درمان ارتودنسی روشی برای صاف و مرتب کردن دندانها یا حرکت دادنشان به منظور زیباتر و منظم‌تر شدن دندانها و بهبود عملکردشان است. به‌علاوه ارتودنسی مراقبت از دندانها را آسان‌تر میکند و در نتیجه در بلندمدت از طریق توزیع فشار بایت بر روی تمام دندانها به سلامت دندانها، لثه‌ها و مفصل‌های فک کمک میکند.
ارتودنسی دندان چه مراحلی دارد؟
مراحل انجام ارتودنسی شامل موارد زیر است:
مشاوره
برای ویزیت و مشاوره به متخصص ارتودنسی مراجعه و درباره طرح درمان با ایشان گفتگو می‌کنید.
عکس برداری
رادیوگرافی سفالومتری: این عکس رادیوگرافی از سر، منظم بودن فک‌ها و دندانها را نشان می‌دهد تا مشخص شود که آیا به صورتی هماهنگ در حال رشد هستند یا خیر.
رادیوگرافی پانورامیک: دستگاهی که دور سر می‌چرخد، از فک‌ها و دندانها عکس رادیوگرافی می‌گیرد تا مرحله رشد و موقعیت غیرعادی دندانها و فک‌ها مشخص شود.
قالب‌گیری
دستیار دندانپزشک تری قالب‌گیری را با ماده آلژینات پر میکند و دندانپزشک آن را به آرامی در دهانتان می‌گذارد تا مدلی از دندان‌های‌تان تهیه شود.
بستن بند
حلقه‌ای فلزی برای نگهداشتن بریس روی دندان گذاشته میشود.
چسباندن یا باندینگ
باندینگ به عمل چسباندن براکت‌ها به دندانها با استفاده از چسبی ایمن و مخصوص گفته میشود.
تنظیم ارتودنسی
متخصص ارتودنسی پیشرفت درمان را ارزیابی میکند و در صورت لزوم کش‌ها یا سیم‌ها را عوض میکند تا درمان به خوبی در مسیر درست پیش برود.
جدا کردن
روز جدا کردن براکت‌ها روز هیجان‌انگیزی است! متخصص بریس‌ها را باز میکند و می‌توانید از لبخند زیبای جدیدتان لذت ببرید.
چه کسانی باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند؟
برای افراد با شرایط زیر، ارتودنسی دندانی می تواند یک گزینه ایده ال باشد:
اوربایت، آندربایت یا کراس بایت
اگر دندانها یا فک خطر پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش بدهد، ارتودنسی گزینه مناسبی خواهد بود. اگر اوربایت، آندربایت یا کراس بایت شدیدی داشته باشید که مشکلاتی را برای سلامت دهان و دندانها پیش آورده باشد، ارتودنسی بهترین درمان برای شما خواهد بود.
نامنظم بودن دندانها یا فک
اگر هنگام غذا خوردن، حرف زدن یا مسواک زدن دندانها دچار ناراحتی می‌شوید، بهتر است به ارتودنسی فکر کنید. این ناراحتی می‌تواند سلامت دهان و دندانها را به خطر بیندازد و در صورت درمان نشدن، مشکلاتی جدی را ایجاد کند. اگر فک یا دندان‌های‌تان نامنظم باشد و به خوبی روی هم قرار نگیرد یا اصطلاحاً مال‌اکلوژن داشته باشید، ارتودنسی درمان مناسبی خواهد بود.
زیباتر کردن لبخند
اگر دوست دارید لبخند زیباتری داشته باشید، اما نمی‌خواهید سلامت دهان و دندانها را به خطر بیندازید، ارتودنسی درمانی ایده‌آل برای خلق لبخندی زیبا خواهد بود. ارتودنسی علاوه بر کاهش ناراحتی دهان و دندانها، موجب بهبود سلامت و بهداشت دهان و دندانها نیز میشود.
فاصله زیاد بین دندانها
اگر فاصله بین دندان‌های‌تان بیشتر از آن است که بتوان فاصله را با ونیر یا روکش بست، جراحی می‌تواند گزینه فوق‌العاده‌ای باشد. فاصله‌دار بودن دندانها بستن دهان را دشوار میکند و درنتیجه باعث ساییدگی شدید دندانها میشود که به نوبه خود به آسیب‌دیدگی و پوسیدگی دندانها می‌انجامد. ارتودنسی فاصله بین دندانها را می‌بندد و خطر بروز مشکلات بعدی دهان و دندان را کاهش می‌دهد.
دندان‌های به‌هم‌فشرده
ارتودنسی برای بیمارانی مفید است که دندان‌های‌شان به‌هم‌فشرده است و به همین دلیل نمی‌توانند آنها را به خوبی مسواک بزنند. دندان‌های شلوغی که روی هم افتاده‌اند، موجب بروز مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه، ساییدگی مینای دندان و حتی درد فک می‌شوند. به کمک جراحی می‌توان موقعیت دندانها را تغییر داد تا جای بیشتری برای دندانها ایجاد شود و درنتیجه بهداشت دهان و دندان بهبود یابد.
مشکلات تنفسی هنگام غذا خوردن
بیمارانی که هنگام غذا خوردن مشکل تنفسی یا اصطلاحاً آپنه خواب دارند، می‌توانند مجاری تنفسی را به کمک ارتودنسی باز کنند. جراحی روشی فوق‌العاده برای بیمارانی است که به دلیل شکل دندانها و فک‌ها مشکل تنفسی دارند.
نامنظم بودن فک
مشکل عدم‌هم‌ترازی و نامنظم بودن فک‌ها را می‌توان با ارتودنسی اصلاح کرد تا عملکرد کامل فک‌ها بازیابی شود. شایع‌ترین مشکل فک‌ها اختلال مفصل فکی ـ گیجگاهی (TMJ) و نورالژی عصب سه‌قلو است که باعث احساس درد در مفصل‌های فک، صورت، گوش‌ها و گردن میشود. ارتودنسی روشی فوق‌العاده برای بیمارانی است که از TMJD و نورالژی عصب سه‌قلو رنج می‌برند.
انواع روش های ارتودنسی
درمان ارتودنسی انواع مختلفی دارد. متخصص بهترین روش درمان را با توجه به مشکلتان توصیه میکند.
ارتودنسی به چهار نوع اصلی تقسیم‌بندی میشود که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید.
بریس ثابت
بریس ثابت از براکت‌هایی تشکیل میشود که جلوی دندانها چسبانده و با سیم به هم متصل می‌شوند.
انواع بریس ثابت به شرح زیر است:
بریس فلزی
بریس فلزی رایج‌ترین نوع بریس ثابت است. بریس فلزی محبوبیت بالایی نزد نوجوانان دارد، چون می‌توانند بریس را با رنگ‌های مختلف زیباتر کنند و با ارتودنسی رنگی لبخندی منحصربه‌فرد خلق کنند. بریس فلزی از براکت‌های استیل ضدزنگ گرید بالایی تشکیل میشود که روی دندانها چسبانده و با سیم‌های قوسی به هم متصل می‌شوند.
براکت‌های فلزی شکل‌داده شده همراه با سیم قوسی که به گونه‌ای خم شده است تا منعکس‌کننده بایت «ایده‌آل» باشد، دندانها را به آرامی با اعمال فشار به سمت موقعیت دلخواه حرکت می‌دهند. به عبارت دیگر سیم قوسی شکل مطلوب دندانها را پس از درمان نشان می‌دهد. رشته‌های سیم از میان براکت‌ها رد میشود و زمانی‌که سیم سعی میکند به شکل اصلی‌اش برگردد، فشاری را برای حرکت دندانها به آنها وارد میکند. بریس در تمام لحظات درمان ارتودنسی در حال حرکت دادن دندانها و انجام درمان است.
دندان‌های جای‌گرفته در استخوان فک را تصور کنید. وقتی فشار سیم قوسی به یک طرف وارد میشود، استخوان سمت دیگر در برابر فشار تاب نمی‌آورد. درنتیجه دندان حرکت میکند و استخوان جدیدی در فضای قبلی دندان رشد میکند.
بریس شفاف یا سرامیکی
بریس سرامیکی ظاهر زیبا و شفافی دارد و چون از براکت‌های شفاف سرامیکی ثابت تشکیل میشود، نسبت به بریس فلزی کمتر جلب توجه میکند. بریس سرامیکی به دلیل ظاهر زیبای‌اش محبوبیت بالایی دارد.
روش کار بریس سرامیکی مانند بریس فلزی است، تفاوت اصلی در این دو روش ماژول‌های کشی سفیدی است که به‌جای سیم استیل از آنها استفاده میشود و ردیف براکت‌ها را نامشخص میکند.
بریس لینگوال
بریس لینگوال یا پشت‌دندانی بریس ثابتی است که در سمت داخلی دهان و روی سطح پشتی دندانها به سمت زبان چسبانده میشود. بنابراین می‌توان موقعیت دندانها را بدون دیده شدن بریس‌ها اصلاح کرد. ارتودنسی لینگوال محدودیت سنی ندارد و شرط انجام آن این است که بافت‌های لثه سالم باشند و دندانها هنوز محکم و ثابت در استخوان جای گرفته باشند. ممکن است زبان در ابتدا کمی تحریک شود و مشکلات گفتاری پیش بیاید، اما بیمار کمی پس از جای‌گذاری بریس به بریس لینگوال عادت میکند و این مشکلات برطرف میشود.
بریس خودتنظیم‌شونده
بریس خودتنظیم‌شونده نوع پیشرفته‌ای از بریس فلزی است که به کش یا حلقه O نیاز ندارد. بریسهای معمولی با کش به هم بسته میشود، کش سایش و فشار ایجاد میکند و درمان را آهسته‌تر و ناراحت‌کننده‌تر میکند.
بریس خودتنظیم‌شونده مانند دروازه‌ای سیم را در خود نگه می‌دارد و آن را در جای مناسب ثابت میکند. بریس خودتنظیم‌شونده یا دیمون از سازوکار لغزشی برای نگهداشتن سیم استفاده میکند، درنتیجه دندانها می‌توانند آزادانه‌تر، سریع‌تر و راحت‌تر حرکت کنند. بریس خودتنظیم‌شونده به گونه‌ای طراحی میشود که نامشخص و راحت باشد و بیمار بتواند آن را به سادگی تمیز کند.
بریس خودتنظیم‌شونده حلقه O یا کشی ندارد که پلاک‌ها را جذب و جمع کند، بنابراین در این روش ارتودنسی می‌توانید بهداشت و سلامت بهینه دندانها را در طول درمان حفظ کنید. براکت‌های خودتنظیم‌شونده فلزی و سرامیکی در بازار وجود دارد.
ارتودنسی متحرک
در ارتودنسی متحرک معمولاً از پلاک‌های پلاستیکی استفاده میشود که سقف دهان را می‌پوشانند و روی چند دندان گیره دارند. ارتودنسی متحرک فقط برای حرکت‌های بسیار محدود کاربرد دارد.
ارتودنسی نامرئی
پلاک نامرئی یک تری شفاف تشکیل‌شده از ماده‌ای خاص است که مانند بریس و براکت برای صاف و منظم کردن دندانها به کار برده میشود. پلاک نیرویی ملایم و مداوم را برای حرکت دادن دندانها و قرار دادنشان در موقعیت مناسب به دندانها وارد میکند، بدون آن‌که دردسر استفاده از براکت‌ها و سیم‌های فلزی وجود داشته باشد. پلاک به صورت سفارشی و از طریق اسکن دیجیتال برای هر بیمار ساخته میشود.
بریس نامرئی برای بزرگسالان و نوجوانان بزرگ‌تر طراحی میشود، اما برای بیمارانی که هنوز دندان شیری ندارند، توصیه نمی‌شود. کودکان و نوجوانان کوچک‌تر دچار مشکلات ارتودنسی باید از بریسهای فلزی قدیمی استفاده کنند که براکت‌ها و سیم‌های‌اش جلوی دندانها چسبانده میشود.
ریتینر
ریتینر یا پلاک نگهدارنده یکی از وسیله‌های ارتودنسی است که پس از باز کردن براکت‌ها و دیگر وسایل ارتودنسی از آن استفاده میشود. پلاک نگهدارنده به صورت سفارشی از پلاستیک و فلز برای هر بیمار تهیه میشود و روی دندانها گذاشته میشود.
فضانگهدار
فضانگهدار وسیله‌ای ارتودنسی است که در دندانپزشکی اطفال از آن استفاده میشود. عملکرد اصلی این دستگاه مدیریت از دست دادن زودرس دندان‌های شیری است.
همچنین فضانگهدار از مال‌اکلوژن یا نامنظم شدن دندانها، به‌هم‌فشردگی دندانها و دیگر مشکلات ارتودنسی جلوگیری میکند.
وسایل فانکشنال
دستگاه‌های فانکشنال از جمله وسایل ارتودنسی هستند که نیروهای عضلات دهان و صورت و تغییر و تعدیل ناشی از رشد را برای اصلاح مال‌اکلوژن به کار می‌برند و درجات متفاوتی از اثرهای دندانی و اسکلتی را ایجاد می‌کنند. معمولاً از یک جفت بریس پلاستیکی متحرک استفاده میشود که به هم متصل‌اند یا به گونه‌ای طراحی می‌شوند که بر هم اثر داشته باشند؛ یک بریس روی دندان‌های بالا و یک بریس روی دندان‌های پایین قرار داده میشود.
هزینه ارتودنسی
چون روش‌ها و وسایل مورداستفاده برای درمان ارتودنسی با درمان‌های معمول دندانپزشکی تفاوت دارد، بیماران درباره هزینه ارتودنسی سؤالات بسیاری دارند و درباره هزینه درمان سردرگم می‌شوند. به راحتی ممکن است قربانی اطلاعات اشتباه بشوید و مدام درباره هزینه درمان نگرانی داشته باشید، بهترین کار برای جلوگیری از سردرگمی این است که با مشورت با متخصص ارتودنسی تصمیمی آگاهانه بگیرید. هزینه مرتب کردن دندانها از طریق ارتودنسی به عامل‌های زیر بستگی دارد:
نوع درمان
متخصص ارتودنسی چند روش درمانی را با توجه به پیچیدگی مال‌اکلوژن توصیه میکند. هزینه مواد به‌کار برده شده برای دستگاه‌های مختلف و فناوری موردنیاز برای ساختشان با هم یکسان نیست. سفارشی‌سازی خاص بریس‌ها یا پلاک‌ها ایجاب میکند که فناوری هوشمندی برای ساختشان به کار برده شود. بنابراین هزینه درمان به روش مورداستفاده و میزان سفارشی‌سازی لازم بستگی دارد.
مدت زمان درمان
درمان ارتودنسی به‌طور متوسط شش ماه تا چند سال طول میکشد. مدت زمان درمان به شدت مال‌اکلوژن بستگی دارد. هرچه عارضه پیچیده‌تر باشد، اصلاح مشکل و درمان ارتودنسی بیشتر طول خواهد کشید.
طرح‌ها و بسته‌ها
اکثر متخصصان ارتودنسی بسته‌های جامعی را ارائه می‌دهند که هیچ بند و ماده پنهانی در آن وجود ندارد. بسته جامع در همان ابتدای درمان به بیمار اطلاع داده میشود. بسته‌ها شامل ویزیت‌های پزشک، ارزیابی مشکل، طرح درمان و پیگیری درمان میشود. برخی متخصصان حتی هزینه درمان را به صورت قسطی دریافت می‌کنند. طرح درمانی را انتخاب کنید که بیشترین تناسب را با بودجه‌تان دارد و لبخند دلخواه‌تان را خلق میکند.
پوشش بیمه
اگر شرکت بیمه خسارت درمان ارتودنسی را پرداخت کند، طبعاً هزینه نهایی که باید از جیب پرداخت کنید، بسیار کمتر خواهد شد. اگر درمان ارتودنسی تحت پوشش بیمه دندانپزشکی‌تان هست، می‌توانید خاطرجمع باشید که برای رسیدن به لبخند رویایی‌تان لازم نیست حسابتان را خالی کنید.
پرسش‌های متداول
درمان ارتودنسی را در چه سنی باید انجام بدهم؟
بهترین زمان ارتودنسی عموماً دوران کودکی است، البته بزرگسالان هم می‌توانند دندان‌های‌شان را ارتودنسی کنند ـ در واقع هر روز به تعداد بزرگسالانی که درصدد ارتودنسی دندان‌های‌شان برمی‌آید، افزوده میشود. سن به اندازه داشتن تعداد دندان‌های مناسب مهم نیست. برای ارتودنسی کودکان لازم است که آن‌قدر صبر کنیم تا تعداد دندان کافی پیش از شروع درمان دربیاید.
برای ایجاد فضا لازم است که دندان بکشم؟
ممکن است برای تمام دندان‌های دائمی‌تان فضای کافی وجود نداشته باشد. اگر فضا کم باشد، باید چند دندان دائمی را بکشید. البته گاهی می‌توان فضای لازم را به کمک درمان‌های دیگر ایجاد کرد. دندانپزشک درمان لازم را توصیه میکند.
هدگیر چیست؟
برخی بیماران علاوه بر بریس باید از هدگیر هم استفاده کنند. هدگیر را معمولاً فقط باید بعدازظهرها یا شب‌ها ببندید. اگر طبق دستور متخصص از هدگیر استفاده نکنید، ممکن است دندان‌های جلو در انتهای درمان بیرون بزند.
کش چیست؟
گاهی اوقات باندهای کشی ظریفی برای حرکت دادن دندانها به بریس ثابت متصل میشود. متخصص ارتودنسی لزوم استفاده از کش را مشخص میکند.
ارتودنسی چقدر طول میکشد؟
مدت زمان ارتودنسی به شدت و پیچیدگی مشکل بستگی دارد و از چند ماه تا دو سال و نیم طول میکشد. اکثر بیماران ظرف یک تا دو سال درمان می‌شوند.
آیا ارتودنسی دردناک است؟
تمام دستگاه‌های ارتودنسی در ابتدا ناراحت‌کننده‌اند و باعث می‌شوند حس عجیبی داشته باشید. اگر مشکلتان برطرف نشد، متخصص ارتودنسی می‌تواند دستگاه‌ها را تنظیم کند تا ناراحتی‌تان برطرف شود. دندانها معمولاً بلافاصله پس از تنظیم کردن بریس ناراحت‌اند، اما این ناراحتی به تدریج از بین می‌رود.
ارتودنسی به چند جلسه ویزیت نیاز دارد؟
بریسهای ارتودنسی را معمولاً باید هر 4 تا 6 هفته یکبار تنظیم کرد. متخصص ارتودنسی اعلام میکند که بریس هر چند وقت یکبار باید تنظیم شود.
درمان ارتودنسی تا چه حد می‌تواند موفق باشد؟
موفقیت درمان ارتودنسی به مهارت‌های متخصص ارتودنسی و اشتیاق و همکاری بیمار ـ در صورت کودک بودن بیمار، کمک‌حال بودن والدین ـ بستگی دارد. لازم است دستورات متخصص ارتودنسی را موبه‌مو رعایت کنید و در وقت‌های تعیین‌شده به کلینیک مراجعه کنید.
همچنین موفقیت درمان به تعهد بیمار بستگی دارد. در درمان ارتودنسی کودکان بسیار مهم است که بیمار به اندازه والدینش مشتاق باشد.
ممکن است ارتودنسی به دندانها آسیب بزند؟
اگر در طول درمان به خوبی از دندان‌های‌تان مراقبت نکنید، احتمال آسیب دیدنشان وجود دارد. خود بریس ارتودنسی به دندانها آسیب نمی‌زند، اما اهمال در تمیز کردن دندانها و افراط در مصرف نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های قندی می‌تواند آسیبی دائمی به دندانها وارد کند. براکت‌ها، سیم‌ها و بریس‌ها می‌تواند ذرات غذا را گیر بیندازد و باعث تجمع پلاکی بیشتر از حد معمول شود. بنابراین لازم است دندانها و وسایل ارتودنسی را کاملاً تمیز کنید.
