پوسیدگی دندان اغلب به خاطر مصرف زیاد غذاها و نوشیدنیهای حاوی قند و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اتفاق می‌افتد. اگر فکر می‌کنید که خودتان یا فرزندتان دچار پوسیدگی دندان شده‌اید، هر چه زودتر به یک دندانپزشک مراجعه کنید. درمان به‌موقع میتواند مانع از بدترشدن پوسیدگی شود. پوسیدگی دندان شاید در مراحل اولیه علامتی نداشته باشد. اما اگر بدتر شد، میتواند به مشکلاتی مثل بروز حفره در دندان و یا در مراحل پیشرفته به التهاب لثه و آبسه منجر شود. یک سری نکته ساده وجود دارند که می‌توانند به پیشگیری از پوسیدگی دندان و حفرات دندان کمک کنند. اصلی‌ترین کار حفظ رعایت بهداشت دهان و دندان و کنارگذاشتن یک سری عادات بد است.
راه‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان
رعایت درست بهداشت دهان و دندان به شما در جلوگیری از پوسیدگی و بروز حفرات در دندان کمک می‌کند. در این جا چند نکته را برای پیشگیری از حفرات دندانی با هم بررسی می‌کنیم. شما همین‌طور میتوانید از دندان‌پزشکتان بپرسید که کدام موارد برای شما بهترین گزینه هستند.
دو بار در روز با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید
اگر برایتان سوال است که کی و چند بار در روز شما باید دندانهایتان را مسواک بزنید، پاسخش ساده است. انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می‌کند که فرد حداقل دو بار در روز با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزند. اما علاوه بر تعداد دفعات، طول عمل مسواک‌زدن هم مهم است که حداقل باید دو دقیقه باشد. مسواک‌زدن خصوصاً بعد از خوردن غذاها و نوشیدنیهای حاوی قند به حذف غذا و پلاک از روی دندان‌ها کمک می‌کند.
چطور بهترین مسواک را انتخاب کنیم؟
برس نرم بهترین گزینه در انتخاب یک مسواک است. اگرچه شاید به نظر برسد که برس‌های سخت و زبر دندان‌ها را بهتر تمیز می‌کنند، اما باید مسواکی با برس نرم انتخاب کنید. برس‌های متوسط یا سخت می‌توانند باعث آسیب به دندان‌ها و لثه‌های شما حین مسواک‌زدن شوند.
وقتی که مسواکی را انتخاب می‌کنید، حتماً باید مسواکی با نام تجاری یا برند معتبر باشد. مسواک‌های ارزان‌تر ممکن است غیربهداشتی یا نامطمئن باشند چون همان استانداردهایی که خیلی از برندهای مشهور دنبال می‌کنند را در ساخت مسواک به کار نمی‌برند. برس مسواک‌های ارزان‌قیمت معمولاً می‌ریزد و برخی از آنها اصلاً نوک برسشان گرد نیست.
در اکثر موارد، مسواک با سر کوچکتر دندان‌های شما را بهتر تمیز می‌کند خصوصاً برای کودکان یا افرادی که دهان‌های کوچکتری دارند. مسواک‌های کوچکتر به شما اجازه می‌دهند به تمام دندانهایتان دسترسی پیدا کنید یعنی شما میتوانید به قسمت‌های انتهایی دهانتان دسترسی پیدا کنید و آن‌جا را کامل مسواک بزنید.
چطور بهترین خمیردندان را انتخاب کنیم؟
برای بیشترین محافظت از دندان‌ها، خمیردندانی را انتخاب کنید که حداقل 1000 واحد در میلیون فلوراید دارد. بقیه موارد کاملاً سلیقه‌ای است. یعنی بستگی به این دارد که چقدر آن خمیردندان دندان‌های شما را خوب تمیز می‌کند و چقدر پس از مسواک‌زدن در دهانتان احساس تازگی می‌کنید. البته یک سری از برندهای خاص خمیردندان ادعا می‌کنند که خمیردندانشان مزایای مختلفی برای فرد به همراه می‌آورند. این مسئله میتواند کمی‌گیج کننده باشد اما نگران نباشید. ما تک‌تک خمیردندان‌های تخصصی را بررسی می‌کنیم و به شما خواهیم گفت آیا به اندازه‌ای که تبلیغ می‌شوند موثر هستند یا خیر.
- خمیردندان سفیدکننده: خمیردندان‌های سفیدکننده موثر هستند اما اکثرشان مواد سفیدکننده کافی برای رسیدن به نتایج چشمگیر در کوتاه‌مدت ندارند. اما استفاده بلندمدت از آنها ممکن است باعث حساسیت دندان‌ها شود.
- خمیردندان برای دندان‌های حساس: اگر دندان‌های حساسی دارید، چند گزینه برای شما وجود دارد. یک سری خمیردندان ضدحساسیت بدون نسخه یا OTC وجود دارد که قیمت ارزان‌تری نسبت به موارد نسخه‌ای دارند. یعنی خمیردندان‌هایی که دندان‌پزشکتان تجویز می‌کند کمی گران‌تر هستند. البته خمیردندان‌های ضدحساسیت بدون نسخه اثربخشی خود را ثابت کرده‌اند. برای همین، توصیه میشود که از این خمیردندان‌ها برای شروع استفاده کنید. اما اگر به نتایج دلخواهتان نرسیده‌اید، حالا وقتش است که از دندان‌پزشکتان بخواهید خمیردندانی با قدرت بیشتر برای شما تجویز کند.
- خمیردندان آلوئه‌ورا: شواهد کمی‌مبنی بر اثربخشی بیشتر آلوئه‌ورا در کاهش یا مقابله با پلاک‌های دندانی و التهاب لثه نسبت به خمیردندان‌های معمولی وجود دارد. به علاوه، یک سری از برندهای آن فاقد فلوراید هستند که ماده مهمی در خمیردندان است.
- خمیردندان زغالی: عموماً، نباید محصولات حاوی زغال را روی دندانهایتان بمالید. زغال ساینده است و شواهد بسیار کمی نزدیک به صفر مبنی بر مفیدبودن آن وجود دارد. در واقع زغال میتواند لایه مینایی دندان شما را تخریب کند و منجر به افزایش حساسیت در بلندمدت شود.
روزی یک بار نخ‌دندان بکشید
اگرچه مسواک‌زدن دو بار در روز برای حفظ بهداشت دهان و دندان خیلی مهم است، اما کافی نیست. شما همین‌طور باید هر روز دندانهایتان را نخ بکشید و حتماً با عبور نخ از لابلای دندان‌های عقبی دهانتان، آنها را خوب تمیز کنید. کشیدن نخ‌دندان به شما کمک می‌کند قسمت‌هایی که با مسواک به آن دسترسی ندارید را هم تمیز کنید. همین طور خیالتان را راحت می‌کند که ذرات غذا از لابلای دندان‌های شما پاک میشود.
پس از مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن، از دهانشویه استفاده کنید
پس از مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن، حتماً دهانتان را با یک دهانشویه حاوی فلوراید بشوئید. استفاده روزانه از دهانشویه به کاهش باکتری‌های موجود در دهان کمک می‌کند که نتیجه آن کاهش میزان تشکیل پلاک‌های دندانی است. استفاده مرتب از دهان شویه‌های فلورایددار همین‌طور میتواند به پیشگیری از بیماری‌های اطراف دندانی یا پریودنتال کمک کند.
از مصرف زیاد میان‌وعده و نوشیدنیهای شیرین خودداری کنید
نظرات بسیار گوناگونی راجع به تعداد مناسب دفعات غذاخوردن در طول روز وجود دارد. اکثر متخصصین دندانپزشکی توصیه می‌کنند که شش وعده سبک غذایی در طول روز بهترین حالت است، اما سه وعده غذایی با حجم مناسب در طول روز کفایت می‌کند. چالش زمانی برای دهان ما به وجود می‌آید که علاوه بر وعده‌های اصلی، میان‌وعده هم مصرف کنیم. هر زمان که غذایی وارد دهانمان می‌کنیم، ریسک به جاماندن غذای بیشتر در دهانمان را هم بالا می‌بریم. و وقتی نوشیدنیهای قندی‌ای مثل نوشابه یا آب میوه مصرف می‌کنیم، قند روی دندان‌هایمان باقی می‌ماند. پس، مصرف زیاد میان‌وعده در طول روز نه تنها باعث افزایش وزن میشود بلکه شانس ابتلا به پوسیدگی‌های دندانی را هم بالاتر می‌برد.
سیگار را ترک کنید
استعمال دخانیات از چند طریق باعث بروز پوسیدگی دندان میشود. اولاً ترشح بزاق را کاهش می‌دهد که منجر به خشکی دهان و کاهش محافظت در برابر باکتری‌های تولیدکننده اسید میشود. همین‌طور سیگار جریان خون به سمت لثه‌ها را مختل می‌کند، سیستم ایمنی را تضعیف می‌نماید، و تجمع پلاک یا جرم را هم افزایش می‌دهد. به علاوه، سیگارکشیدن فاکتور خطر شناخته‌شده‌ای برای سرطان دهان است که میتواند منجر به از دست دندان و آسیب به ساختارهای دهان شود. همه این عوامل با هم منجر به تخریب مینای دندان، افزایش شانس بروز پوسیدگی و عوارض دیگری برای سلامت دهان و دندان می‌شوند.
آب زیاد بنوشید
شاید مقالات مختلفی راجع به مقدار آبی که باید در طول روز مصرف کنید خوانده باشید. برای مثال، بر حسب جنسیت و وزنمان، باید روزانه بین 11.5 تا 15.5 فنجان آب بنوشیم. نوشیدن آب به بدنمان کمک می‌کند تا با راندمان بالاتری کار کند و همین‌طور باعث میشود با حذف ذرات غذای مانده در دهان، دهانمان تمیز و سالم بماند. در واقع آب بهترین نوشیدنی برای دندان‌های شماست.
میوه‌ها و سبزیجات ترد بخورید
شاید شما مثل خیلی از افراد با والدینی بزرگ شده‌اید که مرتب مصرف میوه و سبزی را به شما تأکید کرده‌اند. میوه و سبزیجات نه تنها ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز بدنمان را تأمین می‌کنند بلکه به ما کمک می‌کنند تا نیازهای بدنمان را بدون مصرف کالری اضافی تأمین کنیم. اما فارغ از نقش حیاتی میوه‌ها و سبزیجات در رژیم غذایی، میوه‌ها و سبزیجات ترد می‌توانند به تمیزکردن دهان ما کمک کنند. یعنی مصرف میوه‌هایی مثل سیب و گلابی یا سبزیجاتی مثل کرفس یا بروکلی نوعی تمرین و ورزش برای دهان ما به حساب می‌آید و به حذف پلاک‌ها و باکتری کمک می‌کند.
آدامس بدون قند بجوید
اگر دوست دارید میان وعده مصرف کنید یا استرس دارید، جویدن آدامس به رفع این نیاز کمک می‌کند. اما معمولاً آدامس‌ها قند زیادی دارند و می‌توانند برای دندان‌های شما مضر باشند. از آن طرف مصرف آدامس‌های بدون قند میتواند این نیازها را برطرف کرده و تولید بزاق را دهان شما تحریک کند که خودش به حذف باکتری‌ها و ذرات غذا کمک می‌کند. البته ناگفته نماند که جویدن آدامس بدون قند اصلاً جایگزینی برای مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن روزانه نیست.
مرتب توسط دندانپزشک ویزیت شوید
یک دندانپزشک خانوادگی خوب به شما دو بار مراجعه در سال را توصیه خواهد کرد. ویزیت‌شدن توسط دندانپزشک هر شش ماه یک بار به او کمک خواهد کرد پوسیدگی‌های دندانی را زود شناسایی کند تا وخیمتر نشوند. دندانپزشکی پیش‌گیرانه به شما کمک می‌کند در زمان و پول صرفه جویی کنید و دچار درد و گرفتاری در آینده نشوید. در طول ویزیت، دندانپزشک جرم‌گیری کاملی هم انجام می‌دهد تا به حذف لکه‌ها و پلاک‌های بین‌دندانی و زیر لثه‌های شما کمک کند. پس از ویزیت، دندان‌های شما ظاهر بهتری خواهند داشت و تنفستان هم خوش‌بوتر خواهد شد.
حفرات و پوسیدگی‌ها را زود پر کنید
فایده دیگر ویزیت‌شدن توسط دندانپزشک دو بار در سال این است که آنها می‌توانند حفرات را زود مشاهده کنند و فوراً آنها را پر کنند. پرکردن دندان میتواند شکل و پایداری دندان‌های شما را اصلاح کند و به پیشگیری از آسیب بیشتر مانند پوسیدگی دندان و ازدست‌دادن آن کمک کند. از پرکردن دندان برای پرکردن حفرات دندانی،ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده یا شکسته، و اصلاح دندان‌های ساییده‌شده استفاده میشود.
سیلانت و فلورایدتراپی
در نوبت بعدی ویزیت دندان‌پزشکتان، از او درباره سیلانت و فلورایدتراپی سوال کنید. سیلانت‌ها می‌توانند به حفظ دندان‌های شما کمک کنند و اگرچه درمان قطعی نیستند اما مقرون‌به‌صرفه بوده و می‌توانند به کنترل پوسیدگی دندان در قسمت‌های خاصی از دهان شما کمک کنند. فلوراید هم با مقاوم‌تر کردن دندان‌های شما علیه باکتری‌های پلاک و اسیدهای ناشی از آن به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. همین‌طور، بر حسب نوع بایتی که دارید، سیلانت میتواند برای سالیان سال دوام بیاورد.
جلوگیری از پوسیدگی دندان کودک و نوزاد
شما میتوانید با دنبال‌کردن مراحل ساده زیر به پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکتان کمک کنید:
- به محض آن که اولین دندان در دهان او ظاهر شد، مسواک‌زدن را شروع کنید. یعنی دندان‌ها، زبان و لثه‌های او را دو بار در روز با یک خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. همین‌طور میتوانید وقتی کودکتان خودش مسواک می‌زند، به مسواک زدنش دقت کنید تا حتماً درست انجام شود.
- برای کودکان کمتر از 3 سال، صرفاً مقدار خیلی کم خمیردندان استفاده کنید یعنی مثلاً اندازه یک دانه برنج. اما با شروع سه سالگی، کودکتان میتواند خمیردندان را به اندازه یک نخود استفاده کند.
- دندان‌های کودکتان را پس از 2 سالگی نخ بکشید.
- حتماً مطمئن شوید که کودکتان رژیم غذایی متعادلی داشته باشد. یعنی میان‌وعده‌های چسبناک و حاوی مقادیر زیادی قند مانند چیپس، آبنبات، کوکی، و کیک را محدود کنید.
- از انتقال باکتری‌های موجود در دهان خودتان به دهان کودکتان با عدم استفاده مشترک از ظروف و وسائل آشپزخانه جلوگیری کنید. اصلاً پستانک نوزادتان را با بزاق خودتان تمیز نکنید.
- اگر کودکتان از یک بطری قبل از خواب استفاده می‌کند، فقط در آن آب بریزید. آب میوه یا شیر بچه حاوی قند است که میتواند منجر به پوسیدگی دندان شود.
- اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که آب فلورایددار ندارد، در رابطه با استفاده از مکمل فلوراید با پزشک یا دندان‌پزشکتان مشورت کنید. همین‌طور میتوانید سوالاتتان را درباره سیلاینت و وارنیش فلوراید مطرح کنید. هر دوی آنها را روی دندان می‌مالند.
- هر شش ماه یک بار، از دندانپزشک برای جرم‌گیری و معاینه وقت بگیرید.
پوسیدگی دندان چگونه اتفاق می‌افتد؟
عوامل مختلفی می‌توانند به پوسیدگی دندان منجر شوند، اما باکتری‌ها مهم‌ترین نقش را در این مسئله ایفا می‌کنند. یعنی باید بدانیم که همه ما باکتریهایی در دهان خودمان داریم. وقتی این باکتری‌ها در دهان باقی بمانند و روی دندان بنشینند، شروع به تشکیل پلاک می‌کنند، که نوعی لایه سفیدرنگ متشکل از میلیون‌ها باکتری است. وقتی که بهداشت دهان و دندانمان را درست رعایت نکنیم، این باکتری‌ها می‌توانند شروع به تولید اسیدهایی کنند که در نهایت مینای دندان ما را از بین می‌برد. و زمانی که این اسیدها با لایه بیرونی دندان تماس پیدا می‌کنند، شروع به تشکیل حفره در دندان می‌نمایند.
باکتری‌های خیلی زیادی درون دهان شما و روی دندان‌های شما در پلاک‌های دندانی (تجمع غذا دور دندان) زندگی می‌کنند. این باکتری‌ها از قند موجود در غذایتان به عنوان منبع انرژی مورد نیاز برای زندگی‌شان استفاده می‌کنند.
وقتی که قند به انرژی تبدیل میشود، باکتری‌های موجود در دهان شما اسیدهایی به عنوان محصول زائد تولید می‌کنند. این اسید کریستال‌های دندان‌های شما را می‌خورد و باعث از دست‌رفتن مواد معدنی میشود، که خودش میتواند به نشانه‌های پوسیدگی دندان مثل لکه‌های سفیدرنگ و حفرات دندانی منجر شود.
کارکرد بزاق شما پیشگیری از بروز پوسیدگی دندان است. یعنی بزاق مواد قندی را از دهان شما پاک می‌کند و به معده می‌فرستد. همین طور نمی‌گذارد اسید باعث آسیب شود، با باکتری‌ها مقابله کرده و میتواند مراحل اولیه پوسیدگی دندان را با ترمیم موادمعدنی دندان برطرف کند.
اگر میزان اسید ناشی از باکتری‌ها روی دندان‌های شما بر تأثیر محفاظت‌کننده بزاق شما غلبه کند، پوسیدگی دندان اتفاق خواهد افتاد.
چه عواملی شما را در معرض پوسیدگی دندان قرار می‌دهد؟
هر فردی که دندان دارد در معرض پوسیدگی هم قرار دارد، اما عوامل زیر می‌توانند شانس ابتلا به آن را بالا ببرند:
مکان دندان
پوسیدگی دندان بیشتر در دندان‌های عقبی دهان شما (دندان‌های آسیا و آسیای کوچک) اتفاق می‌افتد. این دندان‌ها شیارها، فرورفتگی‌ها، و شکاف‌ها و همین‌طور چندین ریشه دارند که می‌توانند ذرات غذا را در خود جمع کنند. در نتیجه، نسبت به دندان‌های جلویی دهانتان که صاف‌تر و دسترسی‌به آنها هم ساده‌تر است، تمیزکردن و تمیزنگه‌داشتن این دندان‌های عقبی مشکل‌تر است.
غذاها و نوشیدنیهای خاص
غذاهایی که به دندان‌های شما برای مدتی طولانی می‌چسبند مثل شیر، بستنی، عسل، قند و شکر، نوشابه، میوه‌های خشک‌شده، کیک، کوکی، آبنبات‌های سفت و نعنایی، غلات خشک، و چیپس توانایی بیشتری در ایجاد پوسیدگی نسبت به غذاهایی دارند که راحت‌تر توسط بزاق شسته و تمیز می‌شوند.
مصرف زیاد میان‌وعده و نوشیدنی
وقتی که مدام میان‌وعده مصرف کنید یا مرتب نوشیدنیهای قندی بنوشید، به باکتری‌های موجود در دهانتان سوخت بیشتری برای تولید اسید می‌رسانید که به دندان‌های شما حمله کرده و آنها را فرسوده می‌کند. همین‌طور، نوشیدن نوشابه و سایر نوشیدنیهای اسیدی در طول روز به ایجاد یک حمام اسیدی مداوم در دهانتان کمک می‌کند.
غذادادن به نوزاد در هنگام خواب
وقتی که به نوزاد بطری حاوی شیر، شیرخشک یا پودر شیر، آب‌میوه یا هر گونه مایع حاوی قند در هنگام خواب بدهید، در طول خوابش این نوشیدنی‌ها روی دندان‌های او برای ساعات متمادی می‌مانند، که به نوعی باکتری‌های عامل پوسیدگی را تغذیه می‌کند. به این حالت اغلب پوسیدگی دندانی ناشی از بطری نوزاد گفته میشود. آسیب مشابه این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که خردسال با فنجانی پر از این نوشیدنی‌ها در خانه یا حیاط پرسه می‌زند.
عدم مسواک‌زدن کافی
اگر بعد از خوردن و آشامیدن دندانهایتان را تمیز نکنید، پلاک خیلی سریع روی آنها رشد می‌کند و اولین مراحل پوسیدگی شروع میشود.
عدم دریافت فلوراید کافی
فلوراید که نوعی ماده معدنی طبیعی است، به پیش گیری از پوسیدگی کمک کرده و میتواند مراحل آغازین آسیب به دندان را متوقف کند. به دلیل فوایدش برای دندان‌ها، فلوراید به بسیاری از سیستم‌های تامین آب شرب اضافه میشود. همین طور ماده‌ای رایج در خمیردندان و دهان شویه‌هاست. اما آب معدنی (که در بطری‌ها فروخته میشود) معمولا فلوراید ندارد.
سنین خیلی پایین و بالا
در آمریکا، پوسیدگی‌ها در کودکان خیلی کم‌سن‌و‌سال و نوجوانان شایع است. بالغین پا‌به‌سن گذاشته هم بیشتر در معرض پوسیدگی هستند. در طول زمان، در خیلی از افراد دندان‌ها کم‌کم فرسوده شده و لثه‌ها هم ممکن است دچار پس‌روی شوند. همه این موارد دندان‌ها را نسبت به پوسیدگی آسیب‌پذیرتر می‌کند. افراد مسن‌تر هم معمولاً داروهایی مصرف می‌کنند که جریان بزاق را کاهش داده که شانس بروز پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
خشکی دهان
خشکی دهان به دلیل نبود بزاق اتفاق می‌افتد که میتواند با شستن غذا و پلاک از روی دندان‌ها، به پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک کند. مواد موجود در بزاق همین‌طور به مقابله با اسیدی که باکتری‌ها تولید می‌کنند، کمک می‌کند. یک سری از داروهای خاص، بیماری‌های خاص، پرتودرمانی در ناحیه سر و گردن، یا یک سری از داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند شانس بروز پوسیدگی را با کاهش تولید بزاق افزایش دهند.
مواد پرکننده ی دندان و تجهیزات دهان و دندان
در طی سالیان مواد پر کننده ی دندان ضعیف می‌شوند، شروع به شکستن می‌کنند و لبه‌های آنها تیز میشود. در نتیجه پلاک با سهولت بیشتری روی دندان تشکیل شده و از بین بردن آنها نیز سخت تر میشود. تجهیزات دهان و دندان مانند ارتودنسی یا بریج هم ممکن است دیگر در دهان به درستی تثبیت نشوند و باعث شوند تا پوسیدگی زیر آنها تشکیل شود.
دندان‌های نامرتب
اگر دندان‌های شما دچار شلوغی (crowding) یا بی نظمی باشد، میتواند باعث شود که از آرایش طبیعی بیرون بزند و در مسیرهای نادرستی قرار بگیرد. همین مسئله خودش میتواند باعث شود دندان‌های فک پایین شما به دندان‌های فک بالای شما و بالعکس سائیده شوند. این سائیدگی لایه مینای دندان را از بین می‌برد، که باعث میشود لایه داخلی حساس دندان به نام دنتین بدون محافظ باقی بماند. این مسئله نه تنها باعث دندان درد میشود بلکه شانس بروز پوسیدگی دندان را خیلی بالا می‌برد.
رفلاکس یا سوزش سر دل
سوزش سر دل یا بیماری رفلاکس معده-مری (GERD) میتواند باعث شود که اسید معده به دهان شما بازگردد (یعنی ریفلاکس کند). این مسئله مینای دندان شما را تخریب کرده و آسیب جدی به دندان وارد می‌کند. با تخریب مینا، بخش بیشتری از دنتین بدون محافظت باقی مانده و تحت حمله باکتری‌ها قرار می‌گیرد که نتیجه‌اش پوسیدگی دندان است. دندان‌پزشکتان شاید به شما توصیه کند که اگر عامل از بین رفتن مینای دندان شما رفلاکس است، به یک متخصص گوارش مراجعه کنید.
اختلالات غذاخوردن
بیماری‌های بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی می‌توانند به سائیدگی جدی دندان و پوسیدگی منجر شوند. اسید معده ناشی از استفراغ مکرر مدام از روی دندان‌ها عبور کرده و شروع به تجزیه مینای دندان می‌کند. اختلالات غذاخوردن همین‌طور می‌توانند در تولید بزاق اخلال ایجاد کنند.
درمان پوسیدگی دندان
چکاپ منظم میتواند پوسیدگی‌ها و مشکلات دیگر دندان را پیش از بروز علائم جدی و وخیمتر شدن وضعیت شناسایی کند. هرچقدر زودتر به سراغ درمان بروید، شانس بیشتری هم برای متوقف‌کردن مراحل اولیه پوسیدگی دندان و پیشگیری از پیشرفت آن خواهید داشت. اگر پوسیدگی را قبل از آن که درد ایجاد کند درمان کنید، احتمالاً نیازی به درمان‌های سنگین و گران نخواهید داشت.
درمان پوسیدگی‌ها بستگی به شدت آنها و موقعیت خاص شما دارد. گزینه‌های درمانی عبارتند از:
پرکردن دندان
پرکننده‌ها یا ترمیم کننده‌ها گزینه اصلی درمان برای پوسیدگی‌هایی است که از مراحل اولیه عبور کرده‌اند. پرکننده‌ها از مواد مختلفی تهیه می‌شوند مثل رزین‌های کامپوزیتی همرنگ دندان، پرسلان یا آمالگام دندانی که ترکیبی از چند ماده مختلف است.
روکش
برای پوسیدگی وسیع یا دندان‌های تضعیف شده شاید نیاز به روکش داشته باشید. روکش نوعی پوشش است که برای هر فرد جدا تهیه شده و جای کل تاج یا روکش طبیعی دندان شما را می‌گیرد. دندانپزشک شما کل ناحیه پوسیده شده و مقدار کافی از بقیه دندان شما را با دریل می‌تراشد تا از بابت ترازشدن آن مطمئن شود. روکش‌ها از طلا، پرسلان مقاوم، رزین، روکش pfm (ترکیب پرسلن با فلز)، و یا مواد دیگر تهیه می شوند.
کانال ریشه
وقتی که پوسیدگی به ماده داخلی دندان شما یعنی پالپ می‌رسد، احتمالاً نیاز به کانال ریشه خواهید داشت. در واقع کانال ریشه نوعی درمان برای ترمیم یا حفظ دندان به شدت آسیب‌دیده یا عفونت کرده به جای کشیدن آن است. در این درمان، دندانپزشک پالپ دندان خراب شده را در می‌آورد. گاهاً دارو در کانال ریشه قرار داده میشود تا هر گونه عفونت را از بین ببرد. سپس جای پالپ ماده پرکننده قرار می‌گیرد.
کشیدن دندان
بعضی دندان‌ها آن قدر شدید پوسیده می‌شوند که کاری برای ترمیمشان نمی‌توان انجام داد و باید کشیده شوند. البته وقتی دندانی را می‌کشید حفره‌ای در دهان شما باقی می‌گذارد که باعث جابجایی باقی دندان‌ها میشود. اگر ممکن بود، ایمپلنت دندانی یا پل برای پرکردن فضای خالی شده گزینه مناسبی است.
کلام آخر
محافظت از بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان باید اولویت بالایی در زندگی روزمره ما داشته باشند. با انجام اقدامات ساده و در عین حال موثر پیش‌گیرانه مثل رعایت بهداشت دهان و دندان، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، و ویزیت شدن منظم توسط دندانپزشک برای چکاپ می‌توانیم به شدت ریسک پوسیدگی دندان را پایین بیاوریم. اقدامات فعالانه‌ای مثل محدودکردن مصرف نوشیدنی‌ها و میان‌وعده‌های قندی، عدم استفاده از تنباکو، و استفاده از محصولات فلورایددار باز هم می‌توانند سیستم دفاعی دندان‌های ما را تقویت کنند. یادتان باشد که پیشگیری در بلندمدت در حفظ لبخندهای گران‌بها و کلاً سلامت دندان‌ها حرف اول را می‌زند. با گنجاندن این استراتژی‌های پیش‌گیرانه در روتین روزمره‌مان می‌توانیم آینده‌ای بدون ناراحتی و عواقب ناشی از پوسیدگی دندان داشته باشیم. یعنی می‌توانیم با اعتماد به نفس لبخند بزنیم و از سلامت دهان و دندانمان لذت ببریم.
سوالات پرتکرار
بهترین راه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چیست؟
شما میتوانید از پوسیدگی دندان با داشتن یک رژیم غذایی سالم، نوشیدن مقدار زیادی آب شیر به جای نوشیدنیهای حاوی قند، دوبار مسواک زدن در روز با استفاده از یک خمیردندان حاوی فلوراید، و یک بار نخ کشیدن در روز جلوگیری کنید. پوسیدگی دندان باید توسط یک دندانپزشک درمان شود تا وخیمتر نشود.
چگونه از پوسیدگی دندان در زمان بارداری جلوگیری کنیم؟
زنان باردار هم بیشتر در معرض پوسیدگی دندان هستند. طبق مطالعات انجام شده، دلیلش تغییرات هورمونی‌ای است که باعث اسیدی‌تر شدن بزاق میشود. دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و یک بار هم نخ بکشید. از مسواک با برس نرم استفاده کنید. اگر مسواک‌زدن حال شما را بد می‌کند، با یک ضد اسید دهانتان را بشوئید.
چگونه از پوسیدگی دندان در ارتودنسی جلوگیری کنیم؟
اگر بریسهای ارتودنسی روی دندانتان دارید، باید مرتباً با فلوراید دندانتان را بشوئید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری کنید. با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید، دهانتان را با دهانشویه حاوی فلوراید بشوئید، و هر شش ماه یک بار در مطب دندانپزشک تحت درمان حرفهای فلوراید قرار بگیرید.
آیا نمک برای جلوگیری از پوسیدگی دندان موثر است؟
آبنمک دارای خواص ضدباکتریایی است. آبنمک میتواند حتی باکتریهایی که منجر به شکلگیری پوسیدگی میشود را هم از بین ببرد. به محض آن که متوجه پوسیدگی در دندانهایتان شدید از آبنمک استفاده کنید زیرا شاید پیشرفت و گسترش آن را کند کند.
برای جلوگیری از پوسیدگی دندان چه بخوریم؟
خوردن غذاهایی مثل غلات، نان با قند پایین، غلات کامل، میوه، سبزی، و پروتئین برای بهبود سلامت دهان شما عالی است. همین‌طور در پیشگیری از بروز پوسیدگی موثر است چون وقتی که غذاهای سفت، فیبر دار، و یا زبر می‌جوید، تولید بزاق را دهانتان تقویت می‌کند.
چگونه از پوسیدگی دندان با اسید معده جلوگیری کنیم؟
چند توصیه مهم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان اگر دچار رفلاکس اسید معده هستید عبارتند از:
- شستن دهان با آب پس از مصرف غذا
- نوشیدن مقادیر زیادی آب در طول روز
- صبرکردن برای مسواک زدن به مدت یک ساعت بعد از مصرف غذا یا نوشیدنی اسیدی
- روزانه مسواک‌زدن و نخ‌کشیدن
چگونه از پیشرفت پوسیدگی دندان جلوگیری کنیم؟
از فلوراید برای متوقف‌کردن پیشرفت پوسیدگی دندان استفاده کنید. فلوراید ماده‌ای معدنی است که میتواند مانع پیشرفت پوسیدگی دندان شود. در واقع میتواند پوسیدگی‌های خفیف را درمان کند.
آیا جرم‌گیری از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند؟
جرم‌گیری فرآیندی برای حذف جرم از دندان‌های شماست. در واقع جرم‌گیری کاری سریع، معمولاً بدون درد و ایمن است که به سالم ماندن دهانتان کمک می‌کند و اگر مرتب انجام شود مانع از بروز عواقب جدی مثل التهاب بافت‌های اطراف دندان یا پوسیدگی دندان میشود.
