پرکردن دندان روشی است که در دندانپزشکی برای پرکردن حفره یا پوسیدگی در دندان استفاده میشود. در صورت وجود پوسیدگی دندان و یا از دست رفتن ساختار دندان ناشی از آسیب‌دیدگی، روش پرکردن دندان به کار برده میشود. این مشکلات دندان با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس تشخیص داده می‌شوند.
چه زمان به پر کردن دندان احتیاج داریم؟
دلایل پرکردن دندان شامل موارد زیر می‌باشد:
- حفره‌ها و پوسیدگی‌های دندانی در اندازه‌ها و شکل‌های مختلف به پر کردن دندان نیاز دارند.
تشخیص این که حفره دندانی به پرکردن نیاز دارد یا خیر، بر عهده دندانپزشک می‌باشد. در صورت وجود پوسیدگی که باعث ایجاد حفره شود، دندانپزشک بخش آسیب‌دیده دندان را دریل کرده و آن را پر میکند. در ارتباط با ماندگاری دندان پر شده بایستی توجه شود که دندان پر شده برای مدت پنج سال تا چند دهه ماندگار می‌باشد.
- روش پر کردن دندان برای حفره‌ها و پوسیدگی‌های کوچک نیز مفید می‌باشد.
در برخی از مواقع، پر کردن دندان برای حفره‌های کوچک نیز استفاده میشود. این حفره‌ها لزوما دچار پوسیدگی نمی‌شوند. حتی امکان دارد این سوراخ‌ها سبب ایجاد هیچ گونه دردی نشوند ولی با این حال بایستی پر شوند. اگر این سوراخ‌ها به موقع پر نشوند، امکان تجمع ذرات غذا و باکتری و پوسیدگی وجود دارد. همچنین، ممکن است در اثر عدم پر کردن، اندازه این سوراخ‌ها بزرگ‌تر شود.
3. امکان دارد شکستگی دندان به پر کردن نیاز داشته باشد.
در بسیاری از موارد، ترمیم و پر کردن دندان شکسته با استفاده از کامپوزیت سفید، انجام میشود. برخی از شکستگی‌های دندان در اثر برخورد در زمان فعالیت‌های ورزشی ایجاد میشود. لغزیدن و زمین خوردن، تصادفات خودرو و دیگر انواع برخورد به ناحیه دهان نیز میتواند سبب شکستگی دندان شود. جویدن اجسام سفت مانند مداد یا خودکار در بروز شکستگی دندان مؤثر هستند. حتی افزایش سن نیز میتواند منجر به شکستگی دندان شود. همیشه بایستی در زمان انجام ورزش برای محافظت از دندان‌ها در برابر شکستگی از محافظ دهان استفاده شود.
- برای رفع تغییر رنگ دندان می‌توان از روش پر کردن استفاده کرد.
برخی از دندانپزشکان برای دندان‌هایی که با گذشت زمان در اثر مصرف قهوه، نوشابه گازدار، آب‌نبات و دیگر غذاهای اسیدی دچار تغییر رنگ شده‌اند، از روش پر کردن دندان استفاده می‌کنند. حتی دندان‌قروچه و استفاده از دندان برای باز کردن اشیاء نیز میتواند سبب تغییر رنگ دندان شود. در این صورت امکان دارد از روش پر کردن دندان استفاده شود.
- در مواردی مانند از دست رفتن تدریجی ساختار دندان می‌توان از روش پر کردن دندان استفاده کرد
در اثر آسیب‌دیدگی، ساختار دندان دچار مشکل میشود. چنانچه مقدار کافی از این ساختار از بین برود، امکان دارد استفاده از روش پر کردن دندان برای افزایش میزان محافظت و حفظ یکپارچگی دندان‌ها ضروری باشد.
ضرورت پر کردن دندان
در صورت وجود پوسیدگی، استفاده از روش پر کردن دندان ضروری است چرا که در صورت عدم درمان به موقع، مینای دندان شروع به پوسیدگی کرده و سبب آشکار شدن عاج دندان میشود. باکتری‌های داخل دهان با عاج دندان تماس پیدا کرده و سبب بروز عفونت می‌شوند. در صورت عدم درمان به موقع، عفونت به اعصاب رسیده و سبب آسیب‌دیدگی دندان میشود و به درمان ریشه دندان نیاز می‌باشد. همچنین احتمال انتقال عفونت به دندان مجاور و بروز پوسیدگی نیز وجود دارد.
انواع پرکننده‌های دندان
پرکننده‌های دندان دارای انواع مختلفی هستند. نوع ماده مورد استفاده برای پر کردن به وضعیت پوسیدگی و عوامل دیگر مانند وجود آلرژی به ماده مورد نظر دارد. انواع پرکننده‌های دندان شامل:
پرکننده فلزی
پرکننده‌های فلزی از جیوه، قلع، نقره و مس تشکیل شده‌اند. میزان جیوه مورد استفاده بین 43 تا 54 درصد می‌باشد. این پرکننده‌ها با برش دادن ساختار دندان در محل نگه داشته می‌شوند. با گذشت زمان، پرکننده به طریق زیر دچار شکستگی میشود:
- آزاد شدن بخار جیوه در دهان سبب کاهش قدرت، دوام و مقاومت پرکننده میشود.
- سطح پرکننده در اثر محیط مرطوب دچار فرسایش میشود. این روند مشابه روند زنگ زدن آهن می‌باشد.
- ساییدگی سطح لبه‌های پرکننده در اثر خوردن و دندان قروچه باعث نامنظم شدن لبه‌های دندان‌ها و گیر کردن مواد غذایی میشود.
پرکننده‌های آمالگام
آمالگام برای مدت بیش از 150 سال مورد استفاده قرار گرفته است. آمالگام ترکیبی از فلزات شامل نقره، مس، قلع، جیوه و روی می‌باشد و پرکننده بسیار مستحکمی محسوب میشود. اگرچه قرارگیری در معرض جیوه میتواند سمی باشد، آمالگام برای استفاده در بیشتر افراد ایمن و موثر می‌باشد. طبق توصیه انجمن دندانپزشکی مصرف آمالگام بایستی در زنان در دوره بارداری یا شیردهی، در کودکان و در افراد مبتلا به بیماری‌های کلیه به حداقل برسد.
پرکننده‌های طلا
پرکننده‌های طلا از آلیاژ طلا، مس و دیگر فلزات تشکیل شده‌اند.
این نوع پرکننده معمولا بادوام‌ترین نوع پرکننده محسوب شده و برای مدت 20 سال یا بیشتر ماندگار است. البته هزینه این پرکننده زیاد می‌باشد. همچنین به‌کارگیری این پرکننده مستلزم بیش از یک بار مراجعه به دندانپزشک است، چرا که به قالب‌گیری برای ساخت در لابراتوار دندانپزشکی نیاز دارد.
قرارگیری مستقیم طلا یک روش ترمیم محسوب میشود که فویل طلا (gold foil) نام دارد. این نوع ترمیم دندانی به ندرت مورد استفاده قرار گرفته و معمولا برای پرکردگی کوچک دندان به کار برده میشود. استفاده از فویل طلا در یک جلسه درمانی امکانپذیر است.
پرکننده کامپوزیت
رزین کامپوزیت نوعی ماده سفید یا به رنگ دندان است. رنگ این نوع پرکننده را می‌توان با دندان‌های دیگر هماهنگ کرد تا بیش از آمالگام طبیعی به نظر برسد. البته این ماده کمی گران‌تر می‌باشد. طبق تحقیقات انجام شده امکان دارد ماندگاری دندان پر شده با این ماده زمانی که برای پر کردن دندان‌های عقبی استفاده میشود دارای دوام کمتری باشد چرا که فشار بیشتری در این قسمت وجود دارد.
پرکننده پرسلن/ سرامیکی
پرکننده پرسلن در مواردی که شخص به دنبال افزایش زیبایی ظاهر دندان‌ها است مناسب می‌باشد. این پرکننده بیشتر قسمت دندان را می‌پوشاند، بنابر این می‌توان آن را در مواردی که اندازه پوسیدگی بزرگ باشد، استفاده کرد. این پرکننده به ندرت دچار لکه یا ساییدگی میشود.
پرکننده‌های موقتی
در صورتی که زمانی برای تکمیل روند درمان دندان وجود نداشته باشد، امکان دارد دندانپزشک از پرکننده موقتی و کوتاه‌مدت دندان استفاده کند و سپس در زمان مناسب، از پرکننده دائمی استفاده خواهد شد.
روند پر کردن دندان
در پاسخ به این سوال که پر کردن دندان چگونه است بایستی توجه شود که پر کردن دندان در مطب دندانپزشکی انجام میشود. امکان دارد در کودکان و اشخاصی که در زمان درمان دچار اضطراب می‌شوند از آرام‌بخش یا بیهوشی عمومی استفاده شود. دندانپزشک در ارتباط با اقدامات مورد نیاز پیش از درمان و نحوه پر کردن دندان موارد لازم را به شخص توضیح خواهد داد.
مراحل پر کردن دندان
مراحل و نحوه پر کردن دندان بسته به دندان مورد نظر و مواد مورد استفاده متفاوت است. ولی مراحل کلی شامل موارد زیر می‌باشند:
- دندانپزشک دندان‌های بیمار را با ابزار مخصوص بررسی میکند. امکان دارد از تصویربرداری با اشعه ایکس برای تعیین محل دقیق و شدت پوسیدگی استفاده شود.
- دندانپزشک از ژل بی‌حسی بر روی لثه‌ها استفاده میکند. سپس بی‌حسی موضعی را در لثه تزریق خواهد کرد.
- دندانپزشک با استفاده از دریل یا ابزار دیگر، ناحیه دچار پوسیدگی را از دندان جدا میکند.
- سپس دندانپزشک سوراخ موجود در دندان را پر خواهد کرد.
- در نهایت، دندانپزشک پرکردگی را پولیش میکند.
چنانچه از ماده پرکننده کامپوزیت استفاده شود، دندانپزشک آن را با استفاده از نور مخصوص سفت میکند.
مراقبت‌های بعد از پر کردن دندان
مراقبت‌های بعد از پر کردن دندان پوسیده معمولا شامل خوردن مواد غذایی نرم، خودداری از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های داغ یا سرد، اجتناب از مصرف سیگار و دخانیات و اطمینان از عدم بروز مشکلات دندانی می‌باشد. به این ترتیب، احتمال بروز هر گونه مشکل در زمان بهبود کاهش پیدا میکند.
جلوگیری از آسیب‌دیدگی محل پر کردن دندان
پس از پرکردن دندان درد چندانی وجود ندارد ولی امکان دارد بی‌حسی برای چند ساعت پس از درمان وجود داشته باشد. شخص باید از انجام هر گونه عملی که سبب آسیب‌دیدگی محل پر کردن دندان شود خودداری کند. این موارد شامل انجام ورزش پربرخورد و خوردن مواد غذایی سفت می‌باشد. زمانی که ناحیه مورد نظر پس از مدت حدودا 12 ساعت بهبود پیدا کرد، شخص میتواند فعالیت‌های روزانه را ادامه دهد.
مصرف مواد غذایی نرم و سالم
پس از پر کردن دندان محدودیت چندانی در مصرف مواد غذایی وجود ندارد ول مصرف مواد غذایی نرم که قند کمی دارند به افزایش سرعت بهبودی کمک میکند. استفاده از غذاهایی مانند بلغور جو دوسر، تخم مرغ یا ماست (به جای غذاهای حاوی گوجه فرنگی و گوشت) به این منظور مفید است. مصرف این مواد همچنین احتمال بروز مشکلات مربوط به لثه و عفونت را کاهش می‌دهد.
خودداری از مصرف مواد غذایی و نوشیدنی داغ یا سرد
بیمار بایستی از مصرف هر گونه قهوه، چای داغ یا نوشیدنی‌های سرد تا زمان بهبودی خودداری کند. به جای آن بیمار باید از آب ولرم استفاده کند. از مصرف سوپ داغ و بستنی نیز بایستی اجتناب شود.
خودداری از مصرف سیگار و دخانیات
مصرف سیگار و دخانیات میتواند سبب تحریک ناحیه پرکردگی و افزایش احتمال بروز عفونت شود. تا زمان بهبود ناحیه تحت درمان باید از مصرف این محصولات برای مدت چند ساعت تا بیش از 12 ساعت خوداری شود.
مراجعه به دندانپزشک در صورت بروز هر گونه عوارض
در صورت بروز درد قابل توجه، ورم لثه و یا خارج شدن پرکردگی، بایستی هر چه سریع‌تر به دندانپزشک مراجعه شود.
هزینه پر کردن دندان چقدر است؟
هزینه پر کردن دندان بسته به وضعیت و میزان آسیب‌دیدگی دندان‌ها متفاوت می‌باشد. بیمار بایستی در مورد کل هزینه درمان (و نه فقط هزینه پر کردن دندان) به طور کامل پرسش‌های لازم را با دندانپزشک مطرح کند. با در نظر گرفتن موارد زیر، شخص میتواند از هزینه پر کردن دندان کسب اطلاع کند:
- هزینه دستمزد دندانپزشک و محل جغرافیایی کلینیک دندانپزشکی
- اقدامات مورد نیاز پیش از پر کردن دندان. یک نمونه قابل توجه در این ارتباط، تصویربرداری با اشعه ایکس می‌باشد. همچنین امکان دارد دندانپزشک از روش ویژه تمیز کردن دندان نیز استفاده کند.
- اندازه حفره یا میزان پوسیدگی
- نوع ماده پرکننده دندان
- دندان مورد نظر برای پر کردن. برای مثال، پر کردن برخی از دندان‌ها به هزینه بیشتری نیاز دارد. در صورت نیاز به پر کردن سطوح مختلف بر روی دندان مورد نظر، هزینه درمان افزایش پیدا خواهد کرد. برای نمونه، اگر تنها بخش فوقانی دندان به پر کردن نیاز داشته باشد، نسبت به زمانی که قسمت‌های جانبی دندان نیز به پر کردن نیاز داشته باشند، به هزینه کمتری برای درمان نیاز خواهد بود.
سوال‌های رایج در مورد پر کردن دندان
میزان ماندگاری روش پر کردن دندان چقدر می‌باشد؟
ماندگاری دندان پر شده تا حدی به رعایت بهداشت دهان و دندان بستگی دارد. مراقبت دقیق از دندان‌ها میتواند سبب افزایش میزان ماندگاری پرکردگی دندان و جلوگیری از بروز پوسیدگی در دندان‌ها شود. ماندگاری پرکردگی دندان همچنین به نوع ماده پرکننده نیز بستگی دارد.
دندان‌ها و نحوه زندگی اشخاص با یکدیگر متفاوت است. در نتیجه امکان دارد ماندگاری پرکردگی دندان نیز از شخصی تا شخص دیگر متفاوت باشد. به طور کلی:
پر کردن دندان با آمالگام از 5 تا 25 سال ماندگار است.
پر کردن دندان با کامپوزیت از 5 تا 15 سال ماندگار است.
پر کردن دندان با طلا از 15 تا 20 سال ماندگار می‌باشد.
قرارگیری و تثبیت پرکردگی دندان به چقدر زمان نیاز دارد؟
خودداری از مصرف مواد غذایی داغ یا سرد برای مدت حداقل چند ساعت پس از درمان جهت تثبیت پرکردگی دندان از اهمیت زیادی برخوردار است. درد بایستی در مدت چند هفته بهبود پیدا کند و حساسیت نیز باید پس از دو تا چهار هفته رفع شود.
معایب پر کردن دندان شامل چه مواردی می‌باشد؟
در پاسخ به این سوال که آیا پر کردن دندان ضرر دارد یا خیر، بایستی توجه شود که دو خطر اصلی پر کردن دندان شامل عفونت و آسیب‌دیدگی می‌باشند. در برخی از مواقع پس از پر کردن دندان، امکان دارد ماده پرکننده از دندان جدا شده و یک فضای باز کوچک را به جای بگذارد. ممکن است باکتری‌ها وارد این فضای باز شده و باعث تشدید پوسیدگی و عفونت شوند. همچنین ممکن است پرکردگی به طور کامل بشکند و جدا شود.
آیا مسواک زدن پس از پر کردن دندان امکانپذیر است؟
پس از پر کردن دندان شخص میتواند طبق روال عادی از مسواک و نخ دندان استفاده کند. تا زمانی که به آرامی و با دقت از مسواک و نخ در اطرف دندان استفاده شود، شخص قادر خواهد بود که دهان و دندان خود را بدون هیچ مشکلی تمیز نگه دارد.
نحوه برداشتن پرکردگیهای قبلی و قدیمی چگونه است؟
به این منظور دندانپزشک از ابزار ساکشن با حجم بالا استفاده میکند. این ابزار تمامی ذرات را در حین دریل کردن پرکردگی از دندان جدا میکند.
آیا به تعویق انداختن پر کردن دندان برای مدت 6 ماه امکانپذیر است؟
مینای دندان برخی از افراد در مقایسه با مینای دندان دیگران نرم‌تر می‌باشد در نتیجه نفوذ باکتری یا اسید به دندان راحت‌تر انجام میشود. به طور متوسط، بین شش ماه تا چهار یا پنج سال طول می‌کشد تا دندان به پر کردن نیاز داشته باشد. وضعیت دهان و دندان هر روز تغییر میکند.
آیا امکان دارد دندان پر شده دچار عفونت شود؟
در صورتی که دندان به درستی پر نشده و به موقع درمان نشود، امکان دارد پرکردگی بشکند و یا جدا شود و سبب آشکار شدن دندان شود. اگر پرکردگی به درستی در جای خود قرار نگیرد و تثبیت نشود، شخص بایستی به دندانپزشک مراجعه کند. امکان دارد پس از پر کردن دندان عفونت بروز کرده باشد و سبب ایجاد درد شود.
