است که محبوبیت زیادی بین مردم دارد. در حالیکه ممکن است برای بزرگسالان مفید باشد، متأسفانه، گزینه خوبی برای تسکین دندان درد در کودکان نبوده و با عوارض جانبی خطرناکی همراه است.
پیشگیری از دندان درد کودکان
داشتن عادات خوب در رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند از پوسیدگی که دلیل اصلی دندان درد است جلوگیری کند.
اطمینان حاصل کنید که فرزندتان:
- دندان های خود را دو بار در روز مسواک بزنند.
- روزانه نخ دندان بکشند.
- هر شش ماه یکبار به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کند. زیرا دندانپزشک میتواند پوسیدگیها را زودتر و قبل از اینکه به پالپ آسیب برسانند پیدا کرده و درمان کند.
- کوچولوی خود را تشویق کنید که به جای خوردن غذاهایی که احتمال پوسیدگی را زیاد میکنند، تنقلات سالم مانند سیب و موز بخورد.
- مصرف شکر را به حداقل برسانید و از کودک خود بخواهید بعد از خوردن مواد قندی یا نشاستهای، دهان خود را با آب یا دهانشویه شستشو دهد.
سؤالات متداول
علت دندان درد در کودکان چیست؟
بیشتر دندان دردها ناشی از پوسیدگی یا پوسیدگی دندان است. دردی که کودک شما احساس می کند، معمولاً وقتی چیزی بسیار گرم یا بسیار سرد یا شیرین می خورد یا می نوشد، زنگ خطری است که به شما می گوید پالپ تحریک شده است. پالپ قسمت نرم داخل دندان است که دارای عروق خونی و اعصاب است.
برای تسکین دندان درد کودک 5 ساله چه کار کنم؟
اگر دندان درد پس از تمیز کردن محل آسیبدیده و شستشو با آب نمک بهتر نشد، میتوانید دوز مناسبی از داروهای مسکن بدون نسخه مانند نوروفن و کالپول را به کودک خود بدهید.
چگونه بفهمم دندان کودکم عفونی شده است؟
- طعم تلخ در دهان
- ایجاد درد هنگام جویدن
- حساسیت دندان ها به گرما یا سرما
- تورم لثه که ممکن است شبیه جوش باشد
- غدد گردن متورم شده
- فک بالا یا پایین متورم
چگونه میتوانم به تسکین دندان درد فرزندم کمک کنم؟
برای کمک به تسکین درد و تورم، دهان کودک خود را هر 2 ساعت با آب نمک گرم بشویید. کودکان بزرگتر (از حدود 8 سالگی) میتوانند خودشان به تنهایی این کار را انجام دهند. 5 گرم (1 قاشق چایخوری) نمک را در 250 میلی لیتر آب مخلوط کنید از کودک بخواهید این محلول را به مدت حداقل 30 ثانیه در دهان خود نگه داشته و سپس به بیرون تف کند.
چه زمانی باید کودکم را برای درمان دندان درد به اورژانس ببرم؟
اگر کودک شما دندان های دائمیش درآمده باشد ولی یک یا چند تا از این دندانها به هر دلیلی از بین رفته باشند، باید در اسرع وقت به اورژانس مراجعه کنید.
آیا کودک 4 ساله ممکن است دندان درد بگیرد؟
دندان درد در کودکان 4 ساله به طرز باورنکردنی شیوع دارد و دلایل مختلفی برای بروز آن وجود دارد. پوسیدگی دندان، مواد غذایی گیر کرده بین دندانها، دندانهای شکسته، تجمع پلاک و دندانهای در حال رویش، همگی میتوانند از دلایل دندان درد در کودکان کوچکتر باشند.
پوسیدگی دندان در کودکان 4 ساله چقدر شایع است؟
متأسفانه پوسیدگی دندان در کودکان بسیار شایع است؛ به طوری که در سن 4 سالگی، بیش از 1 کودک از هر 4 کودک حداقل یک دندان پوسیده دارد.
