پرودنتیت، عفونت شدید لثه است که به بافت نرم لثه آسیب میزند. اگر این بیماری درمان نشود ممکن است حتی به استخوان‌های نگه‌دارنده دندان‌های شما هم آسیب بزند. پریودنتیت میتواند باعث لق شدن دندان‌ها یا حتی افتادن دندان‌ها شود. پرودنتیت یک بیماری شایع است، اما تا حد زیادی قابل پیشگیری است. این بیماری معمولاً در نتیجه عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به وجود می‌آید. مسواک زدن، حداقل دو بار در روز، استفاده روزانه از نخ دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک میتواند شانس درمان بیماری پریودنتیت را افزایش دهد؛ همچنین شما می‌توانید با انجام این کار تا حد زیادی از ابتلا به پریودنتیت پیشگیری کنید.
در این مقاله با علائم، درمان و روش‌های پیشگیری بیماری پریودنتیت بیشتر آشنا می‌شوید. لازم به ذکر است که برای درمان عفونت لثه، باید حتماً به یک دندانپزشک ماهر و باتجربه مراجعه کنید؛ زیرا یک دندانپزشک مجرب با انواع روش‌های درمانی آشنایی دارد و نیز میتواند عوارض را مدیریت کند. همچنین میتواند خطرات، عوارض جانبی و دوران نقاهت را به حداقل برساند.
علائم بیماری پریودنتیت
لثه‌های سالم، سفت و صورتی رنگ هستند و به خوبی دندان‌ها را در بر می‌گیرند. علائم و نشانه‌های بیماری پریودنتیت میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تورم و التهاب لثه‌ها
- تغییر رنگ لثه‌ها به رنگ قرمز روشن، قرمز تیره یا حتی ارغوانی
- حساسیت لثه‌ها در هنگام لمس
- خونریزی کردن لثه
- صورتی شدن رنگ مسواک پس از مسواک زدن
- خونریزی لثه در هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن
- بوی بد دهان
- وجود چرک و عفونت بین دندان‌ها یا روی لثه‌ها
- لق شدن دندان یا افتادن دندان
- درد هنگام جویدن
- ایجاد فاصله بین دندان‌ها
- جدا شدن لثه از دندان و حرکت لثه به سمت بالا به طوری که باعث بلندتر دیده شدن دندان‌ها شود. (تحلیل رفتن لثه)
- تغییر در نحوه قرار گیری دندان‌ها در هنگام جویدن
علل بروز بیماری پریودنتیت
در بیشتر موارد بیماری پرودنتیت با تجمع پلاک روی دندان شروع می‌شود؛ پلاک‌ها لایه‌های چسبناکی هستند که عمدتاً از باکتری تشکیل شده‌اند. اگر پلاک‌های برداشته یا درمان نشوند؛ ممکن است به پریودنتیت تبدیل شوند. در ادامه به نحوه تبدیل پلاک به پریودنتیت پرداخته می‌شود:
- در صورتی که قند و نشاسته موجود در غذا‌ها با باکتری‌هایی که به طور طبیعی در دهان قرار دارند؛ تعامل برقرار کنند، پلاک‌ها روی دندان به وجود می‌آیند. دو بار در روز مسواک زدن و استفاده روزانه از نخ دندان، میتواند پلاک‌ها را از بین ببرد، اما حواستان باشد که پلاک‌ها دوباره به سرعت رشد می‌کنند.
- اگر پلاک‌ها روی دندان باقی بمانند، در زیر خط لثه سفت و سخت میشوند و به جرم دندان تبدیل میشوند. در این صورت به آن‌ها تارتار یا جرم گفته می‌شود. این تارتار‌ها پر از باکتری هستند و جدا کردن آن‌ها از دندان سخت‌تر است. هر چه پلاک و جرم مدت طولانی تری روی دندان‌ها باقی بمانند؛ آسیب بیشتری به دندان‌ها وارد می‌کنند. شما نمی‌توانید جرم یا تارتار را با مسواک زدن از روی دندان‌ها پاک کنید؛ بلکه برای برداشتن آن‌ها به پاکسازی حرفه‌ای دندان نیاز دارید.
- پلاک‌ها می‌توانند باعث التهاب لثه یا ژنژیویت شوند، البته این بیماری خفیف‌ترین نوع بیماری لثه است. ژنژیویت، تحریک و التهاب بخشی از لثه است و معمولاً در اطراف پایه دندان‌ها به وجود می‌آید. التهاب لثه را می‌توان با درمان مناسب و مراقبت کافی، در خانه درمان کرد.
- التهاب مداوم لثه میتواند به پریودنتیت منجر شود، در این صورت لثه در محل اتصال به دندان، پر از پلاک، چرک و باکتری می‌شود. با گذشت زمان این حالت شدید تر شده و به اعماق لثه نفوذ می‌کند و باکتری‌های بیشتری در لثه تجمع می‌یابند. اگر این بیماری درمان نشود؛ با گذشت زمان میتواند به از بین رفتن بافت لثه یا حتی استخوان فک منجر شود که در این حالت ممکن است شما یک یا چند دندان خود را از دست بدهید. همچنین التهاب مزمن و مداوم میتواند سیستم ایمنی بدن شما را هم تحت تأثیر قرار دهد.
عواملی که خطر ابتلا به پریودنتیت را افزایش می‌دهند
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به پریودنتیت را افزایش دهند، عبارتند از:
- ژنژیویت یا التهاب لثه
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو
- تغییرات هورمونی مثل تغییرات زمان بارداری
- استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدری مثل ماری جوانا
- چاقی
- سوء تغذیه و کمبود ویتامین C
- ژنتیک
- مصرف دارو‌های خاصی که موجب خشکی دهان یا تغییر شکل در لثه‌ها میشوند.
- شرایطی که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود مثل: سرطان خون، ایدز یا HIV و روش‌های درمانی سرطان
- بعضی بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، آرتریت روماتوئید و بیماری کرون
عوارض بیماری پریودنتیت
بیماری پرودنتیت میتواند باعث سُست شدن و تحلیل رفتن لثه شود. باکتری‌های به وجود آورنده پریودنتیت می‌توانند از طریق جریان خون به سایر نقاط بدن منتقل شوند و سایر قسمت‌های بدن را هم تحت تأثیر قرار دهند. به طور مثال می‌توان پریودنتیت را با بیماری‌های تنفسی، آرتریت روماتوئید، بیماری‌های عروق کرونر و مشکلات کنترل قند خون در افراد دیابتی مرتبط دانست.
تشخیص بیماری پریودنتیت
دندانپزشک ممکن است برای تشخیص پریودنتیت و شدت آن یکی از اقدامات زیر را انجام دهد:
- بررسی سابقه پزشکی برای تشخیص هر عاملی که ممکن است موجب ایجاد علائم شما شده باشد. مثل: سیگار کشیدن یا مصرف داروهایی که موجب خشکی دهان میشوند.
- معاینه دهان به منظور بررسی وجود هر گونه پلاک، جرم یا خونریزی.
- اندازه‌گیری عمق لبه لثه، دندانپزشک با قرار دادن یک پروب دندانی در کنار دندان و در زیر خط لثه، میتواند عمق لبه لثه را اندازه‌گیری کند. ممکن است لازم باشد؛ این کار در چند نقطه از دهان شما انجام شود. در لثه‌های سالم، معمولاً عمق لبه لثه ۱ تا ۳ میلی‌متر است. اگر عمق لبه لثه بیشتر از ۴ میلی‌متر باشد؛ ممکن است نشان دهنده پریودنتیت باشد. اگر عمق لبه لثه حدود ۵ میلی‌متر باشد؛ دیگر نمی‌توان آن را به خوبی تمیز کرد.
- تهیه عکس اشعه ایکس از دندان‌ها برای بررسی اینکه آیا استخوان آسیب دیده یا خیر و نیز تعیین عمق دقیق لبه لثه.
دندانپزشک با توجه به شدت بیماری، پیچیدگی روند درمان، عواملی که خطر را افزایش می‌هند و نیز وضعیت سلامتی شما، درجه و میزان پیشرفت پرودنتیت را تعیین می‌کند.
درمان پریودنتیت
ممکن است درمان پرودنتیت توسط یک پریودنتیست، دندانپزشک یا یک متخصص بهداشت دهان، انجام شود. هدف از درمان پرودنتیت، پاک و تمیز کردن لبه‌های عمیق شده لثه و جلوگیری از آسیب رسیدن به استخوان فک می‌باشد. اما درمان زمانی بهترین نتیجه را خواهد داشت که شما، به طور روزانه از دندان‌های خود مراقبت کنید و بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید همچنین از مصرف دخانیات هم خودداری کنید.
روش‌های درمانی غیر جراحی پریودنتیت
اگر پرودنتیت زیاد پیشرفته نباشد؛ ممکن است روش‌های درمانی کمتر تهاجمی کار ساز باشند. این روش‌ها عبارتند از:
جرم گیری
در روش جرم گیری، تمام جرم‌ها و باکتری‌ها از سطح دندان پاک میشوند و زیر لثه هم تمیز می‌شود. جرم گیری ممکن است با استفاده از ابزار دندانپزشکی، لیزر یا امواج اولتراسونیک انجام شود.
تسطیح ریشه
در روش روت پلنینگ یا تسطیح ریشه، سطوح ریشه دندان صاف و تمیز میشوند. در این صورت از تجمع جرم و باکتری جلوگیری می‌شود. باکتری‌هایی که موجب التهاب لثه میشوند و از چسبیدن لثه به دندان جلوگیری می‌کنند؛ از بین می‌روند.
آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی می‌توانند به کنترل عفونت‌های باکتریایی کمک کنند. آنتی بیوتیک‌های موضعی ممکن است به صورت دهانشویه‌های حاوی آنتی بیوتیک یا ژل‌هایی باشند که باید بین دندان‌ها و روی لثه‌ها مالیده شوند. البته ممکن است برای از بین بردن کامل باکتری‌های عفونت زا، به آنتی بیوتیک‌های خوراکی هم نیاز باشد.
درمان به روش جراحی
اگر پرودنتیت پیشرفته باشد؛ ممکن است برای درمان به روش‌های جراحی نیاز باشد. این روش‌ها عبارتند از:
جراحی فلپ (جراحی کم کردن عمق لبه لثه)
در این روش، دندانپزشک برش کوچکی در لثه ایجاد می‌کند و بافت لثه را کمی به کنار میزند؛ تا بتواند به طور کامل ریشه دندان را جرم گیری و تمیز کند. در صورتی که در اثر پرودنتیت، استخوان فک هم آسیب دیده باشد؛ در این روش پس از تمیز کردن ریشه دندان، استخوان هم ترمیم می‌شود و سپس لثه را بخیه می‌زنند. پس از بهبودی کامل، تمیز کردن دندان‌ها و سالم نگه‌داشتن لثه ساده‌تر خواهد بود.
پیوند بافت نرم
زمانی که بافت لثه از بین می‌رود؛ خط لثه به عقب می‌رود. در این صورت ممکن است به پیوند بافت برای ترمیم و تقویت بافت آسیب دیده نیاز باشد. معمولاً این کار با برداشتن مقداری بافت از سقف دهان خود فرد یا استفاده از بافت اهدا شده توسط فردی دیگر و قرار دادن بافت پیوندی در محل آسیب دیده، انجام شود. این کار از تحلیل رفتن لثه جلوگیری می‌کند همچنین ریشه‌های بیرون زده دندان را می‌پوشاند و ظاهری دلنشین تر به دهان می‌دهد.
پیوند استخوان
این روش درمانی زمانی به کار می‌روند که پرودنتیت، بافت استخوانی اطراف ریشه دندان را از بین برده باشد. در پیوند ممکن است از قطعات کوچک استخوان خود فرد، استخوان مصنوعی یا حتی استخوان اهدایی، استفاده شود. پیوند استخوان، میتواند دندان را در جای خود نگه دارد و از لق شدن و افتادن دندان جلوگیری می‌کند. همچنین این کار زمینه را برای رشد مجدد استخوان فراهم می‌کند.
بازسازی هدایت شده بافت استخوان
با این کار استخوانی که توسط باکتری‌ها از بین رفته، مجدداً رشد می‌کند. در این روش، دندانپزشک یک پارچه زیست سازکار در فضای بین استخوان از بین رفته و دندان قرار می‌دهد. این پارچه از ورود مواد یا رشد بافت‌های دیگر در محل، جلوگیری می‌کند و به استخوان اجازه رشد مجدد می‌دهد.
پروتئین‌های محرک رشد بافت
در این روش، یک ژل مخصوص روی ریشه دندان بیمار قرار داده می‌شود. این ژل حاوی یکسری پروتئین‌هاست که در مینای دندان هم وجود دارند. این پروتئین‌ها می‌توانند رشد استخوان و بافت سالم را تحریک کنند.
سبک زندگی و روش‌های درمان خانگی
شما می‌توانید از این روش‌ها برای کاهش یا پیشگیری از پرودنتیت، استفاده کنید:
- دندان‌های خود را دو بار در روز مسواک بزنید، البته بهتر است بعد از هر وعده یا میان وعده هم مسواک بزنید.
- از یک مسواک با برس نرم استفاده کنید و هر سه ماه یکبار آن را عوض کنید.
- استفاده از مسواک‌های برقی، ممکن است در از بین بردن جرم‌ها و پلاک‌های دندان، مفید تر باشد.
- استفاده روزانه از نخ دندان.
- همچنین شما می‌توانید با توصیه دندانپزشک، از دهانشویه برای از بین بردن پلاک‌های دندان استفاده کنید.
- شما می‌توانید علاوه بر مسواک و نخ دندان، از تمیز کننده‌های بین دندانی مثل مسواک بین دندانی و خلال دندان هم استفاده کنید و از این طریق فرایند تمیز کردن دندان‌هایتان را تکمیل کنید.
- شما باید طبق توصیه دندانپزشک، به طور منظم و حرفه‌ای دندان‌های خود را تمیز کنید.
- از سیگار کشیدن و جویدن تنباکو خودداری کنید.
پیشگیری از پریودنتیت
بهترین روش پیشگیری از بیماری پرودنتیت، رعایت بهداشت دهان و دندان است. اینکار باید طبق برنامه و به طور پیوسته انجام شود.
رعایت بهداشت دهان و دندان
برای این کار، شما باید حداقل دو بار در روز، صبح و شب، به مدت دو دقیقه مسواک بزنید و حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. نخ دندان کشیدن قبل از مسواک زدن به شما این امکان را می‌دهد که ذرات غذا را از بین دندان‌هایتان خارج کنید. رعایت بهداشت دهان و دندان از تشکیل محیطی مناسب برای رشد باکتری‌های بیماری‌زا، در دهان جلوگیری می‌کند.
مراجعه مرتب به دندانپزشک
شما باید تقریباً هر ۶ یا ۱۲ ماه یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر به دلایل خاصی مثل خشکی دهان، مصرف برخی دارو‌ها و یا سیگار کشیدن؛ بیشتر در معرض ابتلا به پرودنتیت هستید؛ ممکن است بیشتر از سایر افراد به جرم گیری دندان‌ها نیاز پیدا کنید.
چه زمانی برای درمان پرودنتیت باید به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
شما می‌توانید طبق توصیه دندانپزشک برای معاینات خود برنامه ریزی کنید. اگر علائم بیماری پرودنتیت را مشاهده کردید؛ سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید. هر چه سریع‌تر برای درمان اقدام کنید، شانس بیشتری برای درمان خواهید داشت.
آماده شدن برای معاینه دندانپزشکی
به دندانپزشک مراجعه کنید. اگر شدت پرودنتیت زیاد باشد؛ ممکن است دندانپزشک شما را به متخصص بیماری‌های لثه یا پریودنتیست، ارجاع دهد.
در ادامه به روش‌هایی پرداخته می شود که میتواند به شما در امر آماده شدن برای درمان کمک کند.
کار‌هایی که می‌تونید انجام دهید
شما باید قبل از مراجعه به دندانپزشک فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- تمام علائمی که دارید، حتی علائمی که ممکن است به نظرتان بی ربط باشد را هم بنویسید.
- اطلاعات شخصی مرتبط مثل شرایط و سابقه پزشکی.
- تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، مانند دارو‌های بدون نسخه، ویتامین‌ها، گیاهان دارویی یا سایر مکمل‌ها به همراه دوز‌ها.
- سؤالاتی که باید از دندانپزشک خود بپرسید تا بتوانید بهتر از وقت استفاده کنید.
سؤالاتی که باید از دندانپزشک بپرسید، عبارتند از:
- چه چیزی باعث ایجاد این علائم شده است؟
- در صورت لزوم به انجام چه آزمایشاتی نیاز است؟
- بهترین روش درمان چیست؟
- آیا بیمه، روش درمانی که توصیه می‌کنید را تحت پوشش قرار می‌دهد؟
- آیا جایگزینی برای روش درمانی پیشنهادی شما وجود دارد؟
- چه محدودیت‌ها و شرایطی را باید رعایت کنم؟
- برای حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها چه اقداماتی را می‌توانم در خانه انجام دهم؟
- آیا در این زمینه بروشور یا مجله‌ای وجود دارد که بتوانم مطالعه کنم؟
- برای دریافت اطلاعات بیشتر چه وب سایت‌هایی را توصیه می‌کنید؟
از پرسیدن تمام سؤال‌های خود دریغ نکنید.
سؤالاتی که ممکن است دندانپزشک از شما بپرسد
دندانپزشک ممکن است سؤالاتی درباره علائمی که دارید، از شما بپرسد. مثل:
- اولین علائمی که تجربه کردید چه بود؟
- آیا علائم شما متداوم است یا گاه به گاه به وجود می‌آید؟
- چند بار در روز مسواک می‌زنید؟
- آیا از نخ دندان استفاده می‌کنید؟ چند وقت یکبار از نخ دندان استفاده می‌کنید؟
- چند وقت یکبار برای معاینه به دندانپزشک مراجعه می‌کنید؟
- چه شرایط خاصی را در سابقه پزشکی خود دارید؟
- از چه داروهایی استفاده می‌کنید؟
- آیا از فراورده‌های تنباکو استفاده می‌کنید؟
پیش بینی سؤالات و آماده کردن پاسخ‌ها از قبل به شما این امکان را می‌دهد که از زمان ملاقات با دندانپزشک، بهترین بهره را ببرید.
سؤالات متداول
آیا ممکن است عفونت لثه خود به خود برطرف شود؟
آبسههای دندانی، تجمع چرک در دندان یا لثه هستند که در اثر عفونت ایجاد میشوند. و نیاز به درمان فوری توسط دندانپزشک دارند. آبسههای دندان خود به خود برطرف نمیشوند.
عفونت لثه چه احساسی دارد؟
علائم آبسه و عفونت دندان یا لثه، میتواند شامل درد شدید و ضربان دار در دندان و لثه باشد. این علائم معمولاً به طور ناگهان ایجاد میشوند و به مرور بدتر میشوند. این درد میتواند، به گوش، فک و گردن در همان سمتی که دندان آسیب دیده وجود دارد؛ هم سرایت کند. در این صورت معمولاً، درد در هنگام دراز کشیدن شدیدتر می‌شود و حتی ممکن است خواب فرد را مختل کند.
چگونه می‌توان متوجه عفونت باکتریایی موجود در دندان یا لثه شد؟
در عفونت‌های باکتریایی دهان مثل پرودنتیت، علائم زیر وجود دارند:
- بوی بد در دهان.
- احساس مزه تلخ در دهان.
- درد مداوم.
سریع‌ترین روش برای از بین بردن عفونت لثه چیست؟
محلول آب نمک برای التهاب لثه آسیب دیده بسیار موؤثر است. آب نمک میتواند، التهاب و درد را کاهش دهد و باکتری‌های موجود در دهان و لثه را تا حدودی از بین ببرد. شستشوی دهان با آب نمک، ۲ تا ۳ بار در روز، میتواند در مبارزه با عفونت لثه مؤثر باشد.
عفونت لثه معمولاً چقدر طول می‌کشد؟
تورم لثه معمولاً بسیار رایج است در نتیجه جایی برای نگرانی نیست. اما اگر تورم لثه بیش از یک تا دو روز طول بکشد، ممکن است نشانه بیماری جدی‌تری، مثل التهاب لثه( ژنژیویت)، پریودنتیت یا آبسه دندان باشد.
بهترین آنتی بیوتیک برای درمان عفونت لثه چیست؟
مترونیدازول زمانی که همراه با آموکسی سیلین یا تتراسایکلین استفاده شود بهترین عملکرد را در درمان عفونت لثه دارد. سیپروفلوکساسین: آنتی بیوتیکی است که به طور خاص برای بهترین نتیجه ساخته شده است. اکتینومایستم کومیتانس، یک باکتری مضر است که سرعت رشد کندی دارد و در ایجاد بیماری‌های لثه مؤثر است که برای از بین بردن آن از سیپروفلوکساسین استفاده می‌شود.
آیا عفونت لثه میتواند به بیماری دیگری منجر شود؟
آبسههای دندانی ممکن است باعث ایجاد علائم بیماری در فرد شوند. مانند: حالت تهوع، استفراغ، تب، لرز و تعریق.
اگر عفونت لثه درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
پریودنتیت بیماری لثه است. این عفونت به بافت نرم لثه‌ها آسیب میزند؛ همچنین میتواند استخوان اطراف دندان‌ها را هم از بین ببرد. اگر این بیماری درمان نشود، باعث از بین رفتن بافت استخوانی اطراف دندان‌ها می‌شود در نتیجه دندان‌ها لق شده و می‌افتند.
آیا ممکن است عفونت لثه گسترش پیدا کند؟
عفونت دندان یا آبسه دندان، مجموعه‌ای از چرک و باکتری است که در دندان یا لثه تجمع پیدا کرده است. اگر عفونت دندان به طور کامل درمان نشود، میتواند به سایر نقاط بدن سرایت کند؛ حتی ممکن است منجر به عوارض جدی تهدید کننده حیات شود.
