اپن بایت، یکی از مشکلات دندان‌ها است که در آن، بین دندان‌های بالا و پایین فاصله بوجود می‌آید، به طوری که در هنگام بستن دهان، دندان‌ها، روی هم قرار نمی‌گیرند. این عارضه، باعث ایجاد مشکلاتی در جویدن و گاز زدن می‌شود و همچنین، به دندان‌ها آسیب وارد کرده و در نحوه گفتار فرد، نیز مشکلاتی ایجاد می‌نماید. اپن بایت، ممکن است در اثر عوامل ژنتیکی، شرایط پزشکی و یا عادت‌هایی مانند مکیدن انگشت، بوجود بیاید. معمولا با روش‌های ارتودنسی، می‌توان اپن بایت را درمان کرد، اما اگر برای درمان این عارضه، اقدامی صورت نگیرد، موجب بروز مشکلات بیشتری در دندان‌ها و به خطر افتادن سلامت عمومی فرد می‌شود. در این مقاله، گزینه‌های مختلف درمان اپن بایت، مورد بررسی قرار گرفته است.
اپن بایت چیست؟
عارضه اپن بایت، یکی از انواع مال اکلوژن (ناهنجاری در نظم دندان‌ها) است که در آن، دندان‌های بالا و پایین، از هم فاصله می‌گیرند و به هم نمی‌رسند و باعث می‌شود که در هنگام بستن دهان، بین دندان‌ها باز بماند. اپن بایت ممکن است در اثر وضعیت قرارگیری دندان‌ها، مشکلات فک و یا ترکیبی از هر دوی این عوامل ایجاد شود.
انواع اپن بایت
اپن بایت، انواع مختلفی از مال اکلوژن را توصیف می‌کند. انواع مختلف اپن بایت عبارتند از:
اپن بایت قدامی
در اپن بایت قدامی، دندان‌های جلویی فک بالا و پایین روی هم قرار نمی‌گیرند. در این نوع اپن بایت، ممکن است که تمام دندان‌های جلویی درگیر باشند و یا فقط چند تا از دندان‌ها روی هم قرار نگیرند. در این شرایط بیمار نمی‌تواند با دندان‌های جلویی خود غذاها را گاز بزند و یا این کار برای او مشکل می‌شود؛ این عارضه حتما باید درمان شود. بعضی از بیماران مبتلا به این وضعیت، در حرف زدن نیز مشکل دارند.
اپن بایت خلفی
اپن بایت خلفی، برعکس اپن بایت قدامی است. در اپن بایت خلفی، دندان‌های عقب، یعنی دندان‌های آسیاب و پره‌مولر، بالا و پایین، در هنگام بسته شدن فک‌ها، با هم تماس پیدا نمی‌کنند. در حالت طبیعی، دندان‌های عقبی فک بالا، باید کمی جلوتر از همان دندان‌ها در فک پایین قرار بگیرند.
اپن بایت اسکلتی
اگر فک‌ها از ابتدا به صورت ناصحیح شکل بگیرند، اپن بایت اسکلتی، رخ داده است، در این وضعیت دندان‌ها به جای نزدیک شدن به یکدیگر، از هم دور می‌شوند. انواع دیگر اپن بایت، معمولاً در بعضی از دندان‌ها ایجاد می‌شوند، اما در اپن بایت اسکلتی، ناحیه بسیار وسیعی از صورت درگیر می‌شود.
اکثر اپن بایت‌های اسکلتی، ژنتیکی هستند. یعنی اگر یکی از والدین، مبتلا به اپن بایت اسکلتی باشد، احتمال دارد که فرزندشان نیز به این عارضه دچار شود.
اپن بایت دندانی
اپن بایت‌های دندانی، به انواعی از اپن بایت گفته می‌شود که در آن‌ها، فقط دندان‌ها درگیر هستند و استخوان فک، مشکلی ندارد. یعنی در ناحیه‌ای از دهان، دندان‌های بالا و پایین، به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. اپن بایت قدامی یا اپن بایت خلفی، انواعی از اپن بایت دندانی هستند.
برای تشخیص اپن بایت، ابتدا دندانپزشک از شما می‌خواهد که دندان‌های بالا و پایین خود را روی هم قرار دهید. همچنین ممکن است، در حالی که لب‌های شما را عقب نگه داشته است، از شما بخواهد که دندان‌ها را روی هم قرار دهید و یا آب دهان خود را قورت دهید.
علائم اپن بایت چیست؟
علائم اپن بایت‌های قدامی که در دندان‌های جلویی ایجاد می‌شود، بیش از بقیه قابل مشاهده است. هنگامی که فرد دندان‌ها را روی هم قرار می‌دهد، یک فاصله قابل مشاهده بین دندان‌های جلویی بالا و پایین، دیده می‌شود و زمانی که آب دهان را قورت می‌دهد، مشاهده می‌کنید که زبان به آن ناحیه فشار وارد می‌کند.
یکی دیگر از علائم رایج اپن بایت که ممکن است به آن توجه نکنید، نحوه گاز زدن غذا، با دندان‌های جلویی است. یعنی فرد، قادر نیست که غذا را با دندان‌های جلویی خود گاز بزند و ناچار می‌شود آن را با دندان‌های اطراف، تکه تکه کند؛ مثلا ساندویچ را با دندان‌های کناری گاز می‌زند. این حالت در اثر اپن بایت بوجود می‌آید؛ زیرا وقتی فک بالا و پایین، روی هم قرار می‌گیرند، دندان‌های جلویی به هم برخورد نمی‌کنند.
معمولا دندان‌های یک طرف دهان افراد مبتلا به اپن بایت، بیشتر از سمت دیگر، فرسوده می‌شوند. در این عارضه، اغلب دندان‌هایی که در آن‌ها اپن بایت وجود دارد، کاملاً سالم به نظر می‌رسند، اما دندان‌های دیگر بیمار، فرسوده، دارای لبه‌های تیز یا لب‌پر شده‌اند، به این علت که در هر بار غذا خوردن، دندان‌های اطراف هم در هنگام گاز زدن و هم در هنگام جویدن فشار زیادی را تحمل می‌کنند.
علائم دیگر اپن بایت عبارتند از:
- مشکلات گفتاری: عارضه اپن بایت، الگوهای گفتاری فرد را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است باعث بروز مشکلاتی در تلفظ کلمات، نوک زبانی صحبت کردن و یا مشکل در بیان بعضی از صداها بشود.
- اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ): گاهی اپن بایت ممکن است باعث بروز مشکلاتی در مفصل گیجگاهی فکی بشود؛ یعنی مفصلی که استخوان فک را به جمجمه متصل می‌کند. اختلالات TMJ، باعث عوارضی مانند درد فک، صدا دادن فک، مشکل در باز کردن یا بستن دهان و سردرد می‌شود.
علت اپن بایت چیست؟
اپن بایت، معمولا به این دلیل ایجاد می‌شود که عواملی از نظر فیزیکی، مانع از ایجاد تناسب صحیح بین دندان‌های بالا و پایین نسبت به هم می‌شود. همانطور که با استفاده از بریس‌ها می‌توان دندان‌ها را جابجا کرد؛ این عوامل ممکن است در دوران کودکی، مانع از رشد صحیح دندان‌ها و یا استخوان فک بشوند. در نتیجه، استخوان‌ها و دندان‌های فرد، دائما جابجا می‌شوند و یک فاصله غیر طبیعی در محل بایت، ایجاد می‌کنند.
عادات بد دهانی (مکیدن انگشت شست یا پستانک)
معمولاً مکیدن پستانک و یا شست، باعث ایجاد وضعیت اپن بایت می‌شود. با این که عمل مکیدن بخش طبیعی از روند رشد دهان و دندان کودک است، مکیدن پستانک، انگشت یا شست، به مدت طولانی، در سنین ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، شکل فک، کام (سقف دهان) و نیمرخ صورت کودک را از نظر فیزیکی تغییر می‌دهد. این تغییرات فیزیکی اسکلتی، باعث ایجاد اپن بایت می‌شوند.
اگر کودک، به طور دائم، پستانک یا شست خود را در دهان نگه دارد، دندان‌های جلویی او نمی‌توانند به درستی روی هم قرار بگیرند. در نتیجه، هنگامی که کودک دندان‌هایش را روی هم قرار می‌دهد، شما می‌توانید یک اپن بایت بزرگ بین دندان‌های جلویی بالا و پایین او ببینید. این امر، در روند رشد دندان‌های کودک، طبیعی نیست و باید درمان شود.
فشار دادن با زبان
یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اپن بایت، فشار زبان، در هنگام مکیدن شست و یا استفاده از پستانک است. در این حالت، کودک به جای این که در هنگام بلع و یا قورت دادن، زبان خود را به سمت بالای دهان فشار دهد، نوک زبان به دندان‌های جلویی فشار می‌آورد.
در اپن بایت، معمولاً می‌توانید نوک زبان فرد را در هنگام بلع، از بین دندان‌های جلویی او ببینید. این نوع بلعیدن، معمولاً در نتیجه مکیدن طولانی مدت انگشت، پستانک و یا شست بوجود می‌آید و طبیعی نیست.
وارد شدن فشار مداوم زبان به دندان‌های جلویی، باعث می‌شود که این دندان‌ها به درستی روی هم قرار نگیرند. این مورد درست عکس کاری است که بریس‌ها بر روی دندان‌ها انجام می‌دهند.
ژنتیک یا مشکل اسکلتی
مشکلات ژنتیکی خاصی وجود دارند که باعث رشد اسکلتی غیر طبیعی می‌شوند. گاهی ممکن است که کودک از یکی از والدین خود، مشکلات ژنتیکی را دریافت کند که منجر به بروز عارضه اپن بایت شود.
این نوع اپن بایت، بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی مشاهده می‌شود. این زمان، بهترین فرصت برای کمک به اصلاح یا محدود کردن مشکلات فک و دندان‌ها و اصلاح رشد دندان‌های دائمی است.
ترمیم‌های دندانی نامناسب
اگر نصب روکش دندانی شما به درستی انجام نشود، به طوری که دندان ترمیم شده، به دلیل بلند بودن بیش از حد، یا وجود مواد پرکننده اضافی، به طور صحیح روی دندان مقابل خود قرار نگیرد، مانع از جای‌گیری دندان‌های دیگر نیز می‌شود.
البته، طبیعی است که در ابتدا روکش بر روی دندان، احساس غیر عادی داشته باشد، اما ترمیم دائمی دندان، نباید این علائم را ایجاد کند. اگر احساس کردید که اپن بایت دارید، به دندانپزشک خود مراجعه نمایید. دندانپزشک، معمولا با یک کاغذ مخصوص، میزان تماس دندان‌های بالا و پایین را بررسی می‌نماید تا دندان‌هایی را که باید تنظیم شوند را تشخیص دهد.
اختلال مفصل گیجگاهی فکی
اختلال TMJ (TMD/TMJD) مفصل گیجگاهی فکی، در بیشتر موارد در اثر اپن بایت ایجاد می‌شود؛ زیرا برای جویدن و خرد کردن غذا با وجود اپن بایت، به مفاصل فک فشار بیشتری وارد می‌شود؛ اما در بعضی موارد نادر، اپن بایت ناشی از اختلال مفصل فک می‌باشد.
اگر در داخل مفاصل فک شما (TMJ) نوعی ناهنجاری وجود داشته باشد، این امر، ممکن است مانع از انسداد یا گاز گرفتن صحیح دندان‌ها در کل فک شود. ممکن است که، اپن بایت، فقط در یک ناحیه از دهان رخ دهد و یا این‌که چند نقطه در دهان را درگیر نماید.
آسیب به صورت
وارد شدن آسیب به استخوان فک و یا صورت در اثر یک حادثه، مانند تصادف اتومبیل، حوادث ورزشی و یا حتی آزار خانگی، ممکن است باعث تغییر شکل استخوان‌ها و تغییر در نحوه گاز گرفتن دندان‌ها شود. اگرچه شکستگی استخوان فک یا صورت، بهبود می‌یابد، اما ممکن است استخوان‌ها، همیشه به شکل طبیعی خود را ترمیم نکنند.
اگر حادثه‌ای باعث آسیب رسیدن به فک شما شد و تغییرات قابل توجهی در آن ایجاد کرد، بسیار مهم است که هرچه سریع‌تر آن را درمان نمایید. ممکن است که در استخوان شما، تورم یا آسیبی وجود داشته باشد که قابل مشاهده نباشد. دندانپزشک یا جراح فک و صورت، می‌تواند با انجام تست تصویربرداری پرتو ایکس کامل و یا اسکن سه بعدی از فک و دهان، میزان آسیب وارد شده را تعیین کند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنم؟
اگر احساس می‌کنید که خودتان یا کسی را که می‌شناسید دچار اپن بایت شده است، لازم است که به یک دندانپزشک، برای ارزیابی وضعیت دندان‌ها، مراجعه نمایید. اگر در گاز زدن و یا جویدن غذا مشکل دارید، مشکلات گفتاری دارید یا متوجه ساییدگی و فرسایش بیش از حد دندان‌های خود شده‌اید، باید برای بررسی اپن بایت، به دندانپزشک مراجعه کنید. علاوه‌براین، اگر در خانواده شما سابقه اپن بایت وجود دارد، یا عادتی مانند مکیدن شست داشته‌اید و یا تحت درمان ارتودنسی بوده‌اید که به اندازه کافی مشکل را برطرف نکرده است، بهتر است به دنبال مراقبت‌های دندانپزشکی حرفه‌ای باشید. رسیدگی سریع به این عارضه، می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات بیشتر دندانی و ارتقاء سلامت کلی دهان کمک کند.
تشخیص اپن بایت
دندانپزشک، معمولا برای تشخیص اپن بایت، ابتدا دندان‌ها را از نظر ظاهری معاینه کرده و سوابق خانوادگی و تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند. دندانپزشک، همچنین ممکن است از تست‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس و قالب‌های دندانی و عکس‌برداری برای ارزیابی شدت اپن بایت کمک بگیرد تا بتواند بهترین روش درمانی را تعیین نماید.
درمان اپن بایت
بعد از تشخیص اپن بایت توسط دندانپزشک، می‌توانید در مورد گزینه‌های درمانی با متخصص ارتودنسی مشورت کنید. متخصص ارتودنسی می‌تواند اپن بایت را با روش‌های مختلفی درمان کند و بر اساس تشخیص و نیازهای خاص شما، نظر حرفه‌ای خود را درباره درمان شما ارائه دهد.
بریس
بریس‌ها، یکی از ابزارهای موثر، راحت و مقرون به صرفه هستند که متخصصین ارتودنسی برای اصلاح اپن بایت از آن‌ها استفاده می‌کنند. چند نوع بریس وجود دارند به طور مثال: بریس‌های فلزی، سرامیکی و لینگوال که بنا بر خواسته شما، ارتودنتیست می‌تواند اپن بایت شما را با آن‌ها درمان کند. بریس‌ها بسیار مقاوم هستند، نگهداری از آن‌ها آسان بوده و نتایج خوبی را ایجاد می‌کنند.
اینویزیلاین، تراز کننده شفاف دندان
استفاده از اینویزیلاین، یکی دیگر از روش‌های درمان اپن بایت است. درمان اپن بایت با کمک اینویزیلاین، هنگامی موثر و راحت است که توسط یک دندانپزشک با تجربه انجام شود. اینویزیلاین، برای درمان تعداد زیادی از مشکلات ارتودنسی، محبوبیت زیادی پیدا کرده است و با موفقیت زیادی، می‌تواند اپن بایت نوجوانان و بزرگسالان را اصلاح کند.
در مقایسه با بریس‌های سنتی، ثابت شده است که اینویزیلاین، اگر توسط یک متخصص ارتودنسی انجام شود، برای درمان اپن بایت بسیار موثرتر است. برای درمان اپن بایت با کمک اینویزیلاین، به دنبال یک متخصص ارتودنسی ماهر باشید.
نگهدارنده‌ها
برای محافظت از دندان‌ها، بعد از درمان‌های ارتودنسی، از نگهدارنده‌ها استفاده می‌شود: اگر برای درمان اپن بایت خود، از بریس و یا اینویزیلاین استفاده کنید، متخصص ارتودنسی تعدادی نگهدارنده را در اختیار شما قرار می‌دهد تا دندان‌ها را ثابت نگه دارد و از عود مجدد اپن بایت شما جلوگیری نماید. حتما باید از نگهدارنده‌های خود، طبق دستور متخصص ارتودنسی، استفاده کنید تا بتوانید نتایج درمان‌های ارتودنسی خود را حفظ کنید.
روکش
اگر اپن بایت جزئی باشد، می‌توانید آن را با نصب روکش، اصلاح کنید. روکش یک پوشش نازک دندانی، از جنس سرامیک و یا کامپوزیت است. دندانپزشک، برای نصب روکش‌های دندانی، مقدار کمی از مینای دندان را برمی‌دارد. روکش‌ها قادر نیستند، مشکلی را که باعث ایجاد اپن بایت شده است را برطرف کنند بلکه فقط ظاهر آن را می‌پوشاند.
جراحی دهان
در بعضی موارد شدید اپن بایت، درمان با جراحی ضروری است. البته این یک امر نادر است و فقط برای موارد بسیار پیچیده‌ای که تنها با ارتودنسی قابل درمان نیست انجام می‌شود. اگر شما نیاز به جراحی داشته باشید، متخصص ارتودنسی شما را به یک جراح دهان ارجاع می‌دهد. جراحی دهان و مراقبت‌های ارتودنسی بعد از آن، با کمک یکدیگر می‌توانند نتایج مطلوبی را برای درمان موارد شدید اپن بایت، به دست آورند.
مشکلات ناشی از اپن بایت
مشکلات ناشی از اپن بایت، شامل موارد زیر است:
- اختلالات گفتاری، نوک زبانی حرف زدن
- نداشتن اعتماد به نفس، احساس خجالت در هنگام لبخند زدن
- وجود مشکل یا درد در هنگام جویدن یا گاز زدن
- اختلال عملکرد مفصل گیجگاهی فکی (TMD)
- سردرد و گوش درد
- مشکلات خواب
- خرناس
- بیماری‌های لثه و پریودنتال
- پوسیدگی دندان در اثر رشد بیش از حد باکتری‌ها
- مشکلات گوارشی ناشی از جویدن نادرست
به دلیل مشکلات ذکر شده، لازم است که هر چه سریع‌تر برای درمان اپن بایت خود اقدام کنید.
آیا می‌توان از اپن بایت پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از اپن بایت، باید موارد زیر را رعایت کنید:
- خیلی زود، مکیدن شست، فشار دادن زبان و استفاده از پستانک را در کودکتان متوقف کنید.
- بهداشت دهان و دندان را از طریق مسواک زدن منظم، نخ دندان کشیدن و معاینات دندانپزشکی منظم رعایت کنید.
- برای نظارت بر رشد دندان‌ها و فک‌ها، مراجعه منظم به دندانپزشک، بسیار مهم است. دندانپزشک، قادر است علائم اولیه بروز اپن بایت و یا سایر مشکلات دندانی را تشخیص دهد و شما را راهنمایی کرده و در صورت نیاز، به متخصص مربوطه معرفی کند.
- شما می‌توانید برای چکاپ متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
با توجه به موارد ذکر شده، شما می‌توانید به طور بالقوه، از اپن بایت پیشگیری کرده یا از شدت آن بکاهید.
سوالات متداول
آیا اپن بایت، با گذشت زمان بدتر می‌شود؟
بله قطعا. هر نوع مال اکلوژن ارتودنسی درمان نشده، مانند اپن بایت با گذشت زمان بدتر می‌شود. لازم است که به یک متخصص ارتودنسی با تجربه، مراجعه نمایید که بتواند اپن بایت شما را در اسرع وقت اصلاح کند و از آسیب بیشتر به دندان‌ها و لثه‌های شما جلوگیری نماید و همچنین مانع از بروز درد یا ناراحتی در هنگام جویدن، گاز زدن و یا بلعیدن گردد.
آیا اپن بایت خود به خود، اصلاح می‌شود؟
خیر، اپن بایت خود به خو، اصلاح نمی‌شود. در واقع، به مرور زمان، بدتر می‌شود و برای درمان آن، به روش‌های درمانی تهاجمی بیشتری نیاز است. منتظر نباشید که اپن بایت شما خود به خود برطرف شود، این اتفاق نخواهد افتاد.
آیا اپن بایت در کودکان شایع‌تر است یا بزرگسالان؟
اپن بایت بیشتر در کودکان دیده می‌شود، اما در بزرگسالان نیز رخ می‌دهد.
اصلاح اپن بایت با بریس چقدر طول می‌کشد؟
مدت درمان، بستگی به شدت اپن بایت دارد، اما ممکن است چند ماه تا چند سال طول بکشد.
آیا اصلاح اپن بایت می‌تواند چهره را زیباتر کند؟
اصلاح اپن بایت، چهره را با ایجاد ظاهری متعادل‌تر و هماهنگ‌تر و لبخندی منظم‌تر، زیبا می‌کند.
آیا اپن بایت بعد از درمان عود می‌کند؟
بعد از درمان اپن بایت، خطر عود مجدد وجود دارد، به خصوص اگر علل زمینه‌ای، به طور کامل برطرف نشده باشند یا اگر به اندازه کافی اصلاح انجام نشده باشد. استفاده صحیح از نگهدارنده‌ها یا سایر ابزاری که توسط متخصص ارتودنسی تجویز می‌شود برای حفظ نتایج به دست آمده بسیار مهم است.
آیا همه اپن بایت‌ها نیاز به جراحی دارند؟
فقط در موارد بسیار شدید، درمان اپن بایت نیاز به جراحی دهان دارد.
