آیا شما هم عادت دارید با دندان هایتان یخ بشکنید؟ بازیکن فوتبال هستید؟ یا شاید دچار یک سانحه تصادف شده باشید؟ در این صورت احتمالاً دچار ترک خوردگی یا شکستگی دندان شده اید. دلیل شکستگی یا ترک خوردگی دندان شما هر چه باشد باید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان نشدن ترک یا شکستگی دندان ممکن است منجر به مشکلات وخیم تری شود. با مراجعه به موقع به دندانپزشک میتوانید سلامت دندان های خود را حفظ کنید.
شکستگی دندان چیست؟
دندان شکسته که معمولا به آن دندان ترک خورده یا سندرم دندان ترک خورده (CTS) گفته میشود وضعیتی است که ترک روی دندان ظاهر میشود. این ترک گاهی اوقات میتواند کوچک و بی ضرر باشد. در برخی موارد ترک دندان میتواند باعث شکستن دندان شود.
شکستگی دندان در کودکان و افراد مسن بیشتر شایع است اما همه افراد میتوانند دچار شکستگی دندان شوند.
علل شکستگی و ترک خوردگی دندان
دلایل مختلف ترک خوردن دندان عبارتند از:
- فشار ناشی از دندان قروچه.
- پرکردگی های آنقدر بزرگ که یکپارچگی دندان را ضعیف میکند.
- جویدن یا گاز گرفتن خوراکی های سفت مانند یخ، آجیل یا آب نبات سفت.
- برخورد ضربه با دهان مانند تصادف اتومیبل، آسیب ورزشی، افتادن یا حتی مشت خوردن.
- تغییر ناگهانی دمای دهان، برای تلاش برای خنک کردن دهان با یخ بعد از خوردن چیزی بسیار داغ.
- سن، بیشتر ترک های دندان در افراد بالای 50 سال رخ میدهد.
انواع دندان شکسته و ترک خورده
ترک های دندان ممکن است به صورت زیر ظاهر شوند:
ترک های مویی
این ترک های بسیار کوچک در مینای دندان (لایه ی محکم بیرونی) دندان ایجاد میشوند. این ترک ها دردناک نیستند و نیاز به درمان ندارند.
شکستگی کاسپ
این نوع ترک معمولا در اطراف پرکردگی دندان ایجاد میشود. در اکثر موارد روی پالپ دندان (مرکز نرم دندان که در اعصاب بافت همبند و رگ های خونی قرار دارد) تأثیر نمیگذارد و در نتیجه درد زیادی ایجاد نمیکند.
ترک هایی که تاخط لثه ادامه میابند
ترک های عمودی که از میان دندان امتداد پیدا میکند اما هنوز به خط لثه نرسیده است به طور کلی قابل کنترل است. اما اگر ترک تا خط لثه ادامه پیدا کند ممکن است مجبور شوید دندان را بکشید. درمان سریع، بهترین کار برای نگه داشتن دندان است.
شکاف دندان
این ترک ها از سطح دندان تا خط لثه امتداد یافته است. این نوع ترک دندان را به دو قسمت جدا هم از تقسیم میکند. چنین شکستگی بزرگی امکان نگه داشتن را تا حد زیادی کاهش میدهد اما در برخی موارد ممکن است دندانپزشک قادر باشد بخشی از آن را حفظ کند.
شکستگی عمودی ریشه
این نوع ترک از زیر خط لثه شروع میشود و به سمت بالا حرکت میکند. اغلب علائم زیادی ندارد مگر در مواردی که دندان عفونی شود. به احتمال زیاد این دندان باید کشیده شود.
دندان شکسته و ترک خورده چه علائمی دارد؟
همه دندان های ترک خورده علائم خاصی ندارند. اما معمولاً علائم رایج دندان های ترک خورده شامل موارد زیر میشوند:
- درد هنگام جویدن یا گاز زدن، به خصوص زمانی که دندان را از روی لقمه برمیدارید.
- حساسیت به گرما، سرما یا شیرینی.
- دردی که می آید و میرود و به ندرت مداوم است.
- تورم لثه در اطراف دندان آسیب دیده.
نحوه تشخیص دندان شکسته و ترک خورده
برای تشخیص ترک دندان دندانپزشک معمولا موارد زیر را انجام میدهد:
- در مورد سابقه سلامت دندان هایتان از شما سؤال میکند مثل اینکه آیا غذا های سفت زیادی میجوید یا دندان قروچه میکنید.
- معاینه دندان ها: پزشک ممکن است برای دیدن ترک های دندان از لنز ذره بین استفاده کند.
- دندانپزشک میتواند یک کاوشگر دندانی را روی دندان های شما حرکت دهد تا ببیند که آیا روی دندان های شما گیر میکند.
- استفاده از رنگ دندان که باعث برجسته شدن ترک دندان میشود.
- بررسی التهاب لثه ها: این روش به ویژه برای تشخیص ترک های عمودی که میتوانند لثه ها را تحریک کنند مفید است.
- اشعه ایکس: اگر چه اشعه ایکس لزوما ترک را نشان نمیدهد اما میتواند وضعیت ضعیف پالپ را نشان دهد که ممکن است ناشی از ترک دندان باشد.
- اگر دندان ترک خورده دارید ممکن است بعد از گاز گرفتن چیزی احساس درد کنید.
دندان شکسته و ترک خورده چگونه ترمیم میشود؟
درمان به اندازه ی ترک، محل قرارگیری آن، علائم شما و اینکه آیا ترک تا خط لثه امتدا یافته بستگی دارد. دندانپزشک با توجه به این عوامل یکی از روش های درمانی زیر را برای شما توصیه میکند:
پیوند
اگر فقط یک تکه کوچک از مینای دندان شما شکسته شده باشد دندانپزشک میتواند آن را با پر کردن ترمیم کند. اگر دندان جلویی شما دچار شکستگی شده باشد دندانپزشک میتواند از روشی به نام باندینگ استفاده کند که از رزین کامپوزیت همرنگ دندان استفاده میکند.
باندینگ یک روش ساده است که معمولا نیازی به بی حس کردن دندان ندارد. برای چسباندن دندان، دندانپزشک ابتدا یک ماده چسبنده را روی دندان میکشد و سپس یک رزین همرنگ دندان را روی آن قرار میدهد. دندانپزشک پس از شکل دادن به مواد باندینگ به گونه ای که شبیه دندان طبیعی باشد از نور ماورابنفش برای سفت شدن مواد استفاده میکند.
تاج
تاج دندان یک وسیله ی مصنوعی است که معمولا از پرسلن یا سرامیک ساخته میشود. تاج روی دندان آسیب دیده قرار میگیرد.
برای قرار دادن تاج، دندانپزشک ابتدا بخشی از مینای دندان را میتراشد تا جای تاج دندان دخال دهان باز شود. دندانپزشک از رنگی استفاده میکند که با رنگ دندان های شما همخوانی داشته باشد و قالب را برای ساختن تاج به آزمایشگاه دندانپزشکی میفرستد.
این مراحل ممکن است چند هفته طول بکشد. وقتی روکش آماده میشود دندانپزشک آن را روی دندان ترک خورده ی شما میچسباند.
با پیشرفت تکنولوژی برخی از دندانپزشکان میتوانند تاج چینی را در مطب آسیاب کرده و آن را در همان روز برای شما نصب کنند.
اگر از تاج دندان درست مراقبت کنید یک عمر دوام میاورد.
روکش های دندانی
اگر دندان جلوی شما دچار شکستگی شده باشد روکش دندان میتواند آن را دوباره ترمیم کند و دندان شما ظاهری سالم داشته باشد. روکش دندان یک پوسته ی نازک از مواد کامپوزیت پرسیلن یا رزین همرنگ دندان است که قسمت جلوی دندان را به طور کامل میپوشاند.
دندانپزشک برای آماده سازی دندان شما حدود 0.3 تا 1.2 میلی از مینای دندان را میتراشد. در مرحله بعد دندانپزشک از دندانی که قرار است به آزمایشگاه فرستاده شود قالب میگیرد و روکش میسازد. زمانی که روکش آماده شد معمولا یک یا دو هفته بعد باید برای گذاشتن آن به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک برای قرار دادن روکش ابتدا سطح دندان شما را با مایع مخصوصی کنده کاری میکند تا زبر شود. سپس روکش را به ماده چسبنده مخصوصی آغشته میکند و آن را روی دندان قرار میدهد. دندانپزشک شما از یک نور مخصوص برای فعال کردن مواد شیمیایی موجود در در ماده چسبند استفاده میکند تا به سرعت سفت شود.
عصب کشی
اگر شکستگی دندان بزرگ باشد که باعث دیده شدن پالپ شود باکتری های دهان میتوانند وارد پالپ شوند و پالپ را عفونی کنند. اگر دندان شما درد میکند، تغییر رنگ میدهد یا به گرما حساس است احتمالاً پالاپ دندان آسیب دیده است. بافت پالپ ممکن است بمیرد، اگر دندان عفونی باشد باید کشیده شود. عصب کشی شامل برداشتن پالپ مرده، تمیز کردن کانال ریشه و سپس آب بندی آن است.
عصب کشی میتواند توسط دندانپزشک عمومی یا اندونتیست انجام شود. معمولاً عصب کشی دردناک تر از پر کردن حفره نیست. در اکثر موارد برای محافظت از دندان باید آن را با روکش پوشاند.
کشیدن دندان
در مواردی که آسیب شدیدی به ساختار دندان و اعصاب و ریشه هایی که زیر آن قرار دارند وارد شده باشد تنها راه حل کشیدن دندان است.
دندان شکسته و ترک‌خورده چه مشکلاتی ایجاد میکند؟
شاید بزرگترین عارضه ی دندان ترک خورده عفونتی باشد که ممکن است به استخوان و لثه سرایت کند. برخی از علائم عفونت دندان ( که به عنوان آبسه دندان هم شناخته نیشود) عبارتند از:
- تب
- درد هنگام جویدن
- تورم لثه
- حساسیت به گرما و سرما
- غدد حساس در ناحیه گردن
- بوی بد دهان
دندانپزشک شما ممکن است سعی کند عفونت دندان را تخلیه کند و سپس برای از بین رفتن باکتری آنتی بیوتیک تجویز کند.
هزینه‌ی ترمیم دندان شکسته و ترک‌خورده
هزینه ی ترمیم دندان ترک خورده با توجه به روش درمان متفاوت است. اگر نیاز به درمان ریشه دارید ممکن است با توجه به تعداد ریشه های دندان هزینه های شما افزایش یابد. اما اگر مجبور به کشیدن دندان و کاشت ایمپلنت شوید هزینه های شما به راحتی سه برابر میشود.
نکات کلی
ترک دندان یک مشکل رایج است. روش های مختلفی برای درمان آسیب و نگه داشتن دندان وجود دارد.
با وجود اینکه ترک دندان قابل ترمیم است اما دندان ترک خورده برخلاف استخوان شکسته هرگز به طور کامل ترمیم نمیشود. اما درمان سریع بهترین راه حل برای حفظ دندان و جلوگیری از عفونت و آسیب بیشتر است. درد شما بعد از درمان باید طی چند روز کاهش یابد.
رعایت بهداشت دهان و دندان، پرهیز از خوردن غذاهای سفت و استفاده از محافظ دندان در صورت دندان قروچه یا ورزش های تماسی در محافظت از سلامت دندان های شما مؤثر است.
سؤالات پرتکرار
آیا دندان شکسته یا ترک خورده خود به خود ترمیم میشود؟
دندان ترک خورده خود به خود ترمیم نمیشود. برخلاف استخوان ها که رگ های خونی زیادی دارند و میتوانند خودشان را ترمیم کنند مینای دندان هیچ رگ خونی ندارد و در صورت آسیب دیدن نمیتواند خود را ترمیم کند.
آیا برای ترمیم دندان شکسته یا ترک خورده همیشه به عصب کشی نیاز است؟
برخورد ضربه شایع ترین علت شکستگی دندان جلو است. برای شکستگی هایی که پالپ دندان را تحت تاثیر قرار نداده باشند نیازی به عصب کشی نیست مگر اینکه بیمار علائم پالپیپ (عفونت پالپ) را داشته باشد. اگر پالپ به دلیل شکستگی در معرض دیده قرار گرفته باشد بیمار حتماً به عصب کشی نیاز دارد.
چه وقت دندان شکسته و ترک خورده را میکشند؟
اگر ترک به داخل پالپ کشیده شده باشد میتوان دندان را با عصب کشی و روکش درمان کرد تا از بزرگتر شدن ترک جلوگیری شود. اما اگر ترک به زیر خط لثه کشیده شده باشد دیگر قابل درمان نیست و دندان باید کشیده شود.
آیا دندان شکسته یک وضعیت اورژانسی است؟
دندان شکسته اغلب نیاز به مراجعه فوری به دندانپزشک دارد. در واقع شکستگی دندان یکی از شایع ترین اورژانس های دندانی است.
آیا دندان ترک خورده درد دارد؟
در بیشتر موارد زمانی که با دندان ترک خورده چیزی را گاز میگیرد بعد از برداشتن دندان از روی آن دچار درد میشوید. بنابراین حتی اگر هنگام گاز گرفتن درد نداشته باشید هنگام برداشتن دندان درد را احساس میکنید.
دندان های ترک خورده همچنین ممکن است نسبت به انواع خاصی از غذاها و نوشیدنی ها بسیار حساس باشند. اگر احساس درد یا حساسیت شدید در ناحیه ی خاصی از دهان خود دارید ممکن است به دلیل وجود دندان ترک خورده باشد.
اگر دندان ترک خورده درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
دندان ترک خورده مانند یک بمب ساعتی عمل میکند. حتی اگر ظاهراً هیچ مشکلی نداشته باشد. دندان های ترک خورده اگر درمان نشوند یه مرور زمان بیشتر ترک میخورند و در نهایت به نقطه ای میرسند که ترمیم کردن آن ها غیر ممکن است.
چرا ترک های دندان در اشعه ایکس دندان دیده نمیشوند؟
متأسفانه در برخی موارد اشعه ایکس ترک های دندانی را نشان نمیدهد چون پرتو اشعه ایکس باید موازی با ترک باشد قبل از اینکه بتواند به آن نفوذ کند. اما گاهی اوقات ممکن است علائم دیگری از ترک را نشان دهد. در شکستگی عمودی ریشه اگر ترک به اندازه کافی بزرگ باشد از بین رفتن عمودی استخوان در نزدیکی ریشه قابل مشاهده است. دندانپزشک شما میتواند از یک نور روشن یا ذره بین برای دیدن ترک استفاده کند. همچنین ممکن است از رنگ مخصوص برای مشخص کردن ترک استفاده شود.
