بریس‌های ارتودنسی متحرک که معمولا از جنس پلاستیک ساخته شده و سقف دهان را پوشانده و روی دندان ها قرار می‌گیرند، غالبا برای جابجایی‌های کوچک و جزئی دندان از آنها استفاده می شود. ارتودنسی متحرک را می توان برای اصلاح مشکلات جزئی و خفیف و یا به عنوان مکملی برای درمان با بریس ثابت استفاده کرد. ارتودنسی متحرک را صرفا باید برای تمیز کردن آنها یا موقع غذا خوردن از دهان خارج کرد. متخصص ارتودنسی نیز تمامی توصیه‌های احتیاطی را در این زمینه به شما ارائه خواهد داد.
ارتودنسی متحرک چه مزایایی دارد؟
با اینکه امروزه ارتودنسی متحرک نسبت به گذشته برای اهداف محدودتری مورد استفاده قرار می گیرد اما مزایای زیر را دارد:
- ارتودنسی متحرک این امکان را دارد تا آن را برای تمیز کردن از دهان خارج کرد.
- زمانی که دندان‌های شما به جابجایی خفیفی نیاز داشته باشند، استفاده از ارتودنسی متحرک نسبت به ارتودنسی ثابت برایتان راحت‌تر خواهد بود.
- در صورت ایجاد درد یا هر گونه ناراحتی می توانید به طور موقت آنها را از دهان خود خارج کنید.
- در برخی موقعیت‌های اجتماعی خاص میتوانید آنها را از دهان خود خارج کنید.
- جلب توجه نمی کنند و کمتر قابل رویت هستند.
- استفاده از آنها راحت و آسان بوده و حتی یک دندانپزشک عمومی نیز میتواند ارتودنسی متحرک را برای شما انجام دهد.
- ارتودنسی متحرک در آزمایشگاه ساخته شده و بصورت کامل و آماده در اختیار شما قرار داده می شود که این امر مدت زمان و دفعات مراجعه شما به دندانپزشک را کوتاه‌تر می کند.
بریس‌های متحرک چگونه کار می کنند؟
ارتودنسی متحرک نیز دقیقا همانند ارتودنسی ثابت عمل می کند. در طول درمان، سیم‌های بریس ارتودنسی متحرک نیز سفت شده و با اعمال فشار، دندان‌های شما را به موقعیت مدنظر هدایت می کنند. عمدتا از ارتودنسی متحرک برای مشکلات جزئی مرتبط با دندان‌های ردیف بالا استفاده می شود.
انواع ارتودنسی های متحرک
انواع ارتودنسی های متحرک عبارت اند از:
اینویزیلاین (Invisalign)
اینویزیلاین نام تجاری نوعی ابزار اصطلاحا الاینر یا تراز کننده شفاف و نازک دندان است که در ارتودنسی از آن استفاده می شود. این تراز کننده از یک ماده ترموپلاستیک انعطاف پذیر به نام SmartTrack ساخته می شود. همانطور که از ویژگی شفاف و نازک بودن این تراز کننده مشخص است، این محصول به طوری طراحی شده است که درمان ارتودنسی با آن کمتر جلب توجه کرده و چندان قابل رویت نمی باشد. با اینکه تراز کننده اینویزیلاین نیز کاملا نامرئی نیست اما این قالب‌های شفاف و نازک بطور کامل بروی دندان‌ها قرار گرفته و نسبت به براکت وسیم ارتودنسی سنتی کمتر جلب توجه کرده و به چشم می‌آیند.
ارتودنسی فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال معمولا برای کودکان تا سن ۱۴ سالگی استفاده می شوند چرا که این نوع ارتودنسی در مرحله فعال رشد کودک موثرتر عمل می کند. این ارتودنسی برای کنترل رشد صحیح فک و بهبود الگوی مرتب سازی دندان‌های بالا و پایین استفاده می شود. این ابزار فک پایین را رو به جلوتر کشیده و در نتییجه با ایجاد کشش بر روی عضلات صورت موجب اصلاح دندان‌های بیرون زده می شود. در برخی موارد، ارتودنسی فانکشنال موجب ایجاد الگوی رشد مناسب شده و نهایتا این امر به زیبایی چینش دندان‌ها کمک می کند.
ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی
ریتینرها ابزاری سفارشی سازی شده هستند که از آنها برای ثابت شدن و ممانعت از حرکت دندان‌ها استفاده می شود. ریتینر اغلب پس از درمان ارتودنسی و صاف شدن دندان برای ثابت نگه‌داشتن دندان‌ها و بایت پس از اصلاح و تغییر فرم استفاده می شود. ممکن است گاها استفاده از ریتینر برای شخص آزار دهنده باشد اما این امر در مقابل اینکه فرد مجبور به ارتودنسی مجدد شود، چندان نکته بزرگی نیست.
فضا نگهدار در ارتودنسی
فضا نگهدارنده، وسیله‌ای است که در محلی که دندان شیری زودتر از موعد کشیده شده قرار داده می شود تا از حرکت دندان‌های شیری مجاور به سمت این فضا جلوگیری کند. فضا نگه دارنده معمولا از فلز یا اکریلیک ساخته می شود و این امکان را دارد که در دهان ثابت شده یا قابل جابجایی باشد. فضا نگه دارنده ثابت به داخل فضای دهان چسبانده می شود در حالی که فضا نگه دارنده متحرک شبیه به ابزار ارتودنسی است و حتی ممکن است دندان مصنوعی نیز داشته باشد. کاربرد اصلی استفاده از فضانگهدارنده این است که از حرکت دندان‌های شیری مجاور به سمت فضای خالی ناشی از دندان شیری کشیده شده جلوگیری می کند. با شروع رشد دندان‌های دائمی، فضانگهدارنده برداشته می شود چرا که به هدف اصلی خود که حفظ فضای خالی بوده عمل کرده است.
ارتودنسی های متحرک برای چه کسانی مناسب اند؟
ارتودنسی های متحرک برای افراد زیر مناسب هستند:
ورزشکاران رشته‌های ورزشی پر برخورد
در ارتودنسی سنتی، ضربه خوردن به دهان می تواند مشکل‌ساز باشد. هرگونه ضربه خفیف به دندان می تواند باعث شل شدگی براکت شده که در اینصورت نیاز به تعمیر و چسباندن مجدد آنها خواهد بود. این امر نه تنها برای فرد با درد همراه خواهد بود بلکه می تواند در زندگی شخصی او نیز مشکل‌ساز شده و هزینه اضافی در بر داشته باشد.
حتی بدتر اینکه، اگر شما نتوانید به هر دلیلی این براکت شل شده را در اسرع وقت تعمیر کنید، این امر موجب پسرفت روند جابجایی دندان خواهد شد. این بدان معناست که پروسه صاف و مرتب شدن دندان‌های شما طولانی‌تر خواهد شد.
افرادی که زندگی پرمشغله‌ای دارند.
مراجعه منظم و پی در پی به متخصص ارتودنسی ممکن است برای برخی افراد دشوار باشد. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی باشید که به دلیل زندگی پر مشغله وقت ندارید که هر چند هفته یک بار برای سفت کردن سیم‌ها و بررسی وضعیت براکت‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید، در اینصورت ارتودنسی متحرک انتخاب مناسبی برای شماست.
نگهداری از الاینر شفاف نیز آسان‌تر بوده و میتواند تعداد جلسات مورد نیاز برای ویزیت شما را به دو سوم کاهش دهد. همین امر ارتودنسی متحرک را برای افراد پر مشغله و افرادی که وقت آزاد زیادی ندارند، به انتخاب مناسبی تبدیل می کند.
افرادی که بیشتر در انظار عمومی قرار دارند.
ارتودنسی فلزی میتواند موجب جلب توجه شده و برای مخاطبان افرادی که اکثرا در مقابل انظار عمومی قرار دارند، به عنوان یک عامل حواس پرتی عمل کند. حین سخنرانی نیز توجه اکثریت به دهان و دندان گوینده جلب خواهد شد. از سوی دیگر، ارتودنسی فلزی موجب می شود فرد چهره نابالغ و غیر حرفه‌ای داشته باشد.
در چه شرایطی نمی توان از ارتودنسی های متحرک استفاده نمود؟
پوسیدگی دندان های پر نشده
بزرگترین و اصلی‌ترین عاملی که مانع استفاده از الاینر می شود، پوسیدگی دندان های پر نشده است. قبل از هر اقدامی برای دریافت ارتودنسی، ابتدا باید تمامی پوسیدگی‌های دندانی درمان یا پر شوند.
پوسیدگی دندانی به عنوان یک مانع دائمی نیست اما می تواند در ابتدا موجب توقف پروسه ارتودنسی دندان شود. قبل از نصب ارتودنسی، تمامی دندان‌ها باید کاملا تمیز شوند؛ طی این پروسه تمیز کردن، هرگونه پوسیدگی دندان نیز باید شناسایی و درمان شود.
بیماری فعال لثه
بیماری فعال لثه نیز یکی از عواملی است که مانع دریافت ارتودنسی می شود. بیماری لثه می تواند باعث لق شدن دندان‌ها شده و این امر منجر به جابجایی براکت‌ها می شود و به همین دلیل، یک متخصص ارتودنسی با تجربه در این شرایط از نصب ارتودنسی اجتناب می کند. با این حال، بیماری لثه نیز قابل درمان است و فرد بعد از درمان آن می تواند ارتودنسی دریافت کند.
سایر مسائل و مشکلات مربوط به دندان
مشکلات مربوط به اختلال مفصل فکی گیجگاهی (TMJ)، بریج دندانی یا ایمپلنت دندان نیز ممکن است مانع استفاده از ارتودنسی شوند. با این حال، این عوامل در هر موردی نیز مانع استفاده از ارتودنسی نمی شوند اما قبل از انجام ارتودنسی، هر مورد باید به دقت مورد بررسی و درمان قرار بگیرند.
ارتودنسی ثابت بهتر است یا ارتودنسی متحرک؟
با اینکه هر دوی این گزینه‌ها قابلیت برداشته شدن دارند، اما ارتودنسی متحرک(الاینرهای شفاف) انتخاب بهتری برای اصلاح دندان هستند. الاینر شفاف تقریبا نامرئی بوده و از این رو در طول دوره درمانی جلب توجه نخواهد کرد. استفاده از آن نیز ساده‌تر بوده و می توانید به راحتی آنها را تمیز کنید. از سوی دیگر، همانند سایر گزینه‌ها نیز موجب زخم شدن دهان شما نمی شوند.
اصلی‌ترین تفاوت‌های ارتودنسی متحرک با ارتودنسی ثابت عبارتند از:
تفاوت در شکل ظاهری
ارتودنسی ثابت کاملا قابل رویت و جلب توجه کننده است، در حالی که در اکثر مواقع سایر افراد حتی متوجه وجود ارتودنسی متحرک شما نخواهند شد.
تفاوت در نحوه نصب و جایگذاری
همانطور که از نامش هم پیداست، ارتودنسی ثابت به صورت محکم و ثابت بر روی دندان شما قرار می گیرد و فقط متخصص ارتودنسی می تواند آنها را برداشته یا سفت کند اما در ارتودنسی متحرک شما خوتان به راحتی می توانید آن را از دهان خود خارج کنید.
تفاوت در حین مصرف غذا
شما می توانید ارتودنسی متحرک را حین مصرف غذا بردارید و از این لحاظ محدودیتی در طول درمان شما وجود نخواهد داشت. اما با ارتودنسی ثابت، حین مصرف غذا باید بسیار مراقب باشید چرا که ممکن است ارتودنسی ثابت بشکند یا تکه‌های غذا ما بین آن گیر کند. با داشتن ارتودنسی شفاف یا متحرک، باید مراقب غذاهای رنگی نیز باشید چرا که مصرف برخی غذاها می تواند باعث تغییر رنگ آنها شود.
بهداشت دهان و دندان
تمیز کردن تکه‌های غذای گیر کرده بین براکت‌های ارتودنسی ثابت دشوار خواهد بود. اما شما می توانید ارتودنسی متحرک را به راحتی از دهان خارج کنید تا دندان‌های خود را مسواک زده و الاینر خود را بشویید تا شفاف و تمیز باقی بماند.
راحتی
ارتودنسی ثابت علاوه بر دردناک تر بودن، میتواند دهان شما را نیز زخمی کند.
چگونه از ارتودنسی های متحرک مراقبت کنیم؟
ارتودنسی حتما باید به طور صحیح و درست برداشته شده یا تعویض شود.
- تنظیم و سفت‌کردن براکت‌های ارتودنسی حتما باید طبق صلاحدید پزشک انجام شود تا موثر بودن درمان قطعی باشد.
- احساس درد در روزهای ابتدایی پس از نصب ارتودنسی کاملا طبیعی بوده و عادت کردن به آن چندین هفته طول خواهد کشید.
- طبق توصیه متخصصین، ارتودنسی متحرک نیز همیشه باید به غیر از مواردی مانند تمیز کردن یا در حین انجام ورزش‌های پر برخورد، در دهان بماند. حین خارج کردن آنها از دهان نیز باید در جعبه‌ای گذاشته شوند تا احتمال گم شدن یا آسیب دیدن ارتودنسی متحرک به حداقل برسد.
- ارتودنسی متحرک باید روزانه ۲ مرتبه با مسواک نرم و خمیر دندان مناسب تمیز شود. (توجه داشته باشید که هنگام شستشوی ارتودنسی متحرک، سینک را پر از آب کنید تا در صورت افتادن دستگاه از شکستگی جلوگیری شود). همچنین می توانید هر دو روز یکبار از محلول ریتینر برایت برای تمیز کردن آن استفاده کنید.
- پس از مصرف قرص‌های جویدنی، دندان‌ها باید مسواک زده شوند تا میکروب و پلاک از بین برود، سپس باید از دهانشویه برای تمیزی بیشتر دهان و دندان استفاده کنید.
- از مصرف برخی مواد غذایی خاصی مانند آدامس، غذاهای چسبنده و سفت یا غذاهای بیش از حد شیرین خودداری کنید، چرا که این غذاها میتوانند با چسبیدن به براکت‌های ارتودنسی موجب آسیب دیدگی و تخریب آنها شوند.
- از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی مانند آبمیوه و نوشیدنی‌های گازدار مانند نوشابه خودداری کنید. بهترین ماده آب است و سایر این نوشیدنی‌ها میتوانند موجب از بین رفتن مینای دندان شوند.
- از دستکاری یا دست زدن بی مورد به براکت‌های ارتودنسی خودداری کنید، این امر موجب شل شدن ارتودنسی شده و در نتیجه باعث ناموفق بودن درمان خواهد شد.
استفاده از ارتودنسی متحرک چه معایبی دارد؟
متخصص ارتودنسی، نوع بد فرمی دندان و فک شما را در نظر گرفته و نسبت به آن بهترین نوع ارتودنسی که برای شما مناسب است را توصیه خواهد کرد. برخی از انواع مال اکلوژن دندان (نامرتبی و بهم ریختگی دندان‌ها) با ارتودنسی متحرک قابل درمان بوده و دندان های برخی دیگر تنها با ارتودنسی ثابت امکان برطرف شدن دارند. برخی محدودیت‌هایی که در استفاده از ارتودنسی متحرک وجود دارد عبارتند از:
- ارتودنسی متحرک برای موارد مال اکلوژن خفیف و ساده قابل استفاده است.
- ارتودنسی متحرک توان اصلاح چندین مورد چرخش متعدد دندان را ندارد.
- برخی افرادی که صبر کافی ندارند ممکن است استفاده از ارتودنسی متحرک را در طول دوره درمانی کنار بگذارند.
- تحمل و عادت کردن به ارتودنسی متحرک در دندان‌های ردیف پایین نسبتا دشوار است.
هزینه های ارتودنسی متحرک چقدر است؟
ارتودنسی به نوعی یک سرمایه‌گذاری طولانی مدت است و چنانچه شما بخواهید از طریق این راه حل مطمئن به سلامتی دهان و دندان برسید و نتایج ماندگاری از این درمان داشته باشید، باید هزینه نسبتا بالایی نیز برای این امر بپردازید چرا که ارتودنسی دندان به زمان و نظارت متخصص نیاز دارد. در صورتی که به متخصص ارتودنسی نیز مراجعه کنید هزینه شما بیشتر از زمانی خواهد بود که ارتودنسی را زیر نظر یک دندانپزشک معمولی انجام دهید.
سوالات متداول
درمان با ارتودنسی متحرک چقدر طول می کشد؟
به طور کلی، طول دوره درمان با ارتودنسی متحرک کمتر از ارتودنسی ثابت است. گاها در برخی موارد نیز هم از ارتودنسی ثابت و هم متحرک استفاده می شود. مدت زمان تقریبی درمان شما نیز توسط دندانپزشک در جلسه اول تعیین می شود.
آیا می توان برای غذا خوردن ارتودنسی متحرک را از دهان خارج کرد؟
بله شما میتوانید با برداشتن ارتودنسی متحرک بطور عادی غذا بخورید. اما حین غذا خوردن نیز باید ارتودنسی داشته باشید مگر اینکه پزشک غیر آنرا توصیه کرده باشد.اگرچه این کار در اوایل شاید سخت باشد اما به مرور زمان غذا خوردن با وجود ارتودنسی برای شما آسان‌تر و عادی خواهد شد. پس از هر وعده غذایی نیز ارتودنسی متحرک خود را بردارید و آنرا کاملا تمیز بشویید.
عادت کردن به ارتودنسی متحرک چقدر طول می کشد؟
در ۴ تا ۵ روز اول استفاده و با هر بار تنظیم ۱ یا ۲ روز ممکن است ناراحتی داشته باشید. دهان شما هم ممکن است کمی زخم شود و براکت به لثه یا زبان شما ساییده شود.
آیا می توان با بودن ارتودنسی متحرک در دهان خوابید؟
خوابیدن با وجود ارتودنسی متحرک در دهان کاملا بی خطر است. در واقع، در برخی موارد ارتودنسی متحرک را فقط باید شب‌ها استفاده کرد.
آیا داشتن ارتودنسی متحرک در دهان باعث می شود نوک زبانی صحبت کرد؟
در ابتدا بله، در مراحل اولیه ارتودنسی متحرک باعث میشود نوک زبانی صحبت کنید. اما بعد از مدتی استفاده کامل این مورد از بین خواهد رفت. پوشاندن سقف دهان توسط ارتودنسی متحرک باعث میشود فرد حین صحبت کردن صداهای “ت ” و “س” تولید کند.
درمان با ارتودنسی متحرک تا چه حد موثر است؟
ارتودنسی متحرک برای افرادی که مشکلات دندانی خفیف تا متوسطی دارند موثرتر از بقیه است. ارتودنسی متحرک برای جابجایی دندان بصورت افقی (به چپ یا راست) بسیار عالی است اما زمانی که نیاز باشد دندان به داخل یا خارج بچرخد، چندان موثر نیستند.
